Anayasa Mahkemesi Numara 21/1980 Dava No 3/1981 Karar Tarihi 18.02.2023
Numara: 21/1980
Dava No: 3/1981
Taraflar: Turhan Öztürk ile KTFD Bakanlar Kurulu
Konu: 26/77 sayılı Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendinin Anayasaya Aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 18.02.2023

-D.3/81 Anayasa Mahkemesi 21/80
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin(Başkan), Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.
Anayasanın 114 maddesi gereğince.

YİM 294/80- sayılı başvuruda (Turhan Öztürk ile KTFD Bakanlar Kurulu, Başsavcılık vasıtasıyle, Lefkoşa) 10.11.1980 tarihinde sunulan konu.


Müstedi namına: Fuat Veziroğlu
Müstedaaleyh namına: Akın A. Sait


---------

K A R A R
KONU:
26/77 sayılı Emeklilik Yasasını-n 9(1) maddesinin şart bendinin Anayasanın 1, 7 ve 93. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

I. OLAY:
-Müstedi 28.8.1980 tarihinde dosyaladığı başvuru ile müstedaaleyh tarafından alınan ve 18 Ağustos 1980 tarihinden itibaren emekliye sevkedilmesine dair olan 25.6.1980 tarihli kararın hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına dair- karar verilmesi isteminde bulundu.

Müstedi bir kamu görevlisidir ve ilgili zamanlarda gümrük polis başmüfettişi idi. Müstedaaleyh 25.6.1980 tarihinde müstedinin Emeklilik Yasasının 9(1) maddesi uyarınca mecburi emekliye sevkedilmesine karar Verdi. B-u karara uygun olarak müstedi 1 Temmuz 1980 tarihinden itibaren mecburi izne çıkarıldı ve 18 Ağustos 1980 tarihinden başlayarak emekli edildi. Müstedaaleyh müstedinin Emeklilik Yasasının 9(1) maddesi uyarınca emekliye sevkedildiğini ileri sürdü.

Başvuru-nun duruşması sırasında müstedi 26/77 sayılı Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin ikinci bendinin Anayasanın 1, 7 ve 93. maddelerine aykırı olduğunu ve ilgili Yasa maddesinin başvuru konusunun karara bağlanmasında etkisi olduğunu ileri sürerek konunun Yükse-k Mahkemece, Anayasa Mahkemesi olarak karara bağlanması için Yüksek Mahkemeye sunulmasını talep etti. Yüksek İdare Mahkemesi de söz konusu Yasa maddesinin başvurunun karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına vararak konuyu, karara bağlamak üzere Y-üksek Mahkemeye Anayasa Mahkemesi olarak sundu.

II. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
26/77 sayılı Emeklilik Yasasının ilgili 9(1) maddesi:
"9.(1)Herhangi bir yasa veya bu maddenin diğer fıkralarındaki kurallar saklı kalmak koşulu ile, hak sahiplerinin mecburi eme-kliye ayrılma yaşı altmışıncı yaştır.Ancak Bakanlar Kurulu bir hak sahibini elli yaşını doldurduktan sonra herhangi bir zaman, mecburi emekliye sevkedebilir. Böyle bir hak sahibinin, emeklilik hakkı kazandıran hizmetinin hesaplanmasında; emeklili-k hakkı kazandıran mevcut hizmet süresine, altmışıncı yaşı dolduracağı zaman kadarki sure eklenir ve emeklilik işlemi bu sure üzerinden hesaplanır."


III. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madde 1.
Kıbrıs Türk Federe Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukuku-n üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir Cumhuriyettir."


"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetmeksizin, yasa önünde eşittir.
Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz."


"Madde 93.
Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, genel -yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevler, kamu görevlileri eliyle yürütülür.
Kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve d-iğer özlük işleri yasayla düzenlenir.
Kamu görevlilerinin atanmalarını, onaylanmalarını, sürekli veya emeklilik hakkı veren kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini, nakillerini, emekliye sevklerini, azil ve görevden uzaklaştırma da dahil olmak üzere, di-siplin işlemlerini yapmak üzere, tarafsız ve bağımsız organ veya organlar kurulur. Bu organ veya organların kuruluşu ve işleyişi yasa ile düzenlenir; Anayasanın bu konudaki diğer kuralları saklıdır.
Kamu görevlileri hakkında yapılacak disiplin kovuşturma-larında, isnat olunan hususun ilgiliye açıkça ve yazılı olarak bildirilmesi, yazılı savunmasının istenmesi ve savunma için belli bir sure tanınması gereklidir. Bu ilkelere uyulmadıkça disiplin cezası verilemez. Disiplin kararları, yargı mercile-rinin denetimi dışında bırakılamaz.
Güvenlik kamu görevlilerinin özel yasa ile düzenlenen kuralları saklıdır.
Üst kademe yöneticiliği yapan kamu görevlileri, ilgili bakan, Başbakan ve Devlet Başkanının imzalarını taşıyan kararname ile atanır. Bu konudaki -kurallar yasa ile düzenlenir."


IV. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Müstedi iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendi Bakanlar Kuruluna 50 yaşını dolduran herhangi bir hak sahibinin mecburi emekliye sevketmek yetkisi ve-rmektedir. Kamu görevlilerini emekliye sevketmek Anayasanın 93(3) maddesi uyarınca sadece yasa ile kurulan tarafsız ve bağımsız bir organ tarafından yapılabilir. Halbuki Emeklilik Yasasının 9. maddesinin (1). fıkrasının şart bendi bu yetkiyi Bakanlar Kur-uluna vermektedir. Bakanlar Kurulu Anayasanın 93. maddesinin öngördüğü bir bağımsız organ değildir. Bu nedenle Emeklilik Yasasının 9. maddesinin (1). fıkrasının şart bendi Anayasanın 93(3) maddesine aykırıdır.
2. Müstedaaleyh iddiasının gerekçesi özetle- şöyledir:
Emeklilik Yasasının 9. maddesinin (1). fıkrasının şart bendi Bakanlar Kuruluna Emeklilik Yasası uyarınca hak sahibi olan kamu görevlilerini 50 yaşını doldurduktan sonra herhangi bir zaman mecburi emekliye sevketme yetkisini vermektedir. Aynı ş-art bendi uyarınca bu şekilde emekliye sevkedilen bir hak sahibinin emeklilik hakkı kazandıran hizmetleri hesaplanırken emeklilik hakkı kazandıran mevcut hizmet süresine normal emekliye çıkma yaşı olan 60. yaşı dolduracağı zamana kadar olan sürenin eklenme-sini öngörmektedir ve emeklilik işleminin bu sürenin eklenmesi ile meydana gelen hizmet süresi üzerinden yapılmasını öngörmektedir. 9. maddede yer alan bu hokum kişinin hakkını tamamen korumakta, hatta kişinin hizmet etmediği süreleri dahi hizmet etmiş gi-bi saymaktadır. Bu nedenle söz konusu şart bendinin hükümleri Anayasaya aykırı değildir. Müstedaaleyh alternatif olarak şart bendindeki hükümler kişinin haklarını tamamen koruduğu ve hatta bizzat çalışmadığı yıllar da emeklilik bakımından hizmet süresine- eklendiğinden Bakanlar Kurulu bu hüküm uyarınca hak sahibini emekliye sevkederken bağımsız bir organ gibi addolunabilir. Bu nedenle Emeklilik Yasasının 9. maddesinin (1). fıkrasının şart bendinde yer alan hükümler Anayasaya aykırı ve özellikle Anayasanın- 93. maddesine aykırı değildir.

V. İNCELEME:
Müstedi ile müstedaaleyhin ileri sürdüğü savlar, ilgili Yasa metni ve ilgili Anayasa metinleri incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü.

Anayasanın 93. maddesi gerçekten kamu görevlilerinin diğer şeyler meyanı-nda atanmalarını, emeklilik hakkı veren kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini, nakillerini, emekliye sevklerini yapmak üzere tarafsız ve bağımsız bir organın kurulmasını öngörmektedir. Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendi Emeklilik Yasası u-yarınca hak sahibi olan bir kişiyi emekliye sevketmek için Bakanlar Kuruluna bir yetki vermektedir. Emeklilik Yasasının 9. maddesinin (1). fıkrasının şart bendinde yer alan emekliye sevketme normal olarak emekliye ayrılma işleminden tamamen farklıdır. Eme-klilik Yasası uyarınca hak sahibi bir kişi Emeklilik Yasasının öngördüğü yaşı bulunca otomatikman emekliye ayrılır veya Emeklilik Yasasında belirlenen yaş haddini bulmadan önce bazı hallerde, hak sahibi bir kişi kendi arzusu ile emekliye ayrılabilir. Emek-lilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendinin öngördüğü emekliye sevketme, yaş haddi nedeni ile veya hak sahibinin kendi isteği ile emekliye ayrılması değildir. Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendinin öngördüğü emekliye sevketme zoraki bir emekl-iye sevketmedir. Anayasanın 93. maddesine bakıldığında kamu görevlilerinin hizmete girme, hizmette bulunduğu sürece terfileri ve nakilleri, bağımsız bir organ tarafından yapılmasının öngörüldüğü açıklıkla görülmektedir. Aynı madde kamu görevlisinin emekl-iye sevkedilmesinin de bağımsız bir organ tarafından yapılmasını öngörmektedir. Anayasanın bu maddesinde yer alan emekliye sevketme zoraki emekliye sevketmeyi içerdiğine kuşku yoktur. Anayasanın 93. maddesi göz önünde tutulduğunda herhangi bir kamu görev-lisinin zoraki olarak emekliye sevkedilmesi ancak Anayasanın 93. maddesinin öngördüğü bağımsız bir organ tarafından yapılabilir. Bakanlar Kurulu Anayasanın 93. maddesinin öngördüğü bir bağımsız organ değildir. Bu nedenle Emeklilik Yasasının 9(1) maddesin-in şart bendi kişinin haklarını korumasına rağmen, Bakanlar Kurulunun Anayasanın 93(3) maddesi uyarınca böyle bir yetkisi olamayacağından, Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendinin Anayasaya aykırı bulunması gerekir.
















SONUÇ:
Sonuç o-larak Emeklilik Yasasının 9(1) maddesinin şart bendinin Anayasanın 93. maddesine aykırı olduğuna karar verilir.




(Ülfet Emin)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç




(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay)
Yargıç- Yargıç Yargıç









6






Full & Egal Universal Law Academy