Anayasa Mahkemesi Numara 19/1978 Dava No / Karar Tarihi 27.04.1979
Numara: 19/1978
Dava No: /
Taraflar: Mustafa Can ile Cemal Aşkan vd
Konu: 18/1973 Sayılı Kira Kontrol Yasasının 2. maddesinin Anayasaya aykırılığı konusu
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 27.04.1979

- Anayasa Mahkemesi 19/78
(Yargıtay Hukuk 47/78) Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin (Başkan), Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi.

Anayasa-'nın 114(1) maddesi hakkında.

Yargıtay/Hukuk 47/78 sayılı istinafta (Mustafa Can ile 1. Cemal Aşkın, 2. Ayhan Aşkın arasında) 20.11.1978 tarihinde sunulan konu.

İstinaf eden namına: Fuat Veziroğlu.
Aleyhine istinaf edilen namına: Kıvanç M. Riza
Zaim Neca-tigil (Amicus Curiae olarak)

-----------

K A R A R
KONU:
18/1973 sayılı 1973 Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasasının 2. maddesinde yer alan 'ikametgâh' sözcüğünün tanımının birinci koşul bendinin yani "inşaatı bu Kuralın yürürlüğe girdiği tarihten sonr-a tamamlanan ve icar edilen herhangi bir gayri menkul malı ihtiva etmez"in Anayasa'nın 7. maddesine aykırı olduğu öne sürülmüştür.

I. OLAY:
Davacılar Lefkoşa Kaza Mahkemesinde davalı aleyhine açtıkları 1256/77 sayılı dava ile Lefkoşa'da Eti sokağında kâi-n dairelerini davalının mütecaviz olarak işgal ettiğini ileri sürerek davalının söz konusu daireyi tahliye edip boş olarak davacılara teslim etmesini talep ettiler. Dava davalının gıyabında dinlendi ve mahkeme 2 Mayıs 1978'de davalının ve ajanlarının ve h-izmetkârlarının dava konusu apartman dairesini tahliye edip boş olarak davacılara 31 Ağustos 1977'de teslim etmesi için emir verdi.

Davalı 3 Haziran 1978'de ilk mahkemenin hükmünün hatalı olduğunu ileri sürerek ilk mahkeme hükmüne karşı istinaf eyledi. -İstinafın duruşması esnasında davalı istinafta uygulama yeri bulunan 18/1973 sayılı 1973 Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasasının 2. maddesinde yer alan 'ikametgâh' sözcüğünün tanımının birinci koşul bendinin yani "inşaatı bu Kuralın yürürlüğe girdiği tari-hten sonra tamamlanan ve icar edilen herhangi bir gayri menkul malı ihtiva etmez"in Anayasaya aykırı olduğu ileri sürmesi ve mahkemece ileri sürülen iddianın istinafı karara bağlamakta etkin olabileceği kanaatına varılması üzerine Yüksek Mahkeme, yargıtay -olarak, konuyu karara bağlamak üzere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, Anayasanın 114. maddesi uyarınca sunmuştur.

İstinafın duruşması esnasında davalı avukatı 'ikametgâh' sözcüğünün tanımının birinci koşul bendinin Anayasaya aykırı olduğunu i-ddia ettikten sonra, davacıların avukatı da 18/1973 sayılı Yasanın 6, 7, 8 ve 9. maddeleri ile 2/1978 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddelerinin Anayasa'nın 7, 31 ve 36. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürmüş ve konunun Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi o-larak, karara bağlanmak üzere, Anayasanın 114. maddesi uyarınca sunulmasını istemiştir. İstinafa bakan Yargıtay davacılar avukatının iddiasının istinafın karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına vararak davacıların istemini kabul etti ve bu konuy-u da karara bağlamak üzere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, Anayasanın 114. maddesi uyarınca sundu. Ancak konu Anayasa Mahkemesinde tartışılırken 18/1973 sayılı Yasanın 6, 7, 8 ve 9. maddeleri ile 2/1978 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddelerinin -istinaf konusunun karara bağlanmasında halihazırda etkisi olmayacağı davacılar avukatı tarafından ileri sürülmüş ve yasaların bu maddeleri hakkında Anayasa Mahkemesinin karar vermesinin doğru olamayacağı görüşü belirtilerek ilgili maddeler hakkında Yargıta-y huzurunda yaptığı müracaatı geri çekmiş ve Anayasa Mahkemesinin bu konuda karar vermemesi isteminde bulunmuştur. 18/1973 sayılı Yasanın 6, 7, 8 ve 9. maddeleri ile 2/1978 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddelerinin istinafın karara bağlanmasında etkisi olmay-acağı nedeni ile bu maddeler hakkında Yüksek Mahkemenin, Anayasa Mahkemesi olarak, bu aşamada karar vermesinin uygun olmadığı görüşüne varılmış ve 18/1973 sayılı Yasanın 6, 7, 8 ve 9. maddeleri ile 2/1978 sayılı Yasanın 3, 4 ve 5. maddeleri hakkında herhan-gi bir karar vermemeyi uygun görmüştür.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Davalı iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
18/1973 sayılı 1973 Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasasının 2. maddesinde yer alan ikametgâh sözcüğünün tanımından açıkça belirlendiğine göre in-şaatı Kira Kontrol Yasasının yürürlüğe girdiği tarihten sonra yani 1 Ocak 1974 tarihinden sonra tamamlanan ve icar edilen herhangi bir taşınmaz mal Kira Kontrol Yasasının hükümleri kapsamı dışında kalır. Başka bir deyişle 1 Ocak 1974'den önce inşası tamam-lanan ve icar edilen taşınmaz mallar Kira Kontrol Kanununa tabidir. Bu durumda 1 Ocak 1974'den önce inşa edilmiş olan konutların kiracıları ile 1974'den sonra inşası tamamlanan konutların kiracılar arasında bir ayırım yapılmaktadır. Aynı ayırım mal sahip-leri arasında da yapılmaktadır. Bu ayırım nedeni ile inşaatı 1 Ocak 1974'den önce tamamlanan konutların kiracılarına bir ayrıcalık tanınmış olmaktadır. Aynı durumda inşaatı 1 Ocak 1974'den sonra tamamlanan konutların mal sahiplerine inşaatı 1 Ocak 1974'd-en önce tamamlanan ve icar edilen konutların mal sahiplerine nazaran bir ayrıcalık tanınmaktadır. Bu Anayasanın 7. maddesinde belirlenen eşitlik ilkesine aykırıdır.

Davacının iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Anayasanın 7. maddesinde belirlenen eşit-lik ilkesi benzeri konularda eşitlik ilkesini kapsar. Bu gibi eşitlik aritmetik eşitlik değildir. 1 Ocak 1974'den önce yapılan inşaatlarla sonra yapılan inşaatlar arasında bir farkın var olması haklı bir nedene dayanmaktadır. Yasama organının bu farklıl-ığı gözetmesi konut yapılmasını teşvik etmek içindir.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
1. 18/1973 sayılı 1973 Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasasının 2. maddesinin ilgili kısımları.
"Madde 2.
Bu Kuralda, metin başka türlü gerektirmedikçe:
"ikame-tgâh", ikamet maksatları için ayrı olarak inşa edilen ve münhasıran veya başlıca bu maksatla tasarruf edilen ve kontrol sahası dahilinde bulunan bir binayı veya bir kısmını ifade eder.
Ancak;
İnşaatı, bu Kuralın yürürlüğe girdiği tarihten sonra tamamlanan- ve icar edilen herhangi bir gayrı menkul malı
................
ihtiva etmez."

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiç bir ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir.
Hiç bir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz."
-

"Madde 31.
(1)Her Türk yurttaşı, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyle ve yasa ile sınırlanabilir.
(2)Mülkiyet hakkının kullanılmasına, kamu güvenliği, genel sağlık, genel ahlâk, kent ve ülke plânlaması veya her-hangi bir malvarlığının kamu yararı için geliştirilmesi ve faydalı kılınması veya başkalarının haklarının korunması için kesin olarak gerekli kısıntı veya sınırlamalar yasa ile konabilir.
(3)Malvarlığının ekonomik değerini fiilen azaltan kısıntı ve sınır-landırmalar için derhal tam bir tazminat ödenir; anlaşmazlık halinde tazminatı hukuk mahkemesi saptar.
(4)Devletin, yeraltı suları, madenler, eski eserler ve yasa ile sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirilen taşınmaz mallar üzerindeki hakkı saklıdır."-


V. İNCELEME:

Yanların duruşma esnasında ileri sürdüğü iddia ve görüşler, Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülen hükümler, Anayasaya aykırılığa dayanıklık eden Anayasa kuralları ve bunlarla ilgili gerekçeler incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünül-dü.

Konutlar toplumu çeşitli yönlerden etkilediği kuşku götürmez bir gerçektir. Konut darlığı başgösterdiği zamanlarda konut kiraları astronomik rakamlara ulaşmakta ve hayat pahalılığını bir hayli artırmaktadır. Konut kiralarının bu durumu diğer temel -maddelerin fiyatlarına da etki yapmakta ve hayat pahalılığını artırmaktadır. Bu gerçekler birçok çağdaş ve uygar memleketlerde Devletin önlem almasını zorunlu kılmış ve birçok çağdaş ve uygar memlekette halen kira ve tahliyeleri kontrol altında tutan yasa-lar yürürlükte bulunmaktadır. Bu gibi hallerde yasama organlarının amacı konutların kiralarını adalet ve hakkaniyet ölçüleri içerisinde tutmak ve astronomik rakamlara ulaşmasını önlemektir. Anayasamızın 31. maddesine göre her Türk yurttaşı mülkiyet hakkı-na sahiptir. Bu hak ancak kamu yararı amacı ile ve yasa ile sınırlanabilir. Aynı maddeye göre malvarlığının ekonomik değerini fiilen azaltan kısıntı ve sınırlamalar için derhal tam bir tazminat ödenir. Bu durumda K.T.F. Devletinin yasama organı mülkiyet- hakkını kısıtlarken, Anayasanın 31. maddesini de göz önünde tutması gerekir ve yapacağı kısıtlamaların adalet ve hakkaniyet ölçüleri dahilinde bulunması gerekir. Aksi takdirde herhangi bir kısıtlama veya sınırlama Anayasanın 31. maddesine aykırı olabilir-. Bugünkü Anayasa Mahkemesinde karara bağlanması gereken konu halihazırda yürürlükte olan Kira Kontrol Yasasında belirlenen kısıtlamaların Anayasaya uygun olup olmadığı olmayıp, konulan kısıtlamaların yeterli olmadığı ve tüm konutları içermediği hususunda-dır. Bu durumda halihazırda yürürlükte olan Kira Kontrol Yasasının hükümlerinin Anayasamızın 31. maddesine uygun olup olmadığı hususunda karar vermek bu konuda gerekmemektedir.
Yasama organı bir taraftan Kira Kontrol Yasaları ile konutları denetime tabi -tutarken diğer taraftan konut darlığını gidermek için özendirici önlemler alınmasını da sağlamalıdır. Bu özendirici önlemlerin en önemlisi de yeni konutların inşa edilmesini sağlamaktır. Yeni konutlar ya bizzat Devlet tarafından inşa edilebilir veya başk-aları tarafından inşa edilmesi için Devlet başkalarını özendirir. İçinde bulunduğumuz bugünkü koşullarda K.T.F. Devletinin konut darlığını istenilen düzeyde giderecek gereken konutları inşa edebileceği kuşkuludur. Bu durumda yeni konutların inşasını sağl-amak için başka özendirici önlemler alması gerekir. Yasama organı 1 Ocak 1974'den sonra tamamlanıp icar edilecek olan konutları Kira Kontrol Yasası dışında bırakmasının amacının yukarıda belirtilen özendirici önlemin yerine getirilmesi olduğu açıktır. Bu- durumda 18/1973 sayılı Yasanın 2. maddesinin "ikametgâh" sözcüğünün tanımının koşul bendinde yer alan "ancak; inşaatı, bu Kuralın yürürlüğe girdiği tarihten sonra tamamlanan ve icar edilen herhangi bir gayrı menkul malı ihtiva etmez" sözcükleri haklı bir -nedene dayandığından Anayasa'ya aykırı değildir.

SONUÇ:
Sonuç olarak 18/1973 sayılı 1973 Kira Kontrol (Geçici Hükümler) Yasası'nın 2. maddesinde yer alan 'ikametgah' sözcüğünün tanımının birinci koşul bendinin yani "inşaatı bu Kuralın yürürlüğe girdiği t-arihten sonra tamamlanan ve icar edilen herhangi bir gayri menkul malı ihtiva etmez"in Anayasa'ya aykırı olmadığına oybirliği ile karar verilir.


(Ülfet Emin)(Ahmed İzzet)
Başkan Yargıç



(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Da-yıoğlu) (N.Ergin Salâhi)
Yargıç Yargıç Yargıç

27 Nisan, 1979. -



5






Full & Egal Universal Law Academy