Anayasa Mahkemesi Numara 15/1986 Dava No 6/1987 Karar Tarihi 28.04.1987
Numara: 15/1986
Dava No: 6/1987
Taraflar: G.K.K.Askeri Savcılık ile Tğm.Ahmet Çelik
Konu: 34/83 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayının Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasasının 20. maddesinin (5). fıkrasının, Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 28.04.1987

-D.6/87 Anayasa Mahkemesi 15/86

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda

Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N.Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.

Ana-yasanın 148. maddesi hakkında.

Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı tarafından 149/86 sayılı Ceza davasında (İddia Makamı: G.K.K.Askeri Savcılığı ile sanık: Tğm Ahmet Çelik arasında) sunulan konu.

İddia Makamı namına: G.K.K. Askeri Savcılığı
Sanık namına :- Kıvanç Rıza tarafından Mustafa Asena.
Amicus Curiae olarak Başsavcılık namına: Yaşar Boran.

K A R A R
KONU:
34/83 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayının Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasasının- 20. maddesinin (5). fıkrasının, Anayasanın 1,8,17 ve 156. maddelerine aykırı olup olmadığı.

I.OLAY:
Sanık, Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi huzurunda, Ekonomi ve Maliye Bakanlığı Milli Savunma Harcamaları hesabından Celâl Şahin isimli üçüncü bir şahıs ad-ına ısdar olunan çekin arkasına yetkisi olmadan Celâl Şahin'in ismini yazarak çeki sahtelemekle, konu sahtelenmiş çeki tedavüle sürmekle ve sahtekârlıkla para temin etmekle itham edildi.

Dava duruşma için Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi önüne gittiğinde- sanık 34/83 sayılı Yasanın 20. maddesinin (5). fıkrasının Anayasanın 1,18,17 ve 156. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü. Mahkeme de ileri sürülen aykırılık konusunun taraflar arasındaki ihtilâfı karara bağlamada etkili olabileceği kanaatına vardı ve -konuyu, karara bağlamak üzere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu. Mahkeme ayrıca Anayasa Mahkemesinin kararına dek davanın duruşmasını durdurdu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Sanığın iddiasının gerekçesinin özeti şöyledir:
Konu yasa maddesini-n (5). fıkrası Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesine askeri kişilerin askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ilâveten kişilerin "askeri görevde iken" işledikleri suçlara da bakmağa yetki verdiği oranda Anayasanın 156. maddesinin (1). -fıkrasına ve buna bağlı olarak 1,8 ve 17. maddelerine aykırıdır.

Askeri Mahkemenin yetkisi olması için failin asker olması, işlenen suçun askeri ceza yasasında yer alması, suça konu eylemin askeri hizmetten veya görevini ihlâlden kaynaklanması gerekir. S-air bir deyimle suçun sadece asker kişiler tarafından işlenebilmesi, asker olmayan kişiler tarafından işlenememesi gerekir.

Anayasanın 156 (1) maddesinin güttüğü esas amaç askeri disiplinin sağlanmasıdır. Bu nedenle dar anlamda yorumlanması gerekir. Bir -askerin görevi ile ilgili olmayan bir suçu "askeri yargı" kapsamına girmez. Çek sahtelenmesinin askerlik ile ilgisi yoktur.

Konu yasa maddesi belirtildiği oranda Anayasanın 1. maddesinin öngördüğü hukuk üstünlüğü ilkesine ve 8. maddesinin öngördüğü eşitl-ik ilkesine aykırıdır. Aynı şekilde Anayasanın 17. maddesinin (2). fıkrasına da aykırılık vardır. Sivil mahkemeler tarafsız, bağımsız ve sözü edilen suçlara bakmağa yetkili olduğuna göre Askeri Mahkemeye gidilmemesi gerekir.


İddia Makamının iddiasının g-erekçesi özetle şöyledir:
Bizdeki 156. maddenin 1961 T.C. Anayasasındaki muadili 138. maddedir. Orada maddenin kapsamı daha dar, bizde ise daha geniş tutulmuştur.

Anayasanın 156. maddesinin (1). fıkrası asker kişilerle (2). fıkrası ise asker olmayan ki-şilerle ilgilidir. Askeri bölgelere giren sadece askerler değildir, asker olmayan kişiler de, örneğin sıhhıye memurları, girer. Anayasamızda Askeri Mahkemenin bu şekilde bir yetkiyi kullanmasını engelleyici bir kural mevcut değildir. Yasama organına asker-i kişilerle ilgili olarak dilediği şekilde düzenleme yetkisi verilmiştir.

Anayasanın 156. maddesinin (1). fıkrası sadece asker kişilerle, (3). fıkrası ise herkes ile ilgili bir fıkradır.

Yasa maddesi "görevde iken" demektedir. Görevde değilken işlene-n suçu kapsamaz.

Konu yasa maddesinin Anayasanın 156. maddesine aykırılığı yoktur. 156. maddeye aykırılığı olmadığına göre diğer maddelerine de aykırılık yoktur.

Amicus Curiae olarak Başsavcı namına bulunan Kıdemli Savcı iddia Makamının ileri sürdüğü -görüşlerle hemfikir olduğunu belirtmekle yetindi.

III.İLGİLİ YASA MADDESİ:
34/83 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayının Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasası'nın 20. maddesinin (5). fıkrası aynen şöyledir:

"20. Güvenli-k Kuvvetleri Mahkemesi, asker kişilerin;
(5) Askeri görevde iken veya askerlik hizmet ve
görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara;
ilişkin davalara bakmakla yetkilidir."
IV.İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madd-e 1 :
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, dekokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir Cumhuriyettir."

"Madde 8 :
herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sı-nıfa ayrıcalık tanınamaz.
Devlet organları ve yönetim makamları, bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmak zorundadırlar.
Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya e-decekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz."

"Madde 17 :
(2) Herkes, yurttaş hak ve yükümlülüklerinin veya
kendisine karşı yapılan bir suçlamanın karara bağlanmasında, yasa ile kurulan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkem-e tarafından, makûl bir süre içinde adil ve açık bir surette davanın dinlenmesi hakkına sahiptir. Karar gerekçeye dayanır ve açık bir oturumda okunur.

"Madde 156 :
Askeri yargı, askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. "

V. İNC-ELEME :
Konu, ileri sürülen iddia ve görüşler ışığında incelendi ve gereği görüşülüp düşünüldü.

Konu yasa maddesinin Anayasanın 156. maddesinin (1). fıkrasına aykırı olduğu iddia edilmiştir. Bu fıkra askeri yargının askeri mahkemeler ve disiplin mahk-emeleri tarafından yürütülmesini öngörmektedir. Bu fıkraya aykırılığın mevcut olup olmadığını karara bağlayabilmek için "askeri yargının" neleri içerdiğinin saptanması gerekir. Bu fıkranın mehazı KTFD Anayasasının 122. maddesinin (1). fıkrası ve dolayısıyl-e 1961 T.C. Anayasasının 138. maddesinin (1). bendidir. Bu bent, bizimkinden farklı olarak, askeri yargının neleri içerdiğini de açıklamaktadır. Buna göre askeri yargıyı yürütmekle görevli mahkemeler, asker kişilerin askeri suçlarıyle, bunların asker kişil-er aleyhine veya askeri mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler. Kanımızca bizde de askeri yargı denildiğinde içerdiği bunlardan ibaret olup bunun dışında birşey içermemektedir-.

34/1983 sayılı yasanın 20. maddesinin (5). fıkrası asker kişilerin işledikleri diğer suçlar yanında görevde iken işledikleri askeri olmayan veya asker olmayan kişiler aleyhine veya askeri mahaller dışında işledikleri veya askerlik hizmet ve görevleri -ile ilgili olmayarak işledikleri suçlara da bakmasını öngörmektedir ve bunu öngördüğü oranda Anayasanın 156. maddesinin (1). fıkrasına ters düşmektedir.

Konu yasa kuralının Anayasanın 1 ve 8. maddelerine de aykırı olduğu ileri sürülmüştür. Kanımızca bu -maddelerin konu ile direkt veya yakın bir ilgisi yoktur. Bu nedenle bu maddelere aykırılık söz konusu değildir.

Aynı yasa kuralının Anayasanın 17(2) maddesine de aykırı olduğu iddia edilmiştir. Bu madde, esas itibarı ile, yasal yargı yolu ile hak arama -özgürlüğü ile ilgilidir. Burada konu bu özgürlüğün kısıtlanması değil de Askeri Mahkemenin sanık aleyhindeki davaya bakmaya anayasal yetkisi olup olmadığıdır. Bu husus ile, tüm hal ve koşullarda, direkt veya yakın ilgisi olan bu madde olmayıp Anayasanın 15-6(1) maddesidir. Bu nedenle konu yasa kuralının Anayasanın 17(2) maddesine de aykırılığı yoktur.

SONUÇ :

Sonuç olarak 34/1983 sayılı Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi ile Güvenlik Kuvvetleri Yargıtayının Kuruluşu ve Yargılama Usulü Yasasının 20 maddesinin- (5). fıkrasının :
Anayasanın 1,8 ve 17. maddelerine aykırı olmadığına; ve
Anayasanın 156. maddesinin (1). fıkrasına, yukarıda belirtilen oranda, aykırı olduğuna -
oybirliği ile karar verilir.



(Şakir Sıdkı İlkay) (Salih S. Dayıoğlu)
- Başkan Yargıç



(N.Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç

28 Nisan 1987.


Full & Egal Universal Law Academy