Anayasa Mahkemesi Numara 17/1985 Dava No 10/1986 Karar Tarihi 27.11.1986
Numara: 17/1985
Dava No: 10/1986
Taraflar: CTP ile KKTC Meclisi
Konu: 26/1985 sayılı Yasa ile değiştirlmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 61, 83 ve Geçici 9. maddelerinin, Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 27.11.1986

-D. 10/86 Anayasa Mahkemesi 17/85
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Hamdi Atalay.
Anayasanın 147. maddesi hakkında.-

Davacı: Cumhuriyetçi Türk Partisi, Lefkoşa
-ile-
Davalı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclisi veya KKTC Kurucu Meclisi, Lefkoşa.
A r a s ı n d a.

Davacı namına: Naci Talât ve Aytekin Musa.
Davalı namına: Osman Örek.
Amicus -Curiae olarak Başsavcı Yardımcısı Akın Sait.


--------------

K A R A R

KONU:
Davacı, 26/1985 sayılı Yasa ile değiştirlmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 61, 83 ve Geçici 9. maddelerinin, Anayasanın 1, 8 ve 10. maddelerine aykırı olduğu ger-ekçesi ile iptal edilmelerini istemiştir.

I. OLAY:
Davacı, Mecliste 12 üyelik grubu bulunan ve CTP olarak bilinen bir siyasal partidir. Davacı, açmış olduğu dava ile, 26/1985 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 61, 8-3 ve Geçici 9. maddelerinin, Anayasanın 1, 8 ve 10. maddelerine aykırı olduğu gerekçesi ile iptal edilmelerini istemiştir.

Davalı, dosyaladığı itiraznamede, Yasanın 61 ve 83. maddelerinin Anayasaya aykırı olmadığını, Geçici 9. madde hakkında ileri sürü-lenlerin ise düzenlemede bir eksiklik teşkil edebileceğini bunun ise konu Yasa maddesinin iptalini gerektirmediğini ileri sürdü.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Davacının iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Tadil edilmiş şekli ile 26/77 sayılı Emeklilik Yasa-sına göre kamu görevinde Devlet kadrolarında fiili en az 15 hizmet yılına hak kazanan kişiler, herhangi bir yaş sınırı aranmaksızın, emeklilik maaşı almağa hak kazanırlar. Değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 61. maddesi ise, diğer koş-ullar yanında, yaşlılık aylığından yararlanabilmek için (1). fıkrasının (a) bendinde 55 yaşını; (2). fıkrada 60 yaşını; (3). fıkrada 55 yaşını; (4). fıkrada da 50 yaşını doldurmuş olmayı şart koşmaktadır. Bu şekilde iki ayrı yasa kapsamında sosyal güve-nliğe kavuşturulmak istenenler arasında Anayasanın 1 ve 10. maddelerinde öngörülen sosyal adalet ilkelerine ve 8. maddesinde öngörülen eşitlik ilkesine aykırı bir ayrıcalık yaratılmıştır.

Değiştirilmiş şekli ile 26/77 sayılı Emeklilik Yasası kapsamına gi-renler yıllık ödeneklerinin %5.5 oranında iştirak payı yatırırlarken, değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 83. maddesi sigortalıların kazançlarının %6'sını prim olarak ödemelerini öngörüyor. Sigortalıların 1972 İhtiyat Sandığı Yasası u-yarınca ödemekle yükümlü bulundukları %5'lik prim miktarı da gözönünde bulundurulduğunda kazançlarının %11'ini sosyal güvenlik fonlarına yatırmaları öngörülüyor. Bu düzenlemeler Anayasanın 1 ve 10. maddelerinde belirtilen sosyal adalet ilkelerine ve 8. ma-ddesinde öngörülen eşitlik ilkesine aykırı bir ayrıcalık yaratmıştır.

Değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının Geçici 9. maddesi, 30 Kasım 1976 tarihine kadar Kıbrıs Türk Mukavemet Teşkilâtı saflarında hizmet gören veya mücahitlik yapıp d-a bu hizmetlerine karşılık herhangi bir emeklilik menfaatı almamış olanların hizmetinin sosyal sigorta açısından bire bir olacak şeklide hesaplanarak sigorta yatırımı yapılmış hizmet sayılmasını öngörüyor. Değiştirilmiş şekli ile 26/77 sayılı Emeklilik Ya-sası ise Yasa kapsamına girenlerin mücahitlik süresine eşit bir süre eklenmesini öngörmektedir. Aynı Yasa Kıbrıs ordusundan Güvenlik Kuvvetlerine intikal edenlerin intikalden önce veya sonra yaptıkları güvenlik hizmetleri ile 21 Aralık 1963'den sonra Kıbr-ıs Türk Silâhlı Kuvvetlerinden mücahitliğe intisap eden ve Kıbrıs Türk Federe Devleti Güvenlik Kuvvetleri kuruluncaya kadar fiilen mücahitlik yapan mukaveleli mücahitler ile muvazzaf subay ve yedek subay mücahit komutanlarının mücahitlik hizmetlerinin her -tamamlanmış on iki ayına üç ay eklenmesini öngörüyor. Bu şekilde iki Yasa kapsamına girenler arasında mücahitlik hizmetlerinin hesaba katılması açısından Anayasanın 1 ve 10. maddelerinde öngörülen sosyal adalet ilkesine ve 8. maddesinde öngörülen eşitlik -ilkesine aykırı bir ayrıcalık yapılmıştır.

8. madde kimseye ayrıcalık tanımadığına göre statüsü farklı kişiler arasında da eşitlik öngörmektedir.

Davalının iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Emeklilik Yasası altında emeklilik alan memurlar ile Sos-yal Sigorta Yasası altında menfaat sağlayan çalışanların nitelik ve statüleri farklıdır.

Sosyal Sigortalar bir nevi özel teşebbüstür. Fonun idaresinde çalışanlar da temsil edilir. Emeklilik Yasası ile Sosyal Sigortalar Yasası temelde farklı iki sist-em öngörmektedir. Belki sadece sağlanan menfaatlerde bir benzerlik olabilir.

Yasadaki bir eksiklik Anayasaya bir aykırılık sayılmaz. Her halükârda çaresi iptal değildir.

Konu edilen Yasa maddelerinin Anayasanın 1, 8 ve 10. maddelerine aykırılığı yokt-ur.

3. Amicus Curiae olarak bulunan Başsavcı Yardımcısının görüşleri özetle şöyledir:
İptal davasının konusu varolmayan bir hakkın verilmiş olması nedeninden kaynaklanmaktadır. Konu Yasa maddeleri iptal edildiği takdirde bu maddeler altında verilen me-nfaatlar ortadan kalkacak, çalışanlar bundan bir yarar sağlamayacaklardır.

İki yasa kapsamına girenler ayrı zümrelere mensup olup statü ve nitelikleri farklıdır. Bu nedenle Anayasanın 8. maddesine aykırılık yoktur. 8. maddeye aykırılık olmadığına göre -1 ve 10. maddelere de aykırılık yoktur.

Konu Yasa maddelerinin Anayasaya aykırılığı yoktur.

III. İLGİLİ YASA MADDELERİ:
26/1985 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 61, 83 ve Geçici 9.maddeleri aynen şöyledir:-
"61.(1)Yaşlılık aylığından yararlanabilmek için sigortalının:
55 yaşını doldurmuş;
Kadın ise en az 20 yıldan beri sigortalı bulunması ve 3000 günü 1.6.1977 tarihinden sonra bu Yasa altında olmak üzere en az 7200 gün; erkek ise en az 25 yıldan be-ri sigortalı bulunması ve 3000 günü 1.6.1977 tarihinden sonra bu Yasa altında olmak üzere en az 9000 gün Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi ödemiş; veya 1.6.1977 tarihinden sonra bu Yasa altında en az 5400 gün Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortal-arı primi ödemiş; ve
Yaşlılık aylığı bağlanması isteğinde bulunduğu tarihten önceki 5 takvim yılında en az 600 gün Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi ödemiş,
bulunması koşuldur.
Yukarıdaki (1). fıkranın (b) bendinde yazılı koşulları yerine g-etirmemiş olmakla beraber, sigortalılık süresi kadınlar için 12 yıldan ve erkekler için 15 yıldan fazla olanlar ve yıllık ortalama en az 150 gün Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlar da, 60 yaşını doldurmuş olmak koşuluyla, Yaşlılı-k aylığından yararlanırlar.
Sigortalılardan 55 yaşını doldurmuş ve Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortalarına bağlı çalışmaların en az 1800 gününü yeraltı madenlerinde solunum veya cilt yoluyla vücuda geçen gaz veya diğer zehirleyici maddelerle çalışan işyer-lerinde geçirmiş bulunanlar da, yukarıdaki (1). veya (2). fıkralarda belirtilen koşullarla Yaşlılık aylığından yararlanırlar.
Bakanlar Kurulu, bu fıkra kuralları uyarınca hangi maddelerin solunum veya cilt yoluyla vücuda zararlı olacağını çıkaracağı b-ir tüzükle saptar.
(4)25 yıldan beri sigortalı bulunan ve 5400 günü 1.6.1977 tarihinden sonra bu Yasa altında olmak üzere en az 9000 gün Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları primi ödemiş bulunanlar, 50 yaşını doldurmuş olmak koşuluyla, Yaşlıl-ık aylığından yararlanırlar.


Bu Yasanın uygulanmasında:
Tarifesine göre tesbit edilecek İş Kazalarıyle Meslek Hastalıkları Sigortası priminin tamamı işverenler tarafından verilir. Bu primin nisbeti %6'yı geçemez.
Hastalık sigortası primi, sigortalı-nın kazancının %3'üdür. Bunun 1/3 oranında miktarı sigortalı hissesi, 1/3 oranında miktarı işveren hissesidir. Bakiye 1/3 oranında hisse miktarı Devlet Bütçesinden karşılanır.
Analık Sigortası primi, sigortalının kazancının %1'i'dir. Bu primin ½ oranınd-a miktarı işveren hissesidir. Bakiye ½ oranında hisse miktarı Devlet Bütçesinden karşılanır.
Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm sigortaları primi; 1 Ekim 1985 tarihinden başlayarak sigortalının kazancının %5'i işveren hissesi, %4'ü sigortalı hissesi ve %3'ü de D-evlet bütçesinden karşılanmak üzere toplam %12'dir.
İşsizlik Sigortası primi sigortalının kazancının %3'üdür. Bunun 1/3 oranında miktarı Sigortalı hissesi 1/3 oranında miktarı işveren hissesidir. Bakiye 1/3 oranında hisse miktarı Devlet Bütcesinden karşı-lanır.
4. maddenin (3) ve (4). fıkralarında gösterilen sigortalılar, beyan ettikleri gelir basamağı üzerinden:
(a)İş Kazalarıyle Meslek Hastalıkları Sigortası priminin tamamını,
Analık sigortası priminin ½ oranındaki miktarını,
Hastalık, Malûll-ük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları için bu maddenin (2) ve (4). fıkralarında her sigorta kolu için berlitilen prim toplamı oranında hesaplanacak tutarın 2/3 oranındaki miktarını,
kendileri öderler.
Analık Sigortası priminin ½ oranında hisse mikt-arı ile (c) bendinde belirtilen şekilde hesaplanan prim tutarının bakiye 1/3 oranındaki miktarı Devlet Bütçesinden karşılanır.

9.30 Kasım 1976 tarihine kadar Kıbrıs Türk Mukavemet Teşkilâtı saflarında hizmet gören veya mücahitlik yapıp da bu hizme-tlerine karşılık herhangi bir emeklilik menfaati olmamış olanların hizmeti, sosyal sigorta açısından bire bir olacak şekilde hesaplanarak sigorta yatırımı yapılmış hizmet sayılır.
-21 Aralık 1963-31 Mayıs 1976 tarihleri arasında Kıbrıs Türk Cemaat Meclisi Kıbrıs Türk Yönetimi, Geçici Türk Yönetimi, Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi, Kıbrıs Türk Federe Devleti, Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alayı ve Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği hizmetlerin-de çalışmış olup da bu hizmetlerine karşılık herhangi bir emeklilik hakkı kazanmamış olanların hizmeti, sigorta yatırımı yapılmış hizmet sayılır."
-


IV. İLGİLİ ANAYASA MADDELERİ:

"Madde 1.
-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir Cumhuriyettir.-

Madde 8.
(1)Herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.--(2)Devlet organları ve yönetim makamları, bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.--(3)Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz.--

Madde 10.
(1)Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahiptir.(2)Devlet, kişinin temel hak ve özgürlüklerini, kişi huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak biçimde sınırlaya-n siyasal, ekonomik ve sosyal bütün engelleri kaldırır; insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli koşulları hazırlar.--(3)Devletin yasama, yürütme ve yargı organları, kendi yetki sınırları içinde, bu Kısım kurallarının tam olarak uygulanmasını sağlamakla yükümlüdürler.--
V. İNCELEME:
Konu, yapılan iddia ve ileri sürülen görüşler ve ilgili Yasa ve Anayasa kuralları ışığında görüşüldü ve gereği görüşülüp düşünüldü.

Eşitlik ilkesini öngörmekte olan Anayasanın 8(1) maddesidir. Anayasanın 8(1) maddesinin 1976 Anayasasındak-i muadili 7. maddedir ve bunun kavramının ne olduğu geçmişte verilen birçok kararda izah edilmiştir. Bu madde, yurtatşlara yasa karşısında ırklarına, dillerine, cinslerine, siyasal düşüncelerine, inançlarına ve dinlerine göre ayrı davranılmasını ve kişi v-eya topluluklardan bir kısmına diğerlerinden daha geniş hak ve yetkiler tanınmasını önlemek amacını gütmektedir. Bu maddenin öngördüğü eşitlik aritmetik bir eşitlik değildir. Yasa önünde eşitlik, nitelikte benzerlik ve yasaların getirdiği kurallara uygun-luk oranında söz konusu olabilir ve yasa önünde eşitlik kavramı tüm yurttaşların her yönden, her zaman aynı kurallara bağlı tutulmaları zorunluğunu içermez. Bir takım yurttaşların başka kurallara bağlı tutulmaları haklı bir nedene dayanmakta ise böyle bir- durumda yasa karşısında eşitlik ilkesine ters düşüldüğünden söz edilemez.

Emeklilik Yasası kamu görevinde çalışanlara emeklilik menfaatları sağlamak amacını gütmektedir. Sosyal Sigortalar Yasasının amacı ise çalışanlara iş kazaları ile meslek hastalı-kları, hastalık, işsizlik, analık, malûllük, yaşlılık, evlenme, ölüm hallerinde sosyal sigorta yardımları sağlamak amacını güder. Görüleceği gibi her iki yasanın amacı sosyal nitelikli olmakla beraber biribirinden farklıdır. Buna ilâveten kapsamları da f-arklıdır. Emeklilik Yasası kamu görevlilerini kapsar, Sosyal Sigortalar Yasası ise esas itibarı ile özel sektörde çalışanları kapsar. Kamu görevlilerinden sadece emeklilik hakkı kazanmayanları kapsar, diğer kamu görevlilerini kapsaması ise Meclisin yapac-ağı bir tüzük altında kullanabilecekleri kendi tercihlerine bağlıdır. Bu böyle olduğuna göre de, iki yasa kapsamında olanlar farklı statüde olsun veya olmasın, sosyal sigorta kapsamına girenler için ayrı bir düzenleme ve farklı koşulların öngörülmesi hakl-ı bir nedene dayanmakatadır. Haklı nedenlerle yapılan ayrı düzenlemede ise yasa önünde eşitlik ilkesine aykırılıktan söz edilemez. Bu nedenle konu Yasa kurallarının Anayasanın 8. maddesine aykırılığı yoktur. Yargıç Salih S. Dayıoğlu konu Yasa kuralların-ın Anayasanın 8. maddesine aykırılığı olmadığı görüşüne değişik gerekçe ile katılmaktadır.
Anayasanın 1 ve 10. maddelerine aykırılık iddiası Emeklilik Yasası kapsamına girenlerle Sosyal Sigorta Yasası kapsamına girenler arasında yapılmış olduğu öne sürüle-n ayrıcalığa dayandırılmıştır. Sözü edilen iki yasa kapsamında olanlar için ayrı düzenleme ve farklı koşullar öngörülmüş olması Anayasanın 8. maddesine aykırı olmadığına göre 1 ve 10. maddelerine de aykırılık söz konusu değildir.

SONUÇ:
26/1985 sayılı- Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 1976 Sosyal Sigortalar Yasasının 61, 83 ve Geçici 9. maddelerinin, Anayasanın 1 ve 10. maddelerine aykırı olmadığına, oybirliği ile, ve Anayasanın 8.maddesine aykırı olmadığına, Yargıç Salih S. Dayıoğlu'nun değişik gerekçe-si ve oybirliği ile, karar verilir.


(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç


(N. Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut)(Hamdi Atalay)
YargıçYargıç Yargıç

27 Kasım 1986

-DEĞİŞİK GEREKÇE
-Emeklilik Yasası esas itibarıyle Devletten maaş çeken ve devlet memuru statüsünde olan kişilerin, Sosyal Sigortalar Yasası ile esas itibarıyle özel sektörde çalışan ve devlet memuru statüsünde olmayanların haklarını düzenlemektedir. Bu durumda tamamen fa-rklı statüde olan kişiler arasındaki ayırım Anayasanın 8. maddesinde ifadesini bulan eşitlik ilkesine ters düşmez ve binaenaleyh haklı nedenin var olup olmadığı da konu edilemez.


(Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç
27 Kasım 1986-
1


-9-






Full & Egal Universal Law Academy