Anayasa Mahkemesi Numara 18/1978 Dava No / Karar Tarihi 27.04.1979
Numara: 18/1978
Dava No: /
Taraflar: G.K.Komutanlığı ile Harun Aydal
Konu: 'Askeri Yasak Bölge' kararının 'Yasa' niteliğinde olmadığı için Anayasaya aykırılığının söz konusu olduğu iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 27.04.1979

- Anayasa Mahkemesi 18/78

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin (Başkan), Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi.

Anayasa'nın 114(-1) maddesi tahtında Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Mahkemesi tarafından (Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı ile Harun Aydal ve diğeri arasında) sunulan konu.

İddia Makamı namına: Akın A. Sait
Sanık namına: A. M. Berberoğlu

K A R A R
KONU:
20.10.197-5 tarih ve 59 sayılı Resmi Gazete'de Ek.IV Bölüm I'de yayınlanan 7358 sayılı kararın bir yasa olmaması nedeniyle Anayasanın 14. maddesine aykırı olduğu öne sürüldü.

I. OLAY:
Sanıklar 31 Ocak 1978 tarihinde Mağusa'da ikinci derecede askeri yasak bölge ilâ-n edilip girilmesi yasaklanan Maraş'a Fasıl 154, Ceza Yasasının 20 ve 1973 Askeri Ceza ve Usulü Kuralının 23 ve 1975 Askeri Yasak Bölgeler Emirnamesinin 2(1)(4)(5) maddelerine aykırı gizlice girdiklerinden itham edildiler.

Ceza davasının duruşması esnası-nda ikinci sanığın avukatı dava konusu bölgeyi yasak bölge olarak ilân eden 7358 sayılı kararın 20 Ekim 1975 tarih ve 59 sayılı Resmi Gazete'nin IV. Ekinin I. Bölümünde Bakanlar Kurulu kararı olarak yayınlandığını, halbuki Anayasanın 14. maddesi uyarınca y-asak bölge ancak yasa ile belirlenebileceğini, ileri sürerek söz konusu kararın, yasa olmadığı nedeniyle, Anayasaya aykırı olduğunu iddia etti. Mahkeme ileri sürülen iddianın ceza davasını karara bağlamakta etkisi olabileceği kanaatına vararak konuyu kara-ra bağlamak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, Anayasanın 114. maddesi uyarınca sunmuştur.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
2. sanığın iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Anayasanın 14. maddesi her Türk yurttaşını gezi özgürlüğüne sahip kılmıştır-. Bu özgürlük ancak ulusal güvenliği sağlamak ve salgın hastalıkları önlemek amacı ile ve yasa ile sınırlanabilir. Halbuki sanık 2'nin itham olunduğu ithamnamede belirtilen 1975 Askeri Yasak Bölgeler Emirnamesi Bakanlar Kurulu kararı ile çıkarılmıştır ve- bu karar herhangi bir yasaya dayanmamaktadır. Bakanlar Kurulu kararı yasa değildir, yasa ancak K.T.F. Meclisi tarafından çıkarılır ve Devlet Başkanının onayından geçtikten sonra Resmi Gazete'de yayınlanır. Dava konusu Emirname yasa olmadığı nedeniyle An-ayasaya aykırıdır.

İddia Makamının gerekçesi özetle şöyledir:
Anayasanın 14. maddesi sadece Türk yurttaşlarına gezi özgürlüğü tanımıştır. 2. sanık ise Anayasanın 136. maddesinin belirlediği "Türk yurttaşı" olmadığı nedeni ile Anayasanın 14. maddesinde b-elirlenen haklardan yararlanamaz. Buna ek olarak Askeri Ceza Usulü Yasasının 23. maddesi yasak bölgelere girmenin suç olduğunu belirlemektedir.

III. İLGİLİ EMİRNAME METNİ:
"KARAR NO. 7358

Bu günkü şartlar içinde Kıbrıs Türk Federe Devletinin iç ve dış -emniyeti, selâmeti ve müdafaası için askeri tedbirlerin devam ettirilmesine ve bilhassa bu emirname konusunun ivedilikle yerine getirilmesinin elzem olduğu kanaatine vasıl olduğundan:

18 Ağustos, 1975 tarihli Resmi Gazete'nin Ek IV Bölüm II'sinde yayınla-nan Kıbrıs Türk Federe Devleti hudutları içinde olağanüstü durumun 2 ay daha uzatılması hakkındaki Bakanlar Kurulu'nun 7045 sayılı ve 5 Ağustos 1975 tarihli kararını Kurucu Meclis'in, 12 numaralı ve 18 Ağustos 1975 tarihli kararı ile onayladığı ve olağanüs-tü durumun halen yürürlükte olduğuna; ve

Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasanın 97, 98 ve 14'üncü maddelerine ve aynı Anayasanın YEDİNCİ KISMINDA GEÇİCİ KURAL madde 1'de zikredilen mevzuat ve Kararların verdiği yetkiye;

İstinaden Kıbrıs Türk Federe Devl-eti Bakanlar Kurulu aşağıdaki Emirnamenin isdarına karar verir:-


ASKERİ YASAK BÖLGELER EMİRNAMESİ

1. Bu Emirname 1975, Askeri Yasak Bölgeler Emirnamesi olarak isimlendirilir.
2. Bu Emirnameye iliştirilen-
(1)Ek-I, Ek-II ve Ek-III de teferruatı v-erilen Bölgeler Askeri Yasak Bölge ilân olunur ve onlara girilmesi veya herhangi suretle müdahale edilmesi yasaklanır.
................
................
3. ...............
4. Bu Emirname hilâfına hareket edenler, Ek-6'nın 9'uncu maddesinde belirtildiği ü-zere adlî kovuşturmaya tabi tutulurlar. Ancak, Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı, tamamen kendi takdirlerine tabi olmak üzere herhangi bir sanığın Kıbrıs Türk Silâhlı Kuvvetleri Askeri Mahkemesinde yargılanmasını, emredebilir ve bu maksat için ilgi-li dosyayı Kıbrıs Türk Federe Devleti Başsavcılığına havale edebilir.
5. Yukarıdaki 4'üncü maddede zikredilen yetkilere ve Ek-6'nın 9'uncu maddesinde belirtilen ceza kanunlarında öngörülen cezalara hiçbir suretle halel gelmeksizin, Kıbrıs Türk Silâhlı Ku-vvetleri Askeri Mahkemesinde yargılananlara verilecek cezalar, 5/1973 sayılı 1973, Askeri Ceza ve Usulü Kuralında ayni suç için tesbit edilenlerdir. Ancak mezkûr kuralda mevcut olmayan suçlar ve cezalar için Türk Ceza Kanunu'nun ilgili maddelerinin hüküml-eri aynen uygulanır."


IV. İLGİLİ ANAYASA METNİ:

"Madde 14.
(1)Her Türk yurttaşı, gezi özgürlüğüne sahiptir; bu özgürlük ancak ulusal güvenliği sağlama ve salgın hastalıkları önleme amaçlarıyle ve yasa ile sınırlanabilir.
(2)Her Türk yurttaşı, diled-iği yerde yerleşme özgürlüğüne sahiptir; bu özgürlük, ancak ulusal güvenliği sağlama, salgın hastalıkları önleme, kamu mallarını koruma, sosyal, ekonomik ve tarımsal gelişmeyi gerçekleştirme zorunluluğuyle ve yasa ile sıırlanabilir.
(3)Her Türk yurttaşı,- yurda girme ve çıkma özgürlüğüne sahiptir. Yurt dışına çıkma özgürlüğü yasa ile düzenlenir.
(4)Hiçbir Türk yurttaşı, isteği dışında Devlet sınırları dışına çıkarılamaz ve aynı şekilde girmekten alıkonulamaz."


V. İNCELEME:
Yanların duruşma esnasınd-a ileri sürdüğü iddia ve görüşler, Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülen Emirname, aykırılığa dayanıklık eden Anayasa kuralları ve bunlarla ilgili gerekçeler incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

Sanık 2'nin avukatının huzurumuzda yaptığı idd-iadan açıkca görülüyor ki Anayasaya aykırı olduğu iddia edilen Emirname, yasa olmadığı nedeniyle veya söz konusu Emirname kaynağını herhangi bir yasadan almadığı nedeni ile Anayasaya aykırı olduğu iddia edilmektedir. Bir Emirnamenin yasal dayanağı olup ol-madığı hususunda karar vermek yetkisi davaya bakan mahkemelerin yetkisi dahilindedir. Herhangi bir suçun dayandığı herhangi bir Emirnamenin yasal olup olmadığı ilk önce ilk mahkeme huzurunda iddia edilmesi ve ilk mahkemenin o hususta karar vermesi gerekir-. İlk mahkeme o hususta kararını verdikten sonra kararın hatalı olduğunu iddia eden yan karara karşı istinafta bulunabilir ve konu Yargıtay'da karara bağlanabilir. Bu gibi hallerde karar verme mercii davaya bakan mahkemedir. Herhangi bir emirnamenin yas-al olup olmadığı konusu Anayasa kurallarını ilgilendiren bir konu değildir. Böyle bir konu ancak alelâde yasa kurallarını ve hukuk ilkelerini ilgilendirmektedir. Bu konular hakkında da karar verme yetkisi davaya bakan mahkemelerindir. Bu durumda söz kon-usu Emirnamenin Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülemez ve Yüksek Mahkeme de, Anayasa Mahkemesi olarak bu Emirname hakkında Anayasa açısından herhangi bir karar veremez.


SONUÇ:
Sonuç olarak ilk mahkemenin sunduğu konu Anayasaya aykırılığı ilgilendirmedi-ği nedeni ile Yüksek Mahkemenin, Anayasa Mahkemesi olarak herhangi bir karar vermesi gerekmez. Konu Emirnamenin yasal olup olmadığı hakkında ilk mahkemenin karar vermesi için dosya ilk mahkemeye iade edilir.




(Ülfet Emin)(Ahmed İzzet)
- Başkan Yargıç






(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu) (N.Ergin Salâhi)
Yargıç Yargıç Yargıç


27 Nisan, 1979. -




5






Full & Egal Universal Law Academy