Anayasa Mahkemesi Numara 19/1987 Dava No 8/1988 Karar Tarihi 28.06.1988
Numara: 19/1987
Dava No: 8/1988
Taraflar: Orhan Kahya ile bakanlar Kurulu vd
Konu: 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 2.maddesinde “Kamu Arazileri ve Binaları” ile ilgili tefsir kısmında 5.satırdan itibaren yer alan “ve İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca kamu yararı alınıp Bakanlığı tahsis edilen taşınmaz malları” söz dizisinin; Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 28.06.1988

-D.8/88 Anayasa Mahkemesi: 19/87
Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay
Anayasanın 147.maddesi hakkında

Davacı: -1. Orhan Kâhya, Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti Yönetim Kurulu Başkanı Sıfatıyle ve Zarar Görmüş Güneylileri Temsilen.
2. Namık Ramadan, Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti Genel Sekreteri sıfatıyle ve Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyetini Te-msilen.
ile
Davalı: 1. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclisi.
2. Bakanlar Kurulu vasıtası ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
3. Bayındırlık, Ulaştırma ve Turizm Bakanlığı vasıtası ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.

A r a s -ı n d a.

Davacılar namına: Cahit Yılmazoğlu ve Cebbar Niyazi
Davalılar namına Başsavcı Yardımcısı Akın Sait

-------------

K A R A R

KONU:
1. 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 2.maddesinde "Kamu Arazileri ve Binaları" ile ilgili tefsir k-ısmında 5.satırdan itibaren yer alan "ve İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca kamu yararı alınıp Bakanlığı tahsis edilen taşınmaz malları" söz dizisinin;

2. İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca tu-rizmi teşvik maksatları için alınmış bulunan kamu yararları kararlarının ve bu kararlar çerçevesinde turizm işlerinden sorumlu Bakanlığa yapılan yabancıdan kalan mal tahsislerinin; ve
3. 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 10, 11, 12 ve benzer-i maddeleri tahtında, İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca alınan bir kamu yararı kararı dolayısıyle turizm işlerinden sorumlu Bakanlığa tahsis edilen yabancıdan kalmış mallara ilişkin olarak, yapılan işlemlerin -

Anayasanın -1, 8, 36, 159(3) ve Geçici 1(2) maddelerine aykırı olduğu gerekçesi ile iptali istenmiştir.

I. OLAY:
7.5.1987 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası 30.6.1987 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Zarar Görmüş Güneyliler- Cemiyeti, yasanın eşdeğer mal uygulamasını büyük ölçüde etkileyeceği ve bunun kendi varlık ve görevlerini yakından ilgilendirdiği nedeni ile Anayasa Mahkemesinde bir dava açılması için karar aldı ve alınan karar uyarınca bu dava açıldı. Davacı (1) ve (2)-, sıra ile, Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyetinin Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Sekreteri olup Cemiyeti temsilen dava etmektedirler. Davacılar, Yasanın 2.maddesinde yer alan ve yukarıda belirtilen söz dizisinin Anayasanın 1, 8, 36, 159(3) ve Geçici 1(2) m-addelerine aykırı olduğunu iddia ederek, iptalini istediler.

Davalılar, dosyaladıkları müdafaatakriri ile, davacıların
Anayasanın 147. Maddesi uyarınca böyle bir davayı açmaya yetkili olmadıklarını, iptli istenen yasa hükümlerinin Anayasaya aykırı olmadı-ğını, talebe dahil diğer hususlarla ilgili olarak iptal davası açılmayacağını ve davanın hukuken ileri gidemeyeceğini ileri sürdüler.





II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Davacıların iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:

Eşdeğer uygulamaları henüz tamamlanmış- değildir. Anayasanın Geçici 1(2) maddesi, 159(3) ve dolayısıyle 159(1)(b) kapsamına giren ve eşdeğer olarak verilecek taşınmaz malların hak sahiplerine mülkiyetinin devri için öncelik tanımaktadır. İptali istenen söz dizisi hazine mallarını kapsadığı gi-bi eşdeğere konu olacak malları da kapsar ve eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarını zedeler.

Yasa altında konu mallar uzun süreli hatta 99 yıla kadar kiralanabilir ve mallar eşdeğer dağıtımından çıkarılır ve eşdeğer amaçları için devre dışı bırakılır-. Bu nedenle eşdeğer önceliği zedelenir.

Yasa, önceliği korur şekilde yorumlanamaz. Resmi Gazetede yayınlanan ilgili Bakanlar Kurulu Kararları adli surette dikkate alınabilir. Bunlardan uygulamada da eşdeğer önceliğinin dikkate alınmadığı gözükür.

Y-asaların Anayasaya uygun olarak okunması kuralı mevcut olmakla beraber her meselenin kendi gerçeklerine göre ele alınması gerekir. Bu meselede eşdeğer önceliği zedelenmektedir.

Konu söz dizisi eşdeğere kaynak olacak malların sınırının daraltılmasına cev-az vermektedir. Anayasa madde 159(3) de öngörülen kamu yararları maksatları dışındaki bir maksat için eşdeğere kaynak olacak mallardan alınması Geçici madde 1(2) de öngörülen önceliği zedeler.




Davalıların iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:
Eşd-eğer uygulamalarının tamamlanmamış olduğu ve Cemiyet Başkanına dava açma yetkisi verildiği doğrudur. Ancak bu bir iptal davası olduğuna göre davacının Cemiyet olması gerekirdi. Cemiyeti Mahkemede Başkan temsil edebilirse de dava kendi namına açılamaz. B-u nedenle dava ileri gidemez.

Dava konusu söz dizisi Yasanın 2.maddesindeki bir tanımla ilgilidir. Bu tanımda 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesine atıf yapılmaktadır. 41/77 nin 4(1) maddesi altında işlem yapıldıkta-n sonra ilgili mallar eşdeğer konusu olamaz. 41/77 nin 4(1) maddesi iptal konusu değildir ve bu madde alıtında işlem yapılması söz konusudur. Bu nedenle Anayasanın 147.maddesi kapsamında Cemiyetin varlığı ile ilgili bir konu kalmaz ve bu nedenle Cemiyet -iptal davası açamaz. Diğer bir deyimle 41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesi altında ayrılan mallar, ayrıldıktan sonra, Cemiyetin varlık ve görevlerini ilgilendirmez.

16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası kendi başına Anayasanın 159.maddesi kapsamınd-aki kaynakların alınmasını öngörmektedir. 41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesi uygulanırken kaynak alınabilir. Bu madde için ise Anayasanın Geçici 4(3) maddesi altında iptal davası açmak hakkı mevcuttu fakat yapılmadı. Bu durumda Anayasaya aykırılık varsa -aykırı olabilecek olan 41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesidir. Davada ise bu madde konu edilmemiştir.

Anayasa madde 159(1)(a)(b)(c) kapsamındaki malların mülkiyeti Devlettedir. Devlet, madde 159(3) altında bazılarını eşdeğer olarak verir. Esas mülkiyet -hakkı Devlettedir, düzenlemeyi yapan yasalardır. 16/87 sayılı Yasa da mülkiyeti Devlette bırakır. Burada konu 41/77 sayılı Yasadır ve bir aksilik varsa aksilik bu yasadadır.
İptal konusu olan tanımda eşdeğerin önceliğinin elden alındığını gösteren herha-ngi bir düzenleme yoktur. Yasanın diğer maddeleri Anayasaya aykırı uygulamaya cevaz verirlerse onların konu edilmeleri gerekirdi.

16/87 sayılı Yasaya nasıl ve ne şekilde bakılırsa bakılsın, konu tanım nasıl okunursa okunsun, önceliği ortadan kaldıran dü-zenleme içermemektedir. Her terkedilmiş malın muhakkak eşdeğer olarak verileceği söylenemez. Örneğin büyük işletmeler, meğer ki alacak kişinin Güneyde böyle bir işletmesi olsun.

Davada yasa kuralının iptali isteminden başka istemler de vardır. Bunlar -iptal davası konusu olamazlar. Bu hususlarla ilgili olarak Yüksek İdare Mahkemesine başvurulabilir ve Anayasaya terslik olduğu takdirde konu Anayasa Mahkemesine havale edilebilir.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasın-ın 2.maddesinde "Kamu Arazileri ve Binaları"nın tanımı aynen şöyledir:
"Kamu Arazileri ve Binaları", Taşınmaz Mal (Tasarruf Kayıt ve Kıymet Takdiri) Yasası'nın 3.maddesinin (6).fıkrası uyarınca Hazineye ait taşınmaz malları, Hazine adına tapu kütüğüne ka-yıtlı taşınmaz malları ve İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca kamu yararı kararı alınıp Bakanlığa tahsis edilen taşınmaz malları anlatır."

41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi aynen şöyled-ir:
-"4(1). 1975 Yabancı Taşınmaz Malları (Kontrol ve Yönetim) Yasası ile 1975 Yabancı Malların Tahsis ve Değerlendirilmesi Yasasına bakılmaksızın bu Yasa gereğince dağıtımı öngörülen ve 2.maddede belirtilen toprak, bahçe, konut, küçük- işyeri, tarımsal tesisler, arsa ve benzeri tüm taşınmaz mallar İmar, İskân ve Rehabilitasyon işlerinden sorumlu Bakanlığın kontrol ve tasarrufu altındadır ve Bakanlar Kurulunca kamu yararı kararı alınan ve kamu yararı için halen - kullanılmasında yarar görülen taşınmaz mallar hariç, hak sahiplerine tahsis edilebilir."
-
IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
"Madde 159(1)(b).
Kıbrıs Türk Federe Devletinin ilân edildiği 13 Şubat 1975 tarihinde terkedilmiş bulunan veya sözkonusu tarihten sonra yasanın terkedilmiş veya sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirdiği veya hüküm veya- tasarrufu kamuya ait olması gerekli olup da aidiyeti saptanmamış olan tüm taşınmaz mallar, bina ve tesisler;"


"Madde 159(3).
Yukarıdaki (1).fıkranın (b) bendinde belirtilen taşınmaz mallardan, orman, yeşil saha, anıt ve park yerleri, sular, yeralt-ı suları, doğal kaynaklar ve savunma alanları, kamu yönetimi ve askeri amaçlar için gerekli bina, tesis ve arsalar ile şehir ve kırsal plânlama ve toprak koruma amaçları için gerekli görülenler dışında kalan taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet hakkının ger-çek ve tüzel kişilere devredilmesi yasa ile düzenlenir."


"Geçici Madde 1(2).
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarının Devlet sınırları dışında, Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten, eşdeğerde taşınmaz mal isteme hakları saklıdır; bu -hak yasa ile düzenlenir ve bu Anayasanın 159.maddesinin (2).fıkrası kapsamına giren taşınmaz malların hak sahiplerine mülkiyetinin devri öncelikle gerçekleştirilir.

Şehitlik, malûl gazilik nedeniyle yasanın mülkiyet hakkı tanıdığı kişilere ve yasada be-lirtilen diğer nedenlerle hak sahibi olanlara da mülkiyet verilir."


V. İNCELEME:
Konu, tarafların ileri sürdüğü iddia ve görüşler, ilgili yasa ve Anayasa metinleri ışığında incelendi ve gereği görüşülüp düşünüldü.

Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti Yöne-tim Kurulu Başkanı sıfatı ile, Cemiyet Başkanı tarafından açılan bu davanın, doğrudan Cemiyet tarafından açılmadığı gerekçesi ile ileriye gidemiyeceği öne sürülmüştür. Anayasanın 147.maddesine göre kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda diğer -kurum, kuruluş ve sendikalar, bir yasanın, kararnamenin, tüzüğün, Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğünün, Cumhuriyet Meclisi kararının, yönetmeliğin veya bunların herhangi bir kuralının Anayasaya aykırı veya ona uygun olmadığı gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde do-ğrudan doğruya iptal davası açabilirler. Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyetinin de kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda iptal davası açabileceği ve Cemiyetin Yönetim Kurulu Başkanının davaya Cemiyeti temsilen katılabileceği A.M. 14/85 sayılı da-vada karara bağlanmıştır. Adıgeçen Cemiyetin, Başkanı vasıtasıyle Cemiyeti temsilen davaya katılabileceğine göre Cemiyet Başkanı sıfatı ile Başkan tarafından açılan dava Cemiyet tarafından açılmış bir dava olmaktan çıkmaz. Böyle bir dava herhalûkârda Cem-iyet tarafından açılmış bir davadan başka birşey değildir. Bu itibarla davalılar tarafından bu konuda öne sürülen ön itirazda yasal dayanak göremiyoruz. Başkan ve Yargıç Niyazi F. Korkut bu görüşe değişik gerekçe ile katılmaktadırlar.

Anayasanın 159(1)-(b) maddesine göre Kıbrıs Türk Federe Devletinin ilân edildiği 13 Şubat 1975 tarihinde terkedilmiş bulunan veya sözkonusu tarihten sonra yasanın terkedilmiş veya sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirdiği tüm taşınmaz mallar, bina ve tesisler KKTC'nin mül-kiyetindedir. 159.maddenin (3).fıkrası aynı maddenin (1).fıkrasının (b) bendinde belirtilen taşınmaz mallardan orman, yeşil saha, anıt ve park yerleri, sular, yeraltı suları, doğal kaynaklar ve savunma alanları, kamu yönetimi ve askeri amaçlar için gerekl-i bina, tesis ve arsalar ile şehir ve kırsal plânlama ve toprak koruma amaçları için gerekli görülenler dışında kalan taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet hakkının gerçek veya tüzel kişilere devredilmesinin yasa ile düzenlenmesini; Anayasanın Geçici 1(2) ma-ddesi ise, bu gibi taşınmaz malların KKTC yurttaşlarının Devlet sınırları dışında, Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için eşdeğerde verilmesini ve bu malların hak sahiplerine mülkiyetinin devrinin öncelikle gerçekleştirilmesini öngörmektedir.

Görüleceği g-ibi Anayasanın 159(1)(b) maddesi kapsamına giren taşınmaz mallardan 159(3) maddesinde belirlenen amaçlar için gerekli görülenler dışında kalanların mülkiyetinin eşdeğerde hak sahibi olanlara öncelikle devredilmesi Anayasanın Geçici 1(2) maddesi gereğidir.
-
7.5.1987 tarihli Resmi Gazetede yayınlanması ile yürülüğe giren 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası, KKTC sınırları içinde turizm sektöründe özendirici yatırım kolaylıkları, turizmin gelişmesinde yararlı olabilecek teşvik unsurları ve standartla-rı getirerek, turizm sektörünü düzenleyecek, geliştirecek dinamik bir yapı ve işleyişe kavuşturacak düzenleme ve önlemlerin alınmasını sağlamak amacını gütmektedir. Teşviklerle ilgili esasları da düzenleyen konu yasa, Bakanlar Kurulunun turizm işleri ile -görevli Bakanlığı yatırımcıların yararlanması için kamu arazileri ve binalarını tahsis edebilir, turistik konaklama tesisi veya turistik yan tesis kurmak isteyen gerçek veya tüzel kişilere kiralayabilir. Bu malların kira süresi, projenin büyüklüğü, niteli-ği, yatırım maliyeti, işletme şekli ve genel olarak projenin ulusal ekonomiye katkısı göz önünde tutularak ve her halûkârda doksan dokuz yılı aşmayacak şekilde saptanır.

Hazine adına kayıtlı olup da hazineye ait kamu arazileri ve binalarının turizmin gel-iştirilmesi için kiralama yöntemi ile yatırımcılara kiralanmasının Anayasaya aykırı bir yanı yoktur. Ne var ki Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 2.maddesinde "Kamu Arazileri ve Binaları" tanımına bakıldığında, Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Kıymet Takd-iri) Yasasının 3.maddesinin 6.fıkrası uyarınca Hazineye ait taşınmaz mallar ile Hazine adına tapu kütüğüne kayıtlı taşınmaz malların yanında 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi uyarınca kamu yararı kararı alınıp Bakanlı-ğa tahsis edilen taşınmaz malları da anlatır. Bundan da anlaşılacağı gibi, yapılan bu tanım nedeniyle, eşdeğere kaynak olup hak sahiplerine verilmesi gereken ve Anayasanın Geçici 1(5) maddesi ile hak sahiplerine mülkiyet hakkı devir işlemlerinin en geç 5 -yıl içinde tamamlanması öngörülen araziler ile binaların da turizm amaçları için 99 yıla kadar kiraya verilmesine olanak tanınmaktadır.

16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasında yer alan "Kamu Arazileri ve Binaları" tanımının, konu yasanın başka bi-r maddesi ile birlikte Anayasaya aykırı olduğu öne sürülmediğine göre sadece kendi başına Anayasaya aykırılığından söz edilemeyeceği iddia edilmiştir. Bu iddia genelde doğru olmakla beraber, bu yasa bir bütün olarak incelendiğinde iptale konu bir tanım ma-ddesi olmasına rağmen tanımdan da öte, yasaya esas işlerlik kazandıran ve yasada kaynak olarak kullanılması öngörülen taşınmaz malların büyük bir bölümünü, 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesine atıfta bulunarak, eşdeğer-de kaynak olması gereken taşınmaz malların eşdeğer kapsamından çıkarılarak Anayasanın 159(3) maddesinde belirlenen amaçların dışında kalan "Turizm Endüstrisini Teşvik" amaçları için kullanılmasına olanak sağlayan bir madde olduğu açıkça görülmektedir. Bu -tanım maddesinin yasa içindeki özel ve önemli fonksiyonu dikkate alındığında, onu sadece bir tanım maddesi olarak nitelendirip dar tanım anlamında değerlendirilmesi olası değildir. Binaenaleyh bu denli önemli bir fonksiyonu olan konu tanım maddesi için An-ayasaya aykırı olduğu iddiasının yapılabileceği kanaatindeyiz.

"Kamu Arazileri ve Binaları" tanımının, öncelikle eşdeğerde hak sahibi olanlara verilmesi gereken taşınmaz malların, 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi a-ltında kamu yararı kararı almak sureti ile turizm amaçları için verilmesini öngördüğü oranda Anayasanın 159(3) maddesine aykırı olduğu iddia edilmiştir.

Yukarıda belirtildiği gibi Anayasanın 159(3) maddesi, eşdeğerde verilmesi gereken taşınmaz malların h-angi amaçlar için dağıtım dışı bırakılacağını belirlemiştir. Turizm endüstrisini teşvik ise konu Anayasa maddesinde belirlenen amaçlar arasında yer almamaktadır. Davalılar, 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi altında -kamu yararı kararı alınabileceğini ve böyle bir kararın alınması halinde bu gibi bir taşınmaz malın eşdeğerde kaynak olmaktan çıkacağını ve davacı Cemiyetin varlık ve görevlerini ilgilendiren bir konu kalmayacağını, Anayasanın Geçici 4(3) maddesi altında b-ir iptal davası açıp yasanın konu 4(1) maddesinin iptalinin talep edilmesi gerektiği halde bunun yapılmadığını, bu durumda iptal edilmeyen veya havale konusu edilip Anayasaya aykırı bulunmayan konu 4(1) maddesi altında alınacak bir kamu yararı kararı ile b-ir taşınmaz malın 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasası uyarınca turizm amaçları için verilebileceğini ve eşdeğere kaynak olmaktan çıkabileceğini iddia ettiler.

Kuşkusuz, Anayasanın 159(1)(b) maddesi kapsamında olan bir taşınmaz malın turizm amacı-na verilmesi, 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi altına alınacak bir kamu yararı kararı ile mümkündür. Konu madde altında kamu yararı kararı alınırken, kararda amacın belirtilmesi ve kamu yararı olup olmadığının gözükm-esi gerekir. Amacı belli olamayan bir kararın kamu yararına olduğundan söz edilemez. Bu itibarla turizimi teşvik amacı ile alınacak bir kamu yararı kararında amacın belli olacağı ve eşdeğer kaynak olan bir taşınmaz malın, turizimi teşvik ve geliştirmek üze-re verileceği açıkca görüleceği cihetle, ortaya davacı Cemiyetin varlık ve görevleri ile yakından ilgili bir konu çıkmış olacağı açıktır.

41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4(1) maddesi, alınacak kamu yararı kararı için herhangi- bir sınırlama veya kısıtlama içermemektedir. Ancak 41/77 sayılı Yasa yürürlüğe girdikten çok sonra kabul edilen KKTC Anayasası'nın 159(3) maddesi, eşdeğerde verilecek malların hangi amaçlar için dağıtım dışı bırakılabileceğini belirlediğine göre, eşdeğer-de verilecek taşınmaz malların bu belirlenen amaçlar dışında kalan bir amaç için, kamu yararı olsa dahi, verilmesine olanak yoktur.

41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesinin, Anayasanın Geçici 4(3) maddesi altında iptal konusu yapılmadığı ve bir havale konusu- edilip Anayasaya aykırı bulunmadığı bir gerçektir. Konu 4(1) maddesinde yer alan "kamu yararı" deyiminin 41/77 sayılı Yasadan çok sonra kabul edilen 1985 Anayasasının 159(3) maddesine aykırı olup olmadığının incelenmesi gerekir. Genel ilke odur ki yasal-ar Anayasaya tabi ve ona uygun olarak okunur. Esasen Anayasanın Geçici 4(1) maddesi, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte olan mevzuatı bu Anayasa kurallarına aykırı olmadığı ölçüde yürürlükte bırakmıştır. 41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesinde -yer alan ve geniş anlamda kullanılan "kamu yararı" deyiminin, Anayasanın 159(3) maddesine uygun olup olmadığı incelendiğinde, Anayasanın 159(3) maddesine tabi olarak ve onunla birlikte okunmasının mümkün olduğu kanaatindeyiz. Diğer bir ifadeyle, Yasanın 4-(1) maddesinde yer alan geniş kapsamlı "kamu yararı" deyimini, Anayasanın 159(3) maddesinde belirlenen amaçlarla sınırlı bir kamu yararı şekilnde okuyup yorumlamak mümkündür ve bu şekilde okunup yorumlandığı takdirde 41/77 sayılı Yasanın 4(1) maddesinin An-ayasaya aykırı olduğu söylenemez.

Yasanın 4(1) maddesinin Anayasanın Geçici 4(3) maddesine dayanılarak iptal konusu edilmemiş olması, Yasanın 4(1) maddesi altında alınacak kamu yararı kararı ile eşdeğere kaynak olması gereken bir taşınmaz malın turizm am-açları için verilmesine olanak yoktur. Binaenaleyh 16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının tanım maddesinde yer alan "Kamu Arazileri ve Binaları" tanımı eşdeğerde kaynak olması gereken taşınmaz malların 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğe-r Mal Yasasının 4(1) maddesi altında alınacak kamu yararı kararı ile turizm endüstrisini teşvik amaçları için verilmesini öngördüğü oranda Anayasanın 159(3) maddesine aykırı olduğuna kuşku yoktur. Başkan ve Yargıç Niyazi F. Korkut bu görüşe katılmamaktadı-rlar.

SONUÇ:
Sonuç olarak:
16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasının 2.maddesinde "Kamu Arazileri ve Binaları" ile ilgili tefsir kısmında 5.satırdan itibaren yer alan "ve İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca kamu yararı- kararı alınıp Bakanlığa tahsis edilen taşınmaz malları" söz dizisinin Anayasanın 159.maddesinin (3).fıkrasına aykırı olduğuna ve iptal edilmesine Başkan ve Yargıç Niyazi F. Korkut'un karşıoyları ve oyçokluğu ile; ve
Bu kararın Resmi Gazetede yayınlanmasın-a oybirliği ile -
karar verilir.




(Şakir Sıdkı İlkay) (Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç






(N. Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)
YargıçYargıç Yargıç


28 Haziran 1988
KARŞIOY YAZISI

Bu davada konu y-asa kuralı yanında bazı karar ve işlemlerin de iptali istenmiştir. Davanın duruşmasına başlamazdan önce ise yapılan bir ön itiraz üzerine Mahkeme, davanın Anayasanın 147.maddesi altında açılmış bir iptal davası olduğuna, Kararnamelerden ayrı olarak Bakanl-ar Kurulu Kararları ve mal tahsisleri ve bunlarla ilgili işlemlerin Anayasanın bu maddesi kapsamında olmadığı ve bu nedenle bu madde altında açılan bir iptal davasına konu teşkil edemeyeceklerine, ve davanın sadece 1.paragrafındaki talebe münhasır tutulmas-ı gerektiğine karar verdi.

Davanın Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti namına açılması gerekirken yanlış davacılar adına açılmış olduğu ve bu nedenle ileri gidemeyeceği öne sürülmüştür. Davacı (1), Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti Başkanı, Davacı (2) de Ge-nel Sekreteridir. Bu cemiyet 6/61 sayılı Yasa altında kaydedilmiştir. Ana Tüzüğüne göre cemiyeti mahkemelerde Genel Sekreter temsil eder. 6/61 sayılı Yasanın 10.maddesine göre ise yasa kapsamındaki bir kuruluşu mahkeme muamelelerinde Yönetim Kurulu Başk-anı, başkanı yoksa sekreteri temsil eder. Yasanın bu kuralına uygun olarak Cemiyetin Yönetim Kurulu Başkanı davaya cemiyeti temsilen katılmıştır. Görüleceği gibi dava şahsi olarak değil de cemiyeti temsilen açılmıştır. Davada sadece Zarar Görmüş Güneyli-ler Cemiyetinin ve tek davacı olarak gözükmesi daha doğru ve uygun olurdu. Ancak davanın ünvanı, ne kadar da arzu edilen en uygun şekilde değilse de, davanın iptalini gerektirecek derecede hatalı ve usulsüz değildir.

Bu davada iptali istenilen yasanı-n sadece 2.maddesinin "Kamu Arazileri ve Binaları" ile ilgili tefsir kısmında 5.satırdan itibaren yer alan" ve İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 4.maddesi uyarınca kamu yararı kararı alınıp Bakanlığa tahsis edilen taşınmaz malları" söz dizisid-ir. Bu söz dizisini eşdeğere kaynak olacak malların sınırının daraltılmasına cevaz verdiği ve eşdeğer almağa hakkı olanların öncelik haklarını zedelediği için Anayasaya aykırı olduğu iddia edilmiştir.

Anayasanın Geçici 1.maddesinin (2).fıkrası eşdeğerde- mal almağa hakkı olanlara Anayasanın 159.maddesinin (3).fıkrası kapsamına giren taşınmaz malların mülkiyetinin devrinin öncelikle gerçekleştirilmesini öngörmektedir. Geçici 1.maddenin bu fıkrasında atıf yapılan Anayasanın 159.maddesinin (3).fıkrası, fıkr-a kapsamına giren taşınmaz mallardan fıkrada belirtilen kamu yararları için gerekli görülenler dışında kalanlar üzerindeki mülkiyet hakkının gerçek veya tüzel kişilere devredilmesinin yasa ile düzenlenmesini öngörmektedir. Yasanın tefsir maddesi olan 2.ma-ddesinde yer alan ve iptali istenen söz dizisi yasa ile böyle bir düzenleme yapılmasını engelleyen kural içermemektedir. Konu söz dizisi, kendi başına, Anayasanın 159.maddesinin (3).fıkrasına ters düşen herhangi bir kural içermemekte ve bu fıkraya aykırı -düşmemektedir.

Bu davada, esas itibarı ile, tezekkür edilmesi gereken husus Anayasanın 159(3) maddesi kapsamına giren ve eşdeğer alacaklılara verilecek olan malların mülkiyetinin devri ile ilgili Anayasanın Geçici 1.maddesinin (2).fıkrasında öngörülen ön-celik hakkının zedelenip zedelenmediğidir. İptali istenilen söz dizisi sadece bir tanımdan ibaret olup eşdeğer mal almağa hakkı olanların öncelik haklarını daraltıcı veya zedeleyici herhangi bir kural içermemektedir. Bu maddede 41/77 sayılı Yasanın 4.mad-desine atıf yapılmaktadır. Bu maddenin (1).fıkrası, maddede belirtilen taşınmaz malların İskân Bakanlığının kontrolunda olmasını ve Bakanlar Kurulunca kamu yararı kararı alınan ve kamu yararı için halen kullanılmasında yarar görülen taşınmaz mallar dışınd-aki taşınmaz malların hak sahiplerine tahsis edilmesini öngörmektedir. Anayasanın 159.maddesinin (3).fıkrası ışığında, ve buna bağlı olarak yorumlandığında, bu maddenin dahi eşdeğer almağa hakkı olanların öncelik hakkını zedelediği söylenemez. Kaldı ki 4-1/77 sayılı Yasanın 4.maddesi davaya konu değildir ve iptali de istenmiş değildir.

16/87 sayılı Turizm Endüstrisi Teşvik Yasasında eşdeğer almağa hakkı olanların Anayasanın Geçici 1.maddesinin (2).fıkrasında öngörülen öncelik hakkını olumsuz yönde etki-leyen kural içermekte olan maddeler mevcut olabilir. Ancak bu maddeler davaya konu edilmemiş ve bizden sadece tefsir maddesi olan 2.maddede yer alan söz dizisinin iptali istenmiştir. Bu söz dizisi ise, daha önce de belirtildiği gibi, eşdeğer almağa hakkı- olanların öncelik hakkını olumsuz yönde etkileyen herhangi bir kural içermemektedir. Bu durumda bu söz dizisinin Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğu söylenemez.

Davadaki talep takririnde konu söz dizisinin Anayasanın 1, 8 ve 36.maddelerine d-e aykırı olduğu iddia edilmişse de davanın duruşmasında bu maddelere aykırılık iddiası ileri sürülmemiştir. Bu nedenle konu söz dizisinin Anayasanın bu maddelerine aykırı olmadığına karar verilmesi gerekir.

Sonuç olarak dava konusu söz dizisinin Anayasa-nın 1, 8, 36, 159(3) veya Geçici 1(2) maddelerine aykırı olmadığı görüşündeyiz.





(Şakir Sıdkı İlkay)(Niyazi F. Korkut)
Başkan Yargıç
-1


8



-


Full & Egal Universal Law Academy