Anayasa Mahkemesi Numara 17/1983 Dava No 4/1984 Karar Tarihi 02.04.1984
Numara: 17/1983
Dava No: 4/1984
Taraflar: Ortaköy Futbol Kulübü ile K.T.F. Federasyonu
Konu: Spor Federasyonları organlarının işlemlerine ve uygulandıkları disiplin cezalarına karşı genel yargı yolu ile Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkının kaldırılamayacağını öngören 8/78 sayılı Beden Eğitimi ve Spor Yasasının 20. maddesinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 02.04.1984

-D.4/84Anayasa Mahkemesi 17/83
Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.
Anayasanın 114(1) maddesi tahtında.

Yük-sek İdare Mahkemesi tarafından 38/83 sayılı başvuruda (Müstedi: Ortaköy Spor Kulübü ile Müstedaaleyh: 1. Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu Başkanı, 2. K.T.F. Federasyonu İdare Kurulu, 3. K.T.F.Federasyonu Ceza Kurulu, 4. K.T.F.Federasyonu) 4.10.1983 tarihin-de sunulan konu.


Müstedi namına: Tevfik Mut.
Müstedaaleyhler namına: Kıvanç M. Rıza tarafından Bülent Asena.
Amicus curiae olarak Başsavcı namına: Mustafa Arıkan.


----------------

H Ü K Ü M

KONU:
Spor Federasyonları organlarının işlemler-ine ve uygulandıkları disiplin cezalarına karşı genel yargı yolu ile Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkının kaldırılamayacağını öngören 8/78 sayılı Beden Eğitimi ve Spor Yasasının 20. maddesinin Anayasanın 102, 103, 104 ve 118. maddelerine aykırı olup -olmadığı.

I. OLAY:
Müstedi kulüp ile diğer bir kulüp arasında yer alan bir maçta çıkan bazı olaylardan ötürü Kıbrıs Türk Futbol Fedrasyonu müstedi ve müstedinin lisanslı 2 oyuncusunu Federasyonun Ceza Kuruluna sevketti ve Ceza Kurulu da kulübün Ortaköy'-deki kendi sahasının 8 müsabaka için kapatılmasını ve Kulübün sözü edilen lisanslı 2 oyuncusuna da 5 ve 7 müsabakadan men cezası verilmesini kararlaştırdı. Verilen bu cezalara karşı Genel Ceza Kuruluna itiraz yapılmadı. Müstedi, Federasyonun Ceza Kurulun-un kararı üzerine, Yüksek İdare Mahkemesine başvurarak Kıbrıs Türk Federasyonunun müstedi ve 2 oyuncusunu Ceza Kuruluna sevketme kararı ile Federasyonun Ceza Kurulunun sahayı kapatma ve sözü edilen 2 oyuncuyu belirli sayıdaki müsabakalardan men etme cezası-na ilişkin kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini istedi.

Müstedaaleyhler, dosyaladıkları itirazname ile, diğer şeyler arasında, konunun Yüksek İdare Mahkemesi yetkisine girmediğini savundu.

Başv-uru duruşma için Yüksek İdare Mahkemesi huzuruna geldiğinde müstedaaleyhler 8/78 sayılı Beden Eğitimi ve Spor Yasasının 20. maddesinin Anayasanın 102, 103, 104 ve 118. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü ve Mahkeme de söz konusu Yasa maddesinin başvuru-nun karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına vararak konuyu karara bağlamak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu ve Anayasa Mahkemesinin kararına dek başvurunun duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Müstedaaleyhleri-n iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:
Anayasanın 118. maddesine göre Yüksek İdare Mahkemesinin yetkisi dahiline giren yönetsel ve yürütsel bir yetki kullanan bir organ, makam veya kişinin karar, işlem veya ihmalidir. Futbol Federasyonu ise 1955'de De-rnek olarak Dernekler Yasası altında kaydolan bir müessese olup Devletin bir parçası değildir ve 8/78 sayılı Yasa altında halen Tüzük ve Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayınlanmamıştır. Federasyon halen eski hüviyetini muhafaza etmektedir. Yeni hüviyetini k-azanmış olsa dahi yine de idari bir organ değildir, spor kulüplerinin veya diğer bir deyimle özel kişilerin oluşturduğu bir kuruluştur. Anayasanın 118. maddesi anlamında bir kamu kuruluşu değildir. Söz konusu Yasa kuralı kuvvetler ayrılığı ve mahkemeleri-n bağımsızlığı prensibine de ters düşer ve bu nedenle Anayasanın 102, 103 ve 104. maddelerine de aykırıdır.

2. Müstedinin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Yasanın 20. maddesinin Anayasanın 102, 103 ve 104. maddeleri ile yakından veya uzaktan ilg-isi yoktur. Anayasanın 118. maddesine de aykırılığı yoktur. Bir yönetsel veya yürütsel karar veya işlem kamu sahasını ilgilendirirse kararı alan veya işlemi yapan makam yürütsel veya yönetsel bir makam olur. Kıbrıs Türk Futbol Federasyonunun hizmetleri,- Spor açısından tüm toplumu hedef almaktadır. Federasyon kamu menfaatına yönelik bir kuruluştur. Kamu kuruluşu olmasa bile, görevlerini yürütsel veya yönetsel yetki kullanan bir makam olarak kullanır. Genel Ceza Kuruluna gidilmemesi verilen karar veya i-şlemin niteliğini değiştirmez.

3. Amicus curiae olarak Başsavcı namına bulunan Savcının ileri sürdüğü görüşler özetle şöyledir:
Yasanın 20. maddesinin Anayasanın 102, 103 ve 104. maddeleri ile ilgisi yoktur. Anayasanın 118. maddesine de aykırılık yokt-ur. 118. maddede yürütsel veya yönetsel yetki kullanan herhangi bir makam, organ veya kişiden söz edilmektedir. Alınan karar kamu hukukuna girer. Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu, Spor Dairesine bağlı resmi bir kuruluştur ve aldığı karar da yürütsel veya -yönetseldir. Genel Ceza Kuruluna gidilmemesi durumu etkilemez çünkü Yüksek İdare Mahkemesine gelebilmek için herhangi bir önkoşul mevcut değildir.

III. İLGİLİ YASA METNİ:
8/78 sayılı Beden Eğitimi ve Spor Yasasının 20. maddesi aynen şöyledir:
"Spor fe-derasyonları organlarının işlemlerine ve uyguladıkları disiplin ve para cezalarına karşı genel yargı yolu ve Yüksek İdare Mahkemesi'ne başvurma hakkı kaldırılamaz. Ancak Yüksek İdare Mahkemesi'ne yapılacak başvurma kendiliğinden uygulamayı durdurmaz. Bu -konuda mahkemece karar verilmesi gerekir."
IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madde 102.
Kıbrıs Türk Federe Devletinde yargı yetkisi bağımsız mahkemelerce kullanılır.

Madde 103.
(1)Yargıçlar, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, yasaya, hukuka- ve vicdanî kanaatlarına göre hüküm verirler.
Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında, mahkemelere ve yargıçlara emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Görülmekte olan bir dava hakkın-da, Kıbrıs Türk Federe Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz; görüşme yapılamaz veya herhangi bir demeçte bulunulamaz. Yasama ve Yürütme organları ile Devlet yönetimi makamları, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organ- ve makamlar, mahkeme kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.

Madde 104.
Yargıçlar görevlerinden uzaklaştırılamaz; kendileri istemedikçe, Anayasada gösterilen yaştan önce emekliye çıkarılamaz; bir mahkeme-nin veya kadronun kaldırılması yolu ile de olsa, iktisap ettikleri haklardan yoksun bırakılamazlar.
Meslekten çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymiş olanlarla, görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceği kesin olarak anlaşılanlar, mesle-kleri ile bağdaşmayan işler yapanlar ve meslekte kalmaları caiz olmadığına karar verilenler hakkında, yasa ile konan istisnalar saklıdır.
Yargıçlar aleyhinde, yargısal görevleri sırasında söyledikleri sözler veya eylemlerden dolayı, hiçbir kovuşturmada bul-unulamaz.

Madde 118.
Yüksek Mahkeme, Yüksek İdare Mahkemesi olarak, yürütsel veya yönetsel bir yetki kullanan herhangi bir organ, makam veya kişinin bir kararının, işleminin veya ihmalinin, bu Anayasanın veya herhangi bir yasanın veya bunlara uygun olara-k çıkarılan mevzuatın kurallarına aykırı olduğu veya bunların söz konusu organ veya makam veya kişiye verilen yetkiyi aşmak veya kötüye kullanmak suretiyle yapıldığı şikâyeti ile kendisine yapılan başvurma hakkında, kesin karar vermek münhasır yargı yetkis-ine sahiptir.
Böyle bir başvurma, sahip olduğu meşru bir menfaatı, bu gibi karar veya işlem veya ihmal yüzünden olumsuz yönde ve doğrudan doğruya etkilenen kişi tarafından yapılabilir.
Söz konusu başvurma, karar veya işlemin yayınlanması tarihinden veya ya-yınlanmadığı takdirde ve bir ihmal halinde, başvuran kişinin bunu öğrendiği tarihten başlayarak yetmiş beş gün içinde yapılır.
Böyle bir başvurma üzerine Mahkeme kararında-
söz konusu karar veya işlem veya ihmali, tamamen veya kısmen, onaylayabilir; veya-
söz konusu karar veya işlemin, tamamen veya kısmen, hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verebilir; veya
söz konusu ihmalin, tamamen veya kısmen, yapılmaması gerektiğine ve yapılması ihmal olunan eylem veya işlemin ya-pılması gerektiğine karar verebilir.
Bu maddenin (4). fıkrası gereğince verilen herhangi bir karar, Devlet içerisindeki bütün mahkemeleri ve bütün organları veya makamları bağlar. Karar, ilgili organ veya makam veya kişi tarafından uygulanır ve ona göre h-areket edilir.
Bu maddenin (4). fıkrası gereğince hükümsüz kılınan herhangi bir karar veya işlemin veya yapılmaması gerektiğine karar verilen herhangi bir ihmalin, kendisine zarar verdiği herhangi bir kişi, ilgili organ, makam veya kişi tarafından, istemi -kendisini tatmin eder şekilde yerine getirilmediği takdirde, zararların tazmini veya kendisine başka bir tazminat verilmesi için dava açmak ve mahkeme tarafından saptanacak tam ve muhik bir tazminat almak veya söz konusu mahkemenin vermeğe yetkili olduğu d-iğer tam ve muhik bir tazminat almak hakkına sahiptir."


V. İNCELEME:
Sorulan soru ile ilgili Yasa metinleri, Anayasa kuralları ve öne sürülen iddia ve görüşler incelendi ve gereği görüşülüp düşünüldü.



Anayasanın 102. maddesi yargı yetkisinin bağımsı-z mahkemelerce kullanılacağını hükme bağlamakta, 103 ve 104. maddeleri ise mahkemelerin bağımsızlığını ve yargıçların güvencelerini düzenlemektedir. Spor federasyonları organlarının işlemlerine ve uyguladıkları disiplin cezalarına karşı Yüksek İdare Mahke-mesine başvurulabileceğini öngören Yasa maddesinin Anayasanın sözü edilen maddelerinin hükme bağladığı ve düzenlediği hususlarla, kanımızca, direkt veya yakın bir ilgisi yoktur. Bu nedenle konu Yasa maddesinin sözü edilen Anayasa maddelerine aykırılığı yo-ktur.

Esas itibarı ile konu ile ilgili Anayasa maddesi 118. maddedir. 118. maddeye göre Anayasa veya yasalar veya sair mevzuata aykırı olduğu veya yetkiyi aşmak veya kötüye kullanmak suretiyle yapıldığı şikâyeti ile başvuru konusu yapılan bir idari kara-r veya işlem hakkında karar vermek münhasır yetkisi Yüksek İdare Mahkemesine aittir. Bu madde anlamındaki bir karar veya işlemin kamu idaresinin bir makamı tarafından tek taraflı olarak alınmış ve direkt hukuki etkisi olan yönetsel veya yürütsel veya sair- bir deyimle idarî bir karar veya işlem olması gerekir. -Gör: The Administrative Act by Forsthoff, p.11 ve Sıddık Sami Onar'ın İdare Hukukunun Umumi Esasları isimli eseri 3. baskı, Cilt I, s. 385.

Spor federasyonlarının veya bunların ilgili organlarını-n disiplin ve para cezalarına ilişkin kararlarının yürütsel veya yönetsel olduğu ihtilâf konusu değildir. Bu kararlar Türkiyede de yürütsel veya yönetsel karar olarak kabul edilmektedir.
-Gör: Danıştay 12. Daire Kararları, Birinci Kitap, Citl I,
s. 116--118. Bu durumda tezekkür edilmesi gereken husus Kıbrıs Türk Futbol Federasyonunun ceza kurulunun kamu idaresinin bir makamı sayılıp sayılamayacağıdır.

8/78 sayılı Beden Eğitimi ve Spor Yasası altında kurulan Spor Dairesi yasanın 3. maddesinin (2). fıkr-asına göre hem Devlet Bütçesi içinde Eğitim ve Kültür Bakanlığına bağlı bir daire hem de kamu tüzel kişiliğine sahip ve bu niteliğiyle ayrı bir karar organı olan bir kuruluştur. Yasanın 14. maddesinin (1). fıkrası ise Spor Dairesine bağlı resmi spor feder-asyonlarının kurulabileceğini, (2). fıkrası da spor federasyonlarının kamu tüzel kişiliğini haiz ve Yasaya bağlı kamu kuruluşları olduğunu hükme bağlamaktadır. Bu durumda bu Yasa altında kuurlmuş bir spor federasyonunun kamu idaresinin bir makamı sayılmas-ı gerekir.

Kıbrıs Türk Futbol Federasyonunun Dernekler Yasası altında tescil edilmiş bir müessese olduğu ve 8/78 sayılı Yasa altında yayınlanmış tüzük ve yönetmeliği olmadığı için eski hüviyetini muhafaza ettiği iddia edilmiştir. Yasanın geçici 3. madde-sine göre ise Yasadan önce kurulmuş olan Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu Yasa altında kurulmuş bir spor federasyonu sayılır ve Yasaya bağlı olur.

Yukarıda söylenenlerden anlaşılacağı gibi Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu ve dolayısıyle bu federasyonun ceza -kurulu bir kamu idaresi makamıdır ve bu nedenle disiplin ve para cezalarına ilişkin kararları Anayasanın 118. maddesi anlamında kararlardır. Bu nedenle bu kararlar aleyhine Yüksek İdare Mahkemesine başvurulabilmesi Anayasanın 118. maddesine aykırı değildi-r.

Son olarak incelenmesi gereken husus spor federasyonlarının ceza kurullarınca verilen disiplin ve para cezalarına karşı Genel Ceza Kuruluna itiraz yapılabilmesinin ve böyle bir itirazın yapılmamasının bu cezalara karşı Mahkemeye başvuru yapılmasına bi-r engel teşkil edip etmediğidir. Anayasanın 118. maddesi 1960 Anayasasının 146. maddesinin muadilidir. Zamanın Anayasa Mahkemesi Pelides v. The Republic 3 R.S.C.C. 13 at 17, meselesinde verdiği kararda daha yüksek bir idari organın bir yürütsel veya yöne-tsel tasarruf veya kararı gözden geçirmesi o karar veya tasarrufun tasdiki veya tamamlanması için gerekli olmadığı hallerde böyle bir gözden geçirmenin yasal olanak tanınmış olmasına rağmen yapılmamış olması Mahkemeye yapılan bir başvuru için engel teşkil -etmez. Fakat böyle bir halde konu tasarruf veya kararın gözden geçirilmesi için daha yüksek bir idari organa müracaat yapılmışsa mahkemeye başvurmazdan önce böyle bir gözden geçirmenin tamamlanması gerekir. 8/78 sayılı Yasanın ilgili maddelerine göre spo-r federasyonlarının ceza kurullarınca verilen disiplin ve para cezalarına karşı Genel Ceza Kuruluna itiraz yapılabilir ancak bu kurullarca verilen disiplin ve para cezalarının Genel Ceza Kurulunca gözden geçirilmesi bu gibi cezaların tasdiki veya tamamlanm-ası için gerekli değildir ve Yasa bu gibi cezalara karşı, Genel Ceza Kuruluna itiraz yapılmaksızın, Yüksek İdare Mahkemesine başvurmaya olanak tanımaktadır. Bu durumda Yasa altında Genel Ceza Kuruluna itiraz yapılabilmesi ve yapılmamış olması Yüksek İdare- Mahkemesine başvurmaya bir engel teşkil etmez. Halihazırda hukuki durum bu merkezdedir ancak Yasada gerekli düzenlemenin yapılarak Mahkemeye başvurabilmenin sadece Genel Ceza Kurulunun vereceği karardan sonra yapılabilmesinin sağlanmasını ilgili makamlar-a önemle salık vermeyi uygun gördük.

SONUÇ:
Sonuç olarak spor federasyonları organlarının işlemlerine ve uyguladıkları disiplin cezalarına karşı genel yargı yolu ile Yüksek İdare Mahkemesine başvurma hakkının kaldırılamayacağını öngören 8/78 sayılı Beden- Eğitimi ve Spor Yasasının 20. maddesinin Anayasanın 102, 103, 104 ve 118. maddelerine aykırı olmadığına, oybirliği ile, karar verilir.

(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç - -
(N. Ergin Salâhi)(Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay)
YargıçYargıçYargıç

2 Nisan 1984
-


8



-


Full & Egal Universal Law Academy