Anayasa Mahkemesi Numara 18/1983 Dava No 14/1983 Karar Tarihi 27.12.1983
Numara: 18/1983
Dava No: 14/1983
Taraflar: Hıfsiye Birsen ile Hasan Ferdi Özel
Konu: 17/81 sayılı Kira (Denetim) Yasasının 15. maddesinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 27.12.1983

-D.14/83Anayasa Mahkemesi 33/83
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.
Anayasanın 114(1) maddesi hakkında.

Lefk-oşa Kaza Makemesinin genel istida no. 140/83'de (Davacı: Hıfsıye Birsen, Lefkoşa ile Davalı: Hasan Ferdi Özel, Lefkoşa) arasında 14.11.1983 tarihinde sunulan konu.


Müstedi namına: Güner Göktuğ tarafından Halil Dinç.
Müstedaaleyh namına: Serhan Çınar.
Am-icus Curiae olarak Başsavcı namına: Yaşar Boran.

-----------

K A R A R
KONU:
17/81 sayılı Kira (Denetim) Yasasının 15. maddesinin Anayasanın 7. maddesine aykırı olup olmadığı.

I. OLAY:
Müstedi Lefkoşa'da Kısırlıoğlu Apartmanının 2. katındaki 3. daired-eki evin müsteciri bulunmaktadır. Müstedi, sözü edilen evi müstedaaleyhten 24.9.1981 tarihli bir icar mukavelesi altında ilk 2 yılın her biri için TL50000'sı peşin ve mütebakisi de ayda TL5800 olarak ödenmek üzere TL120000 ve 3. yıl için de peşin olarak ö-denmek üzere TL250000 icar bedeli ile kiraladı. Müstedi, Kaza Mahkemesine yaptığı bir istida ile kira mukavelesini zor durumda bulunduğu için imzaladığını ve mukavele tahtında saptanan kira bedellerinin fahiş olduğunu ileri sürerek kira bedelinin Mahkemec-e yeniden saptanmasını istedi. İstida duruşma için Lefkoşa Kaza Mahkemesi huzuruna geldiğinde müstedaaleyh 17/81 sayılı Kira (Denetim) Yasasının 15. maddesinin Anayasanın 7. maddesine aykırı olduğunu ileri sürdü. Mahkeme de söz konusu Yasa maddesinin kon-unun karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına vararak konuyu karara bağlanmak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu ve Anayasa Mahkemesinin kararına dek istidanın duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Müstedaaleyhin -iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Yüksek Mahkeme, A.M. 8/82 sayılı havalede verdiği kararda, Yasanın 15. maddesini Anayasanın 7. maddesine aykırı buldu. Sözü edilen kararda belirtilen nedenlerle bu havalede de Anayasaya aykırı olduğuna karar verilmes-i gerekir.

2. Müstedinin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
A.M. 8/82'de verilen karar ışığında Yasanın 15. maddesi Anayasanın 7. maddesine aykırıdır.

3. Amicus curiae olarak Başsavcı namına bulunan Kıdemli Savcının görüşü özetle şöyledir:
A.M. 8/-82'de verilen karar ışığında söz konusu yasa maddesi Anayasaya aykırıdır.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
17/81 sayılı Kira (Denetim) Yasasının 15. maddesi aynen şöyledir:
"Bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce veya sonra yapılmış veya yapılacak kira -sözleşmelerinde saptanan kira miktarı, kiracının, konut darlığı ve kira bedellerinin yüksekliği nedeniyle zor durumda bulunmasından istifade edilerek makul olmayan bir şekilde veya miktarda fahiş olarak saptanmış ve kiracının bu kira miktarını ödemesinin b-u Yasa kurallarına göre adil olmadığı durumlarda, kiracı bu Yasanın 6. maddesi uyarınca kira sözleşmesinin sona ermesini beklemeden kira miktarının saptanması için mahkemeye başvurabilir.
Mahkeme, başvuruyu haklı bulduğu takdirde sözleşmeyi sona erdiri-r ve kiracı, karar tarihinden başlayarak yasal kiracı olur. Böyle bir halde, kira miktarını bu Yasa kuralları uyarınca mahkeme saptar.
Bu madde kuralları, münhasıran ikametgâh olarak kullanılan taşınmaz mallara uygulanır."

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:-

"Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, yasa önünde eşittir.
Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz."


V. İNCELEME:
Konu, tarafların ileri sürdüğü görüşler ve ilgili Yasa ve Anayasa metinleri ışığında incelendi- ve gereği görüşülüp düşünüldü.

Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi olarak, A.M. 8/82'de 17/81 sayılı Kira (Denetim) Yasasının 15. maddesini, kiracılar ile mal sahipleri arasında haklı bir nedene dayanmayan bir ayrıcalık yaptığı ve mukavelede belirtilen ki-ranın yeniden saptanması için mahkemeye müracaat etme hakkını sadece kiracılara tanıdığı cihetle, Anayasanın eşitlik ilkesini teminat altına alan 7. maddesine aykırı buldu. Yüksek Mahkeme verdiği kararda şöyle demiştir:
"Yasanın 15. maddesinin eşitlik i-lkesini içeren Anayasanın 7. maddesine aykırı olduğu da iddia edilmiştir. 15. madde, belli koşullarda kiranın yüksekliği dolayısıyle kendisini mağdur hisseden kiracıya, sözleşmenin sona ermesini beklemeden, kiranın yeniden saptanması için mahkemeye başvurm-a hakkını tanımakta ise de aynı şekilde belirli koşullarda kiranın azlığı dolayısı ile kendisini mağdur hisseden mal sahibine, sözleşmenin sona ermesini beklemeden, kiranın yeniden saptanması için mahkemeye başvurma hakkını tanımamaktadır. Böylelikle 6. m-adde sözleşme sona erdikten sonra kiranın yeniden saptanması için mahkemeye başvurma hakkını her iki tarafa da tanımışken 15. madde böyle bir hakkı, sözleşme sona ermeden, sadece kiracıya tanımıştır. Bir sözleşmede özellikle uzun vadeli bir sözleşmede sap-tanan kiranın, memlekette mevcut belirli hal ve koşullar ışığında, makul ve adil olmayacak şekilde az olması söz konusu olabilir. Anayasanın 7. maddesi herkesin yasa önünde eşit olmasını ve hiç bir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınmamasını öng-örmektedir. Anayasa Mahkemesi AM 2/77 sayılı Görüş Bildirisinde bildiriye konu Yasanın 4. maddesinin konut sahipleri ile kiracılar arasında bir ayrıcalık yapmış olduğunu ve bu nedenle Anayasanın 7. maddesine aykırı olduğunu söyledi. Aynı görüşü Birleştir-ilmiş AM 4/80 ve 5/80 sayılı havalede verdiği kararda da benimsedi. Anayasa Mahkemesinin sözü edilen Görüş ve Kararına göre mal sahipleri ile kiracılar arasında haklı bir nedene dayanmayan bir ayrıcalık Anayasanın 7. maddesine aykırıdır. Konu Yasanın 15.- maddesinde de konut sahipleri ile kiracılar arasında bir ayrıcalık yapılmıştır. Bir sözleşme yürürlükte iken sözleşmede tesbit edilen kiranın yeniden saptanması için mahkemeye başvurma hakkı kiracıya tanınırken aynı sözleşmeye taraf mal sahibine, böyle b-ir başvurma hakkı, ne 15. maddede ne de Yasanın başka bir maddesinde tanınmıştır. Böylelikle belli koşullarda kiranın yüksekliği nedeni ile kendisini mağdur hisseden kiracı kiranın yeniden saptanması için mahkemeye müracaat edebilecekse de aynı şekilde be-lirli koşullarda kiranın azlığı nedeni ile kendisini mağdur hisseden bir mal sahibi kiranın yeniden saptanması için mahkemeye müracaat edemeyecektir. Bu durumda 15. madde aynı sözleşmeye taraf konut sahipleri ile kiracılar arasında bir ayrıcalık yapmıştır- ve bu ayrıcalığın haklı bir nedene dayandığı da gözükmemektedir. Bu nedenle 15. madde Anayasanın 7. maddesine aykırıdır. Yargıç Salih S. Dayıoğlu bu görüşe katılmamaktadır."


Yukarıdaki iktibasda serdedilen ve halen benimsediğimiz görüşler ışığında Ki-ra (Denetim) Yasasının 15. maddesi Anayasanın 7. maddesine aykırıdır. Yargıç Salih S. Dayıoğlu bu görüşe katılmamakta ve AM 8/82'deki karşıoy yazısında belirttiği görüşleri halen benimsemektedir.

SONUÇ:
17/81 sayılı Kira (Denetim) Yasasının 15. maddesin-in Anayasanın 7. maddesine aykırı olduğuna, Yargıç Salih S. Dayıoğlu'nun karşıoyu ve oyçokluğu ile, karar verilir.


(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç




(N. Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)(Aziz Altay)
Yarg-ıçYargıç Yargıç

27 Aralık 1983.
-


4



-


Full & Egal Universal Law Academy