Anayasa Mahkemesi Numara 17/1978 Dava No / Karar Tarihi 06.02.1978
Numara: 17/1978
Dava No: /
Taraflar: TKP ile K.T.Federe Meclisi
Konu: 12/78 Sayılı Mali Yılı Bütçe Yasasının 33,34,35 ve 42. maddelerinin Anayasaya aykırılığı
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 06.02.1978

- Anayasa Mahkemesi 17/78

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin (Başkan), Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi.
Anayasanın 113. mad-desi hakkında.
1978 Mali Yılı Bütçe Yasası'nın bazı kurallarının Anayasa'nın 113. maddesi uyarınca iptal edilmesi istemi (Toplumcu Kurtuluş Partisi ile Kıbrıs Türk Federe Meclisi, Lefkoşa arasında).

Davacı namına: Fuat Veziroğlu
Davalı namına: Ümit Süleym-an Onan
Zaim Necatigil(Amicus Curiae olarak)

-----------------
K A R A R
İPTAL DAVASININ KONUSU:
9 Mart 1978 tarihinde K.T.F.D. Resmi Gazetesinin Ek.I'inde yayınlanan 12/78 sayılı 1978 Mali Yıl Bütçe Yasasının 33, 34, 35, 42. maddelerinin ve Fasıl 2, Ke-sim 1, K.T.F. Meclisi, Meclis Dairesi madde 04'deki ek kadroya ilişkin kurallar, Fasıl 06, Kesim 08, madde 04'deki 15 kişilik Sivil Havacılık Dairesi ek kadrosuna ilişkin kurallar, Fasıl 07, Kesim 19, madde 04'deki Çalışma Dairesi ek kadrosuna ilişkin kur-allar, Fasıl 09, Kesim 06, madde 01'deki İstanbul Ticaret Ateşeliği ile ilgili kurallar, Fasıl 10, kesim 01, madde 04'deki ek kadroya ilişkin kurallar, Fasıl 11, Kesim 01, madde 01, Maliye Bakanlığı genel sekreter mevkii ile ilgili kural ve Fasıl 11, Kesim- 07, madde 04'deki ek kadroya ilişkin kuralların Anayasanın başlangıç kısmına, 1, 4, 65, 75, 93, 113 ve 131. maddeleri ile diğer ilgili maddelerine aykırı olduğu davacı tarafından ileri sürülmüş ve Anayasanın 113. maddesine dayanılarak iptali istenmiştir.
-

I. DAVACI GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan madde ve kuralların bütçe yasalarının kapsamı dışında kalan konuları düzenlediğini, bu nedenle bu madde ve kuralların bütçe yasasında yer alması Anayasaya aykırıdır. Söz konusu madde ve- kurallar yasa önünde eşitlik ilkesini bozmakta, muktesep haklara tecavüz etmektedir. Dış yardımlar konusunda konan kurallar Anayasanın koyduğu kurallarla çelişkilidir. Dış anlaşmaların Federe Meclisi onayından geçmesi gerekir. Federe Meclisin bütçeye i-lişkin yetkileri hiç bir organa devredilemez. 1 KL'nın 40TL'sı sayılarak kamu görevlilerine ödeme yapılması kamu görevlilerinin muhtesep haklarına aykırıdır. Ek kadrolarla ilgili kurallar ek kadro ihdas etmek niteliğinde olup hatta bu yerlere atama yaptı-ğından Bütçe Yasasının dışında kalması gereken konular olduğundan bunlar Bütçe Yasasında yer alamaz.

II. DAVALI GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
Bütçe Yasasının 33, 34, 35. maddeleri Anavatandan yapılan yardımları ve bu yardımların Türkiye Hükümetince verilme şartlar-ına uygun olarak kullanılmasını öngörmektedir.

Bu husus Anayasanın Geçici 1 maddesi uyarınca saklı tutulan Temel Kuralların 14. maddesine uygundur ve herhangi bir şekilde Anayasaya aykırı olmadığı gibi, bir dış andlaşma niteliğini taşımamaktadır.

Kamu -görevlilerine 1 KL'sının 40 TL'sı sayılarak ödeme yapılması 1974 Bakanlar Kurulu ve Para Kambiyo Komitesi kurallarına uygun olarak yapılmaktadır.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
İptal konusu 33, 34, 35 ve 42. maddeler aynen şöyledir:
"33.Yatırım harcamaları -Devlet Plânlama örgütü Yasası ve ona ilişkin diğer yasalarda öngörülen kurallar çerçevesinde yapılır.
T.C. Yardımları açısından ise (Yatırım-Transfer) ilgili Bakanlıklarca hazırlanan ön proje taslakları Devlet Plânlama Örgütünce değerlendirilerek T.C. -Yardım Heyetine İntikal ettirilir. Bu Heyetin değerlendirmeleri sonucu nihaî olarak Bakanlar Kurulunun onayına sunulur. 1978 Bütçesinde * işaretli yatırım projeleri T.C. Yardımlarıyle finanse edilecek ön projelerdir. Bu projeler bu maddede öngörüldüğü ş-ekilde kesinleşir.

34.Yatırım projelerinin uygulama seyrine göre, projeler arasında aktarma yapılmasına ve finansmanı ayrıca sağlanan yeni projelerin mevcut projelere eklenmesine veya başlanmamış bir kısım projenin kaldırılmasına, T.C. Yardım Heyeti-nin olumlu görüşünün alınması kaydıyle, Bakanlar Kurulu yetkilidir.

35.Kıbrıs Türk Federe Devletine, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetince verilecek kredi ve yardımların kullanım biçim ve koşullarıyla denetim esasları ve geri ödeme biçimini Türkiye Cumhuriyeti- yetkilileriyle saptanmaya Maliye Bakanı yetkilidir.

42.Bütçede öngörülen mevkilerin baremleri bu Yasaya ekli "A" Cetvelinde Kıbrıs Lirası olarak gösterilmiştir. Her mevkiye uygulanacak maaş, ek cetvelde her barem basamağı için gösterilen rakamın 40 TL -ile çarpılması suretiyle saptanır."

(2)İlgili Yasanın ek kadro veya kadrolarla ilgili kuralları:
FasılKe-simMaddeKadro
AdediKadro AdıBaremAçıklama7778020104


-
-


1
1K.T.F. MECLİSİ, MECLİS DAİRESİ EK KADRO
Başkanlık Özel Muhafı-zı Demirbaş ve Teknik Denetim Memuru


17
17


İçten doldurulacak.
İçten doldurulacak.--060804

-
-
-

-
-

-
-

1
4
2

4
2

1
1SİVİL HAVACILIK DAİRESİ EK KADRO
Müdür Muavini
Kontrolör
Kıdemli İşletme Memuru Yardımcısı
Kontrolör Yardımcısı Sınıf II
İşletme Memuru Yardımcısı Sınıf II
Elektronik Mühendisi
Danışma ve Enformasyon Memuru

25--26
21
21

11-13
14

19-23
14-17

1 münhal (içten doldurulacak)
4 münhal (içten doldurulacak)
2 münhal (içten doldurulacak)

4 münhal (dıştan doldurulacak)
2 münhal (dıştan doldurulacak)

1 münhal (dıştan doldurulacak)
1 münhal (dıştan doldurulacak)--071904

1
1
7
3ÇALIŞMA DAİRESİ EK KADRO
İş ve İşçi bulma şube amiri
Çalışma Memuru
Çalışma Memuru Sınıf II
Çalışma Memuru Sınıf III

22
19
16
13

İçten doldurulacak.
İçten doldurulacak.
İçten doldurulacak.
İçten doldurulacak.--100104


-


1İMAR İSKÂN VE REHABİLİTASYON BAKANLIĞI EK KADRO
Hukukçu


23


1 münhal (dıştan doldurulacak)--110101

1

1
1MALİYE BAKANLIĞI KADRO
Müsteşar
Genel Sekreter

28
28


Bütçe Dairesi Müdür mevkii yerine Bakanlık altında "Genel Sekreter" mevkii ihdas edilmiş olup halen Bütçe Müdürü olarak görev yapan personel, kazanılmış haklarıyla bu göreve intib-ak ettirilmiştir.--110704

-
-
-
-
-
-

1
4
6
6
2
11GÜMRÜK DAİRESİ EK KADRO
Şube Amir Yardımcısı
I. Sınıf Gümrük Memuru
II. Sınıf Gümrük Memuru
III. Sınıf Gümrük Memuru
Kadın Muayene Memuru
Gümrük Muhafızı

21
19
16
12-14
7
9

1 münhal
4 münhal
6 münhal
6 münhal
2 mü-nhal
11 münhal
Not: Ek kadro münhalleri içten doldurulamadığı takdirde dıştan doldurulacaktır.--090601



-



1SANAYİ, TİCARET VE TURİZM BAKANLIĞI İSTANBUL TİCARET ATEŞELİĞİ 1977
Memur Maaşları -


1978
117,600



+ 117, 600-

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"KIBRIS TÜRK FEDERE DEVLETİ
ANAYASASI

-BAŞLANGIÇ

Tarihi boyunca bağımsız yaşamış, hak ve özgürlükleri için savaşmış olan Büyük Türk Ulusunun ayrılmaz bir parçası bulunan;

Anavatanından koparıldığı 1978 yılından beri, özellikle 1958,1963,1967 ve 1974 yıllarında, Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyetini-n ortak kurucusu olduğu halde Kıbrıslı Rumlar tarafından Yunanlıların da yardım ve desteği ile, ulusal varlığına yöneltilen saldırı, girişim ve eylemlere karşı savaşan ve direnen Kıbrıs Türk Toplumu;
Anavatanın doğal, tarihsel ve yasal garantörlük hakkını- kullanmak suretiyle, Kahraman Silâhlı Kuvvetlerinin zaferle gerçekleştirdiği Barış Harekâtının yeniden sağladığı hak, özgürlük ve olanaklardan yararlanarak;
Ve;
Bağımsız Kıbrıs Federal Cumhuriyetinin kurulmasına temel olmak;
Kendi Devlet sınırları için-de tam bir güvenlikle yaşamasını sağlamak;
İnsan hak ve özgürlüklerini, sosyal adaleti, kişilerin ve toplumun huzur ve refahını, demokratik, lâik ve sosyal hukuk devletini gerçekleştirmek;

Amaçlarıyle
Kurucu Meclisin yaptığı bu Anayasa'yı, 13 Şubat 19-75 tarihinde kurulan Kıbrıs Türk Federe Devletinin Anayasası olarak kabul ve ilân;
Ve onu,
Asıl güvencenin, yurttaşların gönüllerinde ve iradelerinde yer aldığı inancı ile, özgürlüğe, adalete ve erdeme tutkun evlâtlarının uyanık bekçiliğine emanet eder.-"


"Kıbrıs Türk Federe Devletinin Nitelikleri:
Madde 1.
Kıbrıs Türk Federe Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir cumhuriyettir."


"Anayasanın Üstünlüğü ve Bağlayıcılığı:
Madde 4.
Yasalar, Anayasaya aykırı ol-amaz.
Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı organlarını, devlet yönetimi makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır."


"Kıbrıs Türk Federe Meclisinin Görev ve Yetkileri:
Madde 65.
Yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin- hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; genel ve özel af ilânına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek; andlaşmaları onaylamak Kıbrıs Türk Federe Meclisinin yetkilerindendir."
"Bütçenin Görüşülmesi ve Kabu-lü:
Madde 75.
Bütçe tasarısı Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu tarafından malî yıl başından en az iki ay önce, Meclise sunulur.
Bütçe Komitesi, en geç bir ay içinde, bütçe konusundaki çalışmalarını bitirir.
Milletvekilleri, bütçe tasarısının Meclis Genel -Kurulunda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya belli gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.
Devlet Başkanı, Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasını on gün içinde Resmî Gazetede yayınlar."


"Kamu Görevlileri ile ilgili Kurallar:
Madde 93.-
Devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevler, kamu görevlileri eliyle yürütülür.
Kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, -hakları ve yükümleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri yasayla düzenlenir.
Kamu görevlilerinin atanmalarını, onaylanmalarını, sürekli veya emeklilik hakkı veren kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini, nakillerini, emekliye sevklerini, azil ve -görevden uzaklaştırma da dahil olmak üzere, disiplin işlemlerini yapmak üzere, tarafsız ve bağımsız organ veya organlar kurulur. Bu organ veya organların kuruluşu ve işleyişi yasa ile düzenlenir; Anayasanın bu konudaki diğer kuralları saklıdır.
Kamu görev-lileri hakkında yapılacak disiplin kovuşturmalarında, isnat olunan hususun ilgiliye açıkça ve yazılı olarak bildirilmesi, yazılı savunmasının istenmesi ve savunma için belli bir süre tanınması gereklidir. Bu ilkelere uyulmadıkça disiplin cezası verilemez.-
Disiplin kararları, yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz.
Güvenlik kamu görevlilerinin, özel yasa ile düzenlenen kuralları saklıdır.
Üst kademe yöneticiliği yapan kamu görevlileri, ilgili bakan, Başbakan ve Devlet Başkanının imzalarını ta-şıyan kararname ile atanır. Bu konudaki kurallar yasa ile düzenlenir."





"Yasalara Karşı İptal Davası:
Madde 113.
Devlet Başkanı, Kıbrıs Türk Federe Meclisinde grubu bulunan veya bulunmayan siyasal partiler, siyasal gruplar ve en az yedi milletvekili v-eya kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda yasa ile saptanacak diğer kurum, kuruluş, sendika (sendikalar federasyonu, sendikalar konfederasyonunu da kapsar) veya makamlar, bir yasanın veya herhangi bir yasanın herhangi belli bir kuralının veya -Kıbrıs Türk Federe Meclisinin herhangi bir kararının Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı veya ona uygun olmadığı gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi olarak görev yapan Yüksek Mahkemede, doğrudan doğruya iptal davası açabilirler.
Anayasa Mahkemesi olarak gö-rev yapan Yüksek Mahkemede doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, iptali istenen yasanın veya herhangi bir yasanın herhangi belli bir kuralının veya Kıbrıs Türk Federe Meclisinin kararının Resmi Gazetede yayınlanmasından başlayarak doksan gün sonra düşe-r."


"Kamu Görevlilerinin Haklarının Saklı Tutulması:
Madde 131.
Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kamu görevlisi bulunan herhangi bir kişi, bu tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan aynı hizmet koşullarına bağlı olmak hakkına sahipt-ir. Bu hizmet koşulları, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte veya ondan sonra Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu görevlisi bulunduğu sürece, herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemez. Bu maddede belirtilen kamu görevlileri yeni bir atama işlemi-ne gerek olmaksızın görevlerine devam ederler.
Bu madde bakımından, kamu görevlisi, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu hizmetinde herhangi bir hizmeti gören kişiyi kapsar.
Yüksek Mahkeme Başkan ve üyeleri il-e tüm yargıçlar; Başsavcı ve savcılar, Başmurakıp ve güvenlik kuvvetlerindeki görevliler de kamu görevlisi tanımının kapsamına girer ve tüm hakları saklıdır.
Bu madde bakımından, hizmet koşulları, 16 Ağustos 1960 tarihli Anayasaya; bu Anayasaya uygun olara-k 21 Aralık 1963 tarihine kadar kabul edilmiş mevzuata; 28 Aralık 1967 tarihli Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kuralları ve tâdillerine, bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuat ve ilkelere; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve Meclisinin 13 ve 18 Şu-bat 1975 tarihlerinde birleşik olarak yaptıkları toplantıda alınan kararlara; bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuata göre saptanmış ücret, izin, azil, görevden uzaklaştırma, emeklilik maaşı, ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar."


"Mevzuat Kurallar-ının Geçerliliği:
Geçici Madde 1.
16 Ağustos 1960 tarihli Anayasanın ve bu Anayasaya uygun olarak, 21 Aralık 1963 tarihine kadar kabul edilmiş mevzuatın; 28 Aralık 1967 tarihli Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kurallarının ve tadillerinin ve bunlara uygun olarak- kabul edilmiş mevzuatın; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve Meclisinin 13 ve 18 Şubat 1975 tarihlerinde birleşik olarak yaptıkları toplantılarda alınan kararların ve bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuatın; bu Anayasanın kurallarına veya b-u Anayasa uyarınca konulacak yasalara aykırı olmayanları, yürürlükte kalır.
Bu Anayasada öngörülen yasalar, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten başlayarak altı ay içinde yapılır.
Bu Anayasada öngörülen yasalar yürürlüğe konuluncaya ve örgütler kuruluncay-a kadar bu maddenin (1). fıkrasında belirtilen anayasal kurallar ile mevcut mevzuat yürürlükte kalır ve örgütler görevlerine devam ederler."


V. İLGİLİ TEMEL KURALLAR'IN METNİ:

"Madde 14.
Türkiye'den sağlanan her türlü yardımlar, bu yardımların veri-lme şartlarına uygun olarak kullanılır."


VI. İNCELEME:
İptal dilekçesinde, itiraznamede ve duruşma esnasında ileri sürülen iddia ve gerekçeler, iptali istenilen yasa hüküm ve kurallar, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık eden ve konuyu ilgilendiren- Anayasa maddeleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

K.T.F. Meclisinin görev ve yetkilerini belirleyen Anayasanın 65. maddesine göre yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; genel ve -özel af ilânına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek; andlaşmaları onaylamak, K.T.F. Meclisinin yetkilerindendir.

Görülüyor ki 65. maddede "yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak" biçiminde bir genel yetki ye-r almışken "bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek" bunun dışında ayrı nitelikte bir yetki alanı olarak benimsenmiştir. Bundan da bütçe yasaları ile diğer yasaların biribirinden tamamen ayrı nitelikte oldukları görülmektedir. Anayasanı-n 73. maddesine göre K.T.F. Bakanlar Kurulu ve Milletvekilleri yasa önermeye yetkilidir. Aynı maddenin (2). fıkrasına göre Meclis tarafından kabul edilen yasalar Devlet Başkanı tarafından 10 gün içinde ya yayınlanır ya da bir daha görüşülmek üzere Meclise- geri gönderilir veya Bakanlar Kurulunun da istemi üzerine halk oylamasına sunulur. Anayasanın 74. maddesine göre de Devlet Başkanı Meclisin herhangi bir yasa veya kararının kendisine yazılı olarak bildirilmesinden başlayarak, 10 gün içinde 73. maddede gö-sterildiği üzere iade veya halk oylamasına başvurma haklarını veya 112. maddede gösterildiği üzere Anayasa Mahkemesi olarak Yüksek Mahkemeye başvurma hakkını kullanmadığı takdirde, bu yasa veya kararı, 10 gün içinde, Resmi Gazetede ilân eder. Anayasanın 7-5. maddesi bütçe tasarılarının K.T.F. Bakanlar Kurulu tarafından mali yıl başından en az 2 ay önce Meclise sunulmasını öngörmektedir. Aynı maddenin (3). fıkrası milletvekillerinin bütçe tasarısının Meclis Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında gider artırı-cı veya gelir azaltıcı önerilerde bulunamayacaklarını öngörmektedir. Aynı maddenin (4). fıkrası da Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasının 10 gün içinde Devlet Başkanı tarafından Resmi Gazetede yayınlanmasını öngörmektedir. Anayasanın 73, 74 ve 75-. maddeleri incelendiğinde herhangi bir yasa ile bütçe yasası arasında esaslı fark olduğu daha açık görülmektedir. Nitekim bu maddelere göre Devlet Başkanının herhangi bir yasayı Meclise geri göndermeye veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine halk oylamas-ına sunmaya yetkisi olduğu halde, bütçe yasası hakkında böyle bir yetkisi olmayıp, bütçe yasasını Meclis tarafından kabul edildikten sonra 10 gün içinde Resmi Gazetede yayınlanması gerekir. Buna ilâveten herhangi bir yasa Meclis Genel Kurulunda tartışılır-ken milletvekillerinin yasa tasarısı hakkında tam bir serbestiyeti vardır. Halbuki bütçe tasarısı Meclis genel kurulunda görüşülürken milletvekillerinin gider artırıcı veya belli gelirleri azaltıcı önerilerde bulunmaya yetkileri yoktur. Milletvekillerini-n bütçe tasarısı görüşülürken serbestliklerinin kısmen sınırlandığı görülmektedir. Yukarıda belirtilenlerden açıkça görülüyor ki Anayasa bir ilke olarak bir yasanın başka bir yasa ile değiştirilebileceğini veya kaldırılabileceğini, böyle bir yasanın bütçe- yasası hükümleri ile değiştirilip kaldırılamayacağını, normal olarak bir yasa tahtında yapılması gereken hususların bütçe yasası ile yapılamayacağı hususlarını ilke olarak kabul etmiştir. Anayasa Mahkemesi 6/77 sayılı iptal davasında bu konuda "bütçe yas-alarını öteki yasalardan ayıran ana ilke göz önünde tutulduğunda, bütçe yasasından başka bir yasanın Anayasanın 65 ve 73. maddeleri uyarınca konulabileceği, 65 ve 75. maddeler uyarınca yapılan bir bütçe yasasının ise bütçe ile ilgili olmayan konular hakkın-da herhangi bir kuralı içeremeyeceği aşikârdır" kararını vermiştir. Anayasada kullanılan bütçe sözcüğünün anlamı acaba nedir? Normal olarak bütçe devletin, devlet dairelerinin ve kurumlarının gelecek belli bir süre içinde ortaya çıkacak gelir ve giderler-ini tahmin eden, geliri tahsile ve masrafı sarfa izin veren yasadır. Bu durumda hangi konuların bütçe ile ilgili olmadığını saptamak gerekir. Genel olarak yürürlükte olan herhangi bir yasa hükümlerini ortadan kaldıran veya değiştiren herhangi bir hükmün -bütçe ile ilgisi olamaz. Bu nedenle ilke olarak denilebilir ki yürürlükte olan herhangi bir yasayı veya herhangi bir yasanın belli bir hükmünü değiştiren veya ortadan kaldıran herhangi bir hüküm bütçe ile ilgili olmadığından bütçe yasasında böyle bir hükü-m yer alamaz. Yine ilke olarak denilebilir ki bir yasada yer alması gereken herhangi bir kural veya hüküm, genellikle bütçeyi ilgilendiren bir hüküm veya kural sayılamaz. Bu nedenle böyle bir hükmün bütçe yasasında yer almaması gerekir. Diğer taraftan b-ütçenin uygulanması ile ilgili, uygulamayı kolaylaştırıcı ve açıklayıcı nitelikte olan hükümler Bütçe ile ilgili olan hükümler olması nedeni ile bütçe yasasında yer alır. Bütçe yasası ile diğer yasalar arasındaki ayrı nitelikler ve bu hususta Anayasa ilke-si belirtildikten sonra şimdi de iptal konusu olan maddeleri teker teker inceleyelim.

1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının 33. maddesi "yatırım harcamalarına ilişkin uygulama ve denetim kuralları" kısmı altında gelmektedir. 33. madde incelendiğinde T.C. yardı-mları kanalı ile yapılacak yatırım harcamalarının uygulanmasını göstermektedir. Bütçe Yasasının 34. maddesi ise yatırım projelerinin uygulanma seyrine göre projeler arasında aktarma yapılmasına finansmanı ayrıca sağlanan yeni projelerin mevcut projelere e-klenmesine veya başlanmamış bir kısım projenin kaldırılmasına, T.C. Yardım Heyetinin olumlu görüşünün alınması kaydı ile, Bakanlar Kurulunu yetkili kılmaktadır. Kanımızca 34. maddede yer alan yatırım projeleri T.C. Yardımları ile sağlanan yatırım projeler-ini kastetmektedir. 35. madde ise T.C. Hükümetince verilecek kredi veya yardımların kullanım biçim ve koşulları ile denetim esaslarını ve geri ödeme biçimini T.C. Heyeti yetkilileri ile saptamaya Maliye Bakanına yetki vermektedir. Anayasamızın geçici 1. -maddesine göre Anayasa ile çelişki halinde olmayan Temel Kurallar da yürürlüktedir. Temel Kuralların 14. maddesine göre Türkiye'den sağlanan her türlü yardımlar bu yardımların verilme şartlarına uygun olarak kullanılır. Temel Kuralların 14. maddesi Anaya-samızın herhangi bir maddesine aykırı değildir. Bu nedenle Temel Kuralların 14. maddesi halen yürürlükte bulunmaktadır. 12/1978 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının 33, 34 ve 35. maddelerinde yer alan hükümler Temel Kuralların 14. maddesi de gözönünde t-utulduğunda, bütçenin uygulanması ile ilgili, uygulamayı kolaylaştırıcı ve açıklayıcı nitelikte hükümlerdir. Bu hükümler bütçe ile ilgisi olan hükümler olduğundan bütçe yasasında yer alabilir. Bu maddeler Anayasaya aykırı değildir.

Bütçe Yasasının 42. -maddesi kamu görevlilerine uygulanacak maaşın nasıl saptanacağını öngörmektedir. Bu maddeye göre A cetvelinde gösterilen baremlerin her basamağı için gösterilen rakamın 40 TL ile çarpılması sureti ile saptanacağını öngörmektedir. A cetvelinde baremler KL- olarak gösterilmiştir. 1978 Mali Yılı Bütçesi 1978 Mali Yılı Bütçe yasasının 2 ve 3. maddelerinden de görüleceği gibi Türk Lirası üzerinden hazırlanmıştır. Bu nedenle kamu görevlilerinin Kıbrıs Lirası ile gösterilen baremlerinin 40 Türk lirası ile çarpı-lmasını öngören 42. madde Bütçenin uygulanması ile ilgili ve bütçenin uygulanmasını kolaylaştırıcı, açıklayıcı bir hükümdür. Bu nedenle 42. madde bütçeyi ilgilendiren hükümler içerdiğinden Anayasanın 65 ve 75. maddelerine herhangi bir aykırılığı yoktur. -İptal davasının duruşması esnasında davacının avukatı 42. maddenin kamu görevlilerinin Anayasanın 131. maddesi tahtında kazanılmış haklarını ortadan kaldırdığını, bu nedenle de Anayasaya aykırı olduğunu iddia etti. Anayasanın 131. maddesinin (1). fıkrasın-a göre Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihe kadar kamu görevlilerine uygulanan hizmet koşulları Anayasa yürürlüğe girdiği tarihte veya ondan sonra herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemeyeceğini öngörmektedir. 131. maddenin 3. fıkrası da hizmet koşulların-ın ücreti de kapsadığını belirlemektedir. Davacının avukatı kamu görevlilerinin ücret bakımından haklarının Kıbrıs lirası olduğunu, bu nedenle kamu görevlilerinin Kıbrıs lirası üzerinden ödenmeleri gerektiğini, bu yapılmadığı takdirde Kıbrıs lirasının ger-çek değeri üzerinden ödenmeleri gerektiğini iddia etti. K.T.F.D. Anayasası 17 Haziran 1975'de Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bilinen bir gerçektir ki 20 Temmuz 1974 de yer alan mutlu Barış Harekâtından hemen sonra maaş ve diğer ücretler kam-u görevlilerine Türk lirası olarak ödenmeye başlandı. Bunun da nedeni Barış Harekâtından sonra K.T.F. Devletinin selefi olan Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi zamanında Kıbrıs lirasının mevcut olmaması ve yönetimin parasal sorumluluklarını yerine getirmesi için- Türkiye Cumhuriyeti tarafından yapılan Türk lirası yardımları ile sorumluklarını yerine istemesidir. Görülüyor ki ortada bir zorunluluk vardır ve bu zorunluluk nedeni ile kamu görevlilerine K.T.F.D. Anayasası yürürlüğe girmezden önce de ücret ve maaşları- Türk lirası olarak ödenmekte idi. Aynı durum K.T.F.D. Anayasası yürürlüğe girdikten sonra da devam etmiştir. Devlet mali mükellefiyetlerini Anayasaya göre, olanak nisbetinde yerine getirmek zorunluluğundadır. K.T.F. Devleti bugün veya 1978 Bütçe Yasası- yürürlüğe girdiğinde mali sorumluluklarını ancak Türk lirası ile ödemekle yerine getirebilirdi. Bu durumda K.T.F.D. kamu görevlilerine ücret ve ödeneklerini Türk lirası karşılığı ödemekle Anayasaya aykırı harekette bulunmamaktadır. İptal davasının duruş-ması esnasında davacının avukatı 40 Türk lirasının bugün 1 Kıbrıs lirasının gerçek değeri olmadığını, bu nedenle 42. maddenin Anayasaya aykırı bulunması gerektiğini iddia etti. Bilinen bir gerçektir ki Kıbrıs lirasının değeri yetkili makam tarafından 1 KL-=36TL olarak saptanmıştır. Bu saptama 28.1.1975 tarihinde Resmi Gazetede Ek.IV sayı 3'de ilân edilmiştir. Bir devletin kendi parasının diğer devletlerin paralarına karşı değerini saptamak genellikle yürütmenin yetkisi dahilindedir. Yürütmenin Devletin t-üm sorumluluklarını ve zorunluluklarını göz önünde tutarak Devleti korumak ve idame ettirmek amacını sağlamak için, en uygun kuru saptamaya yetkili olduğuna kuşku yoktur. Bugün bir Kıbrıs lirasının gerçek karşılığı 36 Türk lirasından fazla olabilir, bu ne-denle devletten maaş çekenlerin yaşam koşullarını zorlaştırmış olabilir ve bu koşullar altında Devletin kamu görevlilerine Türk lirası ile ödeme yaparken Kıbrıs lirasının 40 Türk lirasından daha fazla hesaplaması gerekli olabilir, ancak bütün bunlar Bütçe -Yasasının 42. maddesinin Anayasaya aykırı olduğunu belirlemez. Anayasa Mahkemesi yasaların Anayasaya uygunluğunu denetlerken tamamen hukuka bağlı olarak hareket eder. Anayasa Mahkemesi denetleme görevini yaparken herhangi bir yasanın maslahata uygun, iyi- veya fena, zararlı veya yararlı olup olmamasına değil, sadece hukuk açısından Anayasaya uygun olup olmadığına bakar. Kamu görevlilerine 1 KL = 40 TL esası üzerinden yapılan ödeme resmi kur olan 36 TL'den fazla olduğuna göre hukuk açısından Anayasaya uygu-n olduğu açıktır.

Yukarıda belirttiklerimiz ışığında 1978 mali yılı bütçe yasasının 42. maddesinin Anayasaya aykırı olduğu söylenemez.

Bütçe Yasasının Fasıl 2, Kesim 1, K.T.F. Meclisi, Meclis Dairesi Madde 04, 1 Başkanlık Özel Muhafızı ve 1 de Demirbaş- ve Teknik Denetim Memuru ek kadro olarak gösterilmiştir.

İptal davasının diğer konuları 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının muhtelif yerlerinde yer alan ek kadro veya yeni mevkilerle ilgilidir. Davacının avukatı Anayasanın 93(2) maddesi uyarınca kadronun ya-sa ile düzenlenmesi gerektiğini ve bütçe yasasının 93(2) maddesinde öngörülen yasa olmadığını ileri sürdü. Anayasanın 93(2) maddesi kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özl-ük işlerinin yasa ile düzenleneceğini öngörmektedir. Ancak Anayasanın geçici 1 maddesine göre Anayasa yürürlüğe girinceye kadar yürürlükte olan mevzuatın Anayasaya aykırı olmayan hükümleri yürürlükte kalır. Aynı maddenin (2). fıkrasına göre Anayasada yap-ılması öngörülen yasaların 6 ay zarfında yapılması öngörülmektedir. Ancak aynı maddenin (3). fıkrasına göre Anayasada yapılması öngörülen yasalar yürürlüğe konuluncaya kadar geçici madde 1 fıkrasında belirtilen anayasal kurallarla mevcut mevzuat yürürlükt-e kalır ve organlar da görevlerine devam ederler. Kadro ihdası veya kadro saptaması Anayasa yürürlüğe girinceye kadar acaba nasıl yapılmakta idi? Bazı organlar için özel yasa mevcuttu. Örneğin Kaza Mahkemeleri ile Yüksek Mahkeme Özel yasası olan organla-r için kadro ihdası hiç şüphe yoktur ki yasa uyarınca yapılması gerekirdi. Ancak özel yasası olmayan organlar veya daireler için kadro ihdas etmek, kadro saptamak, kadroların hizmet şemalarını tesbit etmek, kadroların baremlerini tesbit etmek, Bakanlar Ku-rulu yetkisi dahilinde idi. Başka bir deyişle organik yasası olan organ veya kurum veya daireler için kadro organik yasalara göre düzenlenmekte idi. Organik yasa olmayan hallerde düzenleme Bakanlar Kurulu yetkisi dahilinde idi. Zamanın Anayasa Mahkemesi- de bu durumu kabul etmiş ve bu hususta Theodorou C. Papapetrou of Nicosia v. The Republic of Cyprus davasında 2 RSCC s.61, sayfa 66'da şunları söylemiştir:
-"The residue of any executive power in respect of any matters concerning the public service of a State, which by its constitution has not been expressly given to an independent body such as a Public Service Commission, remains vested in the organ of the St-ate which exercises executive power and within whose province the public service of the State normally otherwise comes and in the case of the Republic of Cyprus such organ, under Article 54 of the Constitution, and particularly paragraphs (a) and (d) there-of is the Council of Ministers.

It is clear from the wording of paragraph 1 of Article 125 that the Public Service Commission, in addition to being entrusted with the task of the allocation of public offices between the two Communities in accordance with- Article 123, is only entrusted with powers, such as appointment, confirmation, etc., relating to public officers, as holders of public offices, but not to the public offices in question them selves.

As the executive power relating to the creation of new- posts in the public service of the Republic and to the making and amending of schemes of service concerning existing or new posts, is a power relating to public offices and not to the public officers, as holders of such offices, it is not, thus, included -among the powers which are entrusted to the Public Service Commission by Article 125 and such power remains vested in the Council of Ministers."




--Bu durumda organik yasası yapılmış olan organ, kuruluş veya daireler dışında kalan organ, kuruluş veya daireler için Anayasanın Geçici Madde 1 uyarınca hâlâ yürürlükte olan mevzuata dayanarak Bakanlar Kurulu kadro ihdas etmek, bu gibi kadronun nitelikleri-ni ve maaş baremlerini belirlemek yetkisini haizdir. Ancak Anayasanın 93(2) maddesi uyarınca öngörülen yasanın çıkarılmasının önemli olduğu ve bu yasanın bir an evvel çıkarılması gerektiğini belirtmekte yarar görüyoruz. Belirttiğimiz ilke ışığında davacı-nın ek kadrolar ile ilgili iptal istemini teker teker inceleyelim.

(a) Fasıl 02, Kesim 01, madde 04 uyarınca K.T.F. Meclisi, Meclis Dairesine ek kadro olarak bir Başkanlık Özel Muhafızı, bir de Demirbaş ve Teknik Denetim Memuru gösterilmektedir. 15/1977- sayılı yasa ile değiştirilmiş şekli ile 7/1976 sayılı K.T.F. Meclisi Meclis Dairesi Kuruluş Yasasının 3. maddesi uyarınca meclis dairesinin kadrosu 1. ve 2. cetvellerde gösterilmiştir. Aynı yasanın 3. cetvelinde de kadroların hizmet şemaları belirlenmişt-ir. Bu 1. cetvelde Başkanlık Özel Muhafızı ile demirbaş ve teknik denetim memuru adı altında herhangi bir mevki mevcut değildir. Görülüyor ki K.T.F. Meclisi Meclis Dairesinin kadrosu hakkında özel bir organik yasa mevcuttur ve kadro ilâvesi veya değiştir-ilmesi ancak bu yasanın değiştirilmesi ile mümkündür. Bir yasanın herhangi bir kuralı Bütçe Yaassında konan bir hüküm ile değiştirilemediğinden Fasıl 02, Kesim 01, Madde 04'de K.T.F. Meclisi, Meclis Dairesi için konan ek kadro Anayasaya aykırıdır ve iptal- edilmesi gerekir.

(b)Bütçe Yasasının Fasıl 06, Kesim 08, Madde 04 Sivil Havacılık Dairesi ile ilgili kısımda ek kadro gösterilmektedir. Davanın duruşması esnasında bu ek kadronun bütçe yasası ile ihdas edilemeyeceği ileri sürüldü. Davalı ise ek kadro-nun Bakanlar Kurulu kararı ile ihdas edildiğini ileri sürdü. Yüksek Mahkemenin elinde bulunan Bakanlar Kurulu kararlarına göre 7 Aralık 1977'de 1281/77 karar numarası tahtında Bakanlar Kurulu aşağıdaki kararı aldı.
"Karar No: Bakanlar Kurulu, Resmî Gaz-etede 1281-77 yayınlanmaması kaydıyla, Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı'na bağlı Sivil Havacılık Dairesi ile İçişleri Bakanlığı'nın aşağıda belirtilen ek kadro taleplerinin 1978 Mali Yılı Bütçesi'ne konması -ve ivedilikle doldurulmak suretiyle karşılanmasına karar verdi.

Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Dairesi

Kadro
Adedi Kadronun Adı Baremi

1Müdür Muavini25
(İçten doldurulacaktır)4Kontrolör21
(İçte-n doldurulacaktır)1Kıdemli İşletme Memuru Yrd.21
(İçten doldurulacaktır)42'nci Sınıf Kontrolör Yrd.11-13
(Dıştan doldurulacaktır)34İşçi(Dıştan doldurulacaktır)

Daha önce belirttiğimiz gibi Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığının kendine özel -kuruluş kadrosu ile ilgili organik yasası olmadığına göre, Bakanlar Kurulunun ek kadro ihdas etmeye yetkisi vardır. Ancak Bütçe Yasasında yer alan ek kadro Bakanlar Kurulunun 7 Aralık 1977 tarihinde saptadığı ek kadrodan daha fazladır. Fazla olan kadrola-r yasaya ve Anayasaya uygun olarak ihdas edilmediklerinden, fazla olan bu ek kadronun bütçe yasasında yer almaması gerektiğinden fazla olan ek kadroları içeren hükmün iptal edilmesi gerekir. Fazla olan kadro aynen şöyledir: 1 Kıdemli İşletme Memuru, 2 İşl-etme Memur Yardımcısı Sınıf II, 1 Elektronik Mühendisi, 1 Danışma ve Enformasyon Memuru.


(c)Bütçe Yasasının Fasıl 07, Kesim 19, Madde 04'deki Çalışma Dairesi ile ilgili kısmında ek kadro gösterilmektedir. Duruşma esnasında davalının avukatı ek kadro-ların Bakanlar Kurulunun 1811/1975 tarihinde 7433 sayılı kararları ile ihdas edildiğini ileri sürmüştür. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararının bir suretini mahkemeye vermiştir. Söz konusu Bakanlar Kurulu kararına bakıldığında ek kadro ile ilgili herhangi -bir karar veya ek kadroyu gösteren herhangi bir çizelge mevcut değildir. Bu nedenle söz konusu ek kadronun Bakanlar Kurulu kararı ile ihdas edildiği hususu davalı tarafından kanıtlanmış değildir. Bu gibi ek kadro Bütçe Yasasına konan bir hüküm ile ihdas -edilemeyeceğinden bu ek kadronun da iptal edilmesi gerekir.

(d)Fasıl 10, Kesim 01, Madde 04'deki İmar, İskân ve Rehabilitasyon Bakanlığı ile ilgili kısımda ek kadro gösterilmektedir. Bu ek kadro ile bir hukukçu mevkii ihdas edilmiştir. Bunun için herh-angi bir Bakanlar Kurulu kararı mevcut değildir. Bu nedenle bu ek kadronun da iptal edilmesi gerekir.

(e)Fasıl 11, Kesim 01, madde 01'de Maliye Bakanlığı kadrosunda 1 genel sekreter mevkii gösterilmiştir. Açıklama kısmında "Bütçe Dairesi Müdür Mevkii -yerine Bakanlık altında Genel Sekreter mevkii ihdas edilmiş olup, halen Bütçe Müdürü olarak görev yapan personel, kazanılmış haklarıyle bu göreve intibak ettirilmiştir" denilmektedir. Bütçe Dairesi Müdür mevkiini işgal edip de genel sekreter mevkiine inti-bak ettirilen kişi 1.1.1979 tarihinden itibaren Resmi Gazetede yayınlanan bir üçlü kararname ile maliye bakanlığının müstreşarı olarak atanmıştır. Bu durumda açıklamada belirlendiği gibi intibak ettirilen herhangi bir kişi kalmadığı cihetle Anayasaya aykı-rı olsa dahi iptal edilecek bir hüküm yürürlükte değildir. Anayasa Mahkemesi ancak yürürlükte olan bir hüküm veya kural hakkında karar verir.
(f)Fasıl 11, Kesim 07, Madde 04'deki Gümrük ve Rüsumat Dairesi ile ilgili kısımda ek kadro gösterilmektedir. B-u ek kadro için de herhangi bir Bakanlar Kurulu kararı mevcut değildir. Bu nedenle bu ek kadro hakkında da bütçedeki hükmün iptal edilmesi gerekir.

(g)Fasıl 09, Kesim 06, Madde 01'de Sanayi, Ticaret ve Turizm Bakanlığı İstanbul Ticaret Ateşeliği, ayl-ıklar ve özlük hakları başlığı altında bir memur maaşı için ödenek konmuştur. Konan bu ödenek için memurun eski kadro veya yeni kadro olduğu hususunda ilgili Bütçe yasasında herhangi bir açıklık yoktur. Söz konusu memurun yeni kadro olduğu hususunda da h-erhangi bir bilgi ibraz edilmiş değildir. Bu durumda söz konusu memur için konan ödeneğin ek kadro olarak konduğu hususunda tatmin olmuş değiliz. Bu nedenle bu Fasıl ve madde altındaki maddenin Anayasaya aykırı olduğu söylenemez.

VI. SONUÇ:
Sonuç olar-ak: 1. 12/1978 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının 33, 34, 35 ve 42. maddelerinin Anayasaya aykırı olmadığına;

2. (a) 12/78 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının Fasıl 2, Kesim 1, Madde 04 Kıbrıs Türk Federe Meclisi, Meclis Dairesi kısmında ek kadroya- ilişkin hükümlerin Anayasaya aykırı olduğundan iptal edilmesine;

(b) 12/78 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının Fasıl 06, Kesim 08, Madde 04 Sivil Havacılık Dairesi kısmında ek kadroda 1 kıdemli işletme memuru, 2 işletme memur yardımcısı sını-f II, 1 elektronik mühendisi ile 1 danışma ve enformasyon memuru hususunda yer alan hükümler Anayasaya aykırı olduğundan iptal edilmesine;

(c) 12/78 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının Fasıl 07, Kesim 19, Madde 04 Çalışma Dairesi kısmında ek kadro -ile ilgili hükmün Anayasaya aykırı olduğundan iptal edilmesine;

(d) 12/78 sayılı 1978 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının Fasıl 10, Kesim 01, Madde 01 İmar, İskân ve Rehabilitasyon Bakanlığı, ile ilgili kısmında ek kadro hususundaki hükmün Anayas-aya aykırı olduğundan iptal edilmesine;

(e) 12/78 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının Fasıl 11, Kesim 01, Madde 01'de Maliye Bakanlığı kadrosunda bir genel sekreter mevkii için konan hükmün, yürürlükte olmadığından Anayasaya aykırılığı konu edile-meyeceğine;

(f) 12/78 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının Fasıl 11, Kesim 07, madde 04 Gümrük ve Rusumat Dairesi kısmında ek kadro ile ilgili hükümlerin Anayasaya aykırı olduğundan iptal edilmesine;

(g) 12/78 sayılı 1978 Mali Yılı Bütçe Yasa-sının Fasıl 09, Kesim 06, madde 01'de Sanayi ve Turizm Bakanlığı kısmında İstanbul Ticaret Ateşeliği için konan ödeneğin Anayasaya aykırı olmadığına;

3. İptal olunmasına karar verilen hükümler uyarınca atamalar yapıldığı cihetle ilgili makam veya organl-ara Anayasa Mahkemesinin kararı ışığında yeni düzenleme yapmak fırsatı vermek amacı ile iptal hükmünün 1 Mart 1979'dan itibaren yürürlüğe girmesine;

oybirliği ile karar verildi.

(Ülfet Emin)(Ahmed İzzet)
Başkan Yargıç

(Şaki-r Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu) (N.Ergin Salâhi)
Yargıç Yargıç Yargıç

6 Şubat, 1979.-



20






Full & Egal Universal Law Academy