Anayasa Mahkemesi Numara 14/1985 Dava No 7/1987 Karar Tarihi 05.05.1987
Numara: 14/1985
Dava No: 7/1987
Taraflar: Orhan Kahya ile Bakanlar Kurulu vd
Konu: 23/85 sayılı Yasanın 2 ve 4. maddeleri ile İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 3 ve 24. maddelerine yapılan değişiklikler, 3. maddesine eklenen (d) fıkrası ve 24. maddesinin (1). fıkrasının ikinci paragrafının dördüncüsü satırındaki “verilir” sözcüğünden sonra eklenen söz dizisinin; Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 05.05.1987

-
D.7/87 Anayasa Mahkemesi 14/85

Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N.Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.

Da-vacı: (1) Orhan Kahya, Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti
Yönetim Kurulu Başkanı olarak ve Zarar Görmüş
Güneyliler Cemiyetini temsilen.
(2) Namık Ramadan, Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyeti
Genel Sekreteri olarak v-e Zarar Görmüş Güneyliler
Cemiyetini temsilen.
ile -
Davalı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Meclisi veya KKTC Kurucu
Meclisi.
A r a s ı n d a.

Davacılar namına: Narin Ferdi.
Davalı namına:- Osman Örek.
Amicus Curiae olarak: Başsavcı Yardımcısı Akın Sait.

---------------
K A R A R
KONU :
Davacılar, açtıkları dava ile:
23/85 sayılı Yasanın 2 ve 4. maddeleri ile İskân, Toprakla-ndırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 3 ve 24. maddelerine yapılan değişiklikler, 3. maddesine eklenen (d) fıkrası ve 24. maddesinin (1). fıkrasının ikinci paragrafının dördüncüsü satırındaki "verilir" sözcüğünden sonra eklenen söz dizisinin; ve

10.6.1985 tari-hinde yayınlanan 297 sayılı Mücahitler, Mukavemetçiler ve TBK Mensupları haksahiplilik Tespit Tüzüğünün tümünün veya 10,12,13,14,16 ve 17. maddelerinin -
Anayasanın 1,8,36 ve Geçici 1(2) maddelerine aykırı olduğu gerekçesi ile iptalini istediler.

I.OLAY-:
Davacı (1) Zarar Görmüş Güneyliler Cemiyetinin Başkanı ve onu temsilen, davacı (2) de aynı Cemiyetin Sekreteri ve yine onu temsilen dava etmektedirler. İptali istenmekte olan 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasına 23/85 sayılı Değişi-klik Yasası ile getirilen değişiklikler ve değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı Yasanın 3. maddesi altında yayınlanan Tüzük veya bunun yukarıda sıralanan belirli maddeleridir.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ :
Davacıların iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Ko-nu Yasa kuralları, Tüzük ve maddeleri, Anayasanın 1,8 ve 36. maddelerine ve Geçici 1. maddesine aykırıdır.

Yasanın 3. maddesinin (d) fıkrası kaldırılmış ve yerine yeni (d) fıkrası konmuştur. Bu fıkrada eşdeğer bakımından hak sahibi olanların önceliğinden -söz edilmedi ve bu durumda uygulamada bu fıkra altında hak sahibi olanlara öncelik verilebilir. Bu bakımdan Anayasanın Geçici 1. maddesine aykırılık vardır.

Fıkranın 2. bendinde bu fıkra altında hak sahibi olanlar arasında tasarruflarında kaynak bulundur-anlar ile bulundurmayanlar olarak ayırım yapılmıştır. Bu ise Anayasanın 8. maddesine aykırıdır.

Fıkranın 3. bendinde yine bu fıkra altında hak sahibi olanlar arasında, maddenin (a),(b) ve (c) fıkralarına göre 31.7.1982'den önce durumları tescil edilenler -ve edilmeyenler olarak, ayırım yapılmıştır. Aynı şekilde 4. bentte de önceden kaynak tasarruf edenlerle etmeyenler arasında ayırım yapılmıştır. Bu ayırımlar Anayasanın 8. maddesine aykırıdır. Bu eşitsizlik eşdeğer bakımından hak sahibi olanları etkileyecek-tir.

Yasanın 24. maddesinin (1). fıkrasına yapılan ilâve Anayasasının 1, 36 ve Geçici 1. maddelerine aykırıdır. Yapılan ilâvede şehit ve hadise kurbanlarının yakınlarına eşdeğer hakkı olanlardan önce mal verilmesi öngörüldüğü için Anayasanın Geçici 1(2) -maddesine aykırıdır. Eşdeğer mal Güneydeki mal varlığına karşı alındığına göre bir mülkiyet hakkıdır ve konu ilâve kapsamında şehit ve hadise kurbanlarının yakınlarına mal dağıtılınca kaynak azalacak ve bu durum ise eşdeğer hakkına sahip olanların mülkiyet- hakkını olumsuz yönde etkileyecektir. Ayrıca ilâve edilen kural miras yasasında öngörülen hak ve oranları da değiştirmiş oldu. Bu nedenlerle Anayasanın 36. maddesine de aykırılık vardır. Konu kural Geçici 1. maddeye aykırı olduğu cihetle hukukun üstünlüğü-nü içeren Anayasanın 1. maddesine de aykırıdır.

Tüzük ise Yasanın 3. maddesi altında yapılmıştır. Değiştirilmiş şekli ile 3. madde Anayasaya aykırı olduğuna göre Tüzük de Anayasaya aykırıdır. Bu bir yana Tüzükte eşdeğere hakkı olanların öncelik hakkı göz-etilmemiş ve eşdeğer dağıtımı tamamlanmadan Tüzük kapsamındaki hak sahiplerine mal dağıtımı öngörülmüştir. Bu nedenle Anayasanın 1(2) maddesine aykırılık mevcuttur. Alternatif olarak Tüzüğün 10,12,13,14,16 ve 17. maddeleri, Yasa maddelerinin aykırılığı ile- ilgili olarak ileri sürülen nedenlerle, Anayasanın 8. ve Geçici 1(2) maddelerine aykırılığı vardır.

Anayasanın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrasında 159. maddenin (2). fıkrası kapsamındaki taşınmaz malların hak sahiplerine mülkiyetinin devrinin öncelikle- gerçekleştirileceği söylenmektedir. 159. maddenin (2). fıkrası hak sahiplerine taşınmaz mal devrini öngörmemektedir. Burada bir mürettip hatası veya sair şekilde bir yanlışlık söz konusudur. Murat edilmek istenen 159. maddenin (3). fıkrasıdır.

Davalının- iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
41/77 sayılı Yasa KTFD Anayasası altında geçirildi. Bu Yasa mülkiyet ile değil de tasarruf ile ilgili düzenleme yaptı. Anayasanın Geçici 1(2) maddesi eşdeğer hakkı olanlara mülkiyetin devrinde öncelik tanımaktadır. 4-1/77 sayılı Yasa altında devredilmesi öngörülen mülkiyet olmayıp tasarruftur. Bu böyle olduğuna göre de konu Yasa maddelerinin Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırılığı mevcut değildir.

Tasarruf devredilmekte olduğuna göre verilen belge de "ayni bir ha-k" koçanıdır. Verilen hakkın başkalarına satılabilmesi veya devredilebilmesi durumu değiştirmez. Nitekim icralı mallar üzerindeki haklar da (leaseholds) satılabilir veya devredilebilir.

Madde 3(d)'de öncelikten bahsedilmemiş olması Anayasaya aykırılık te-şkil etmez. Bu fıkranın son bendinde öncelik söz konusu değildir. Kendisine kaynak verilmesi öngörülen kişi zaten bunu tasarruf etmekte olduğu cihetle eşdeğer hak sahibi olanların önceliği haleldar edilmiş olmaz.

Kesin tasarruf belgesinin mülkiyet devri- yaptığı farzedildiği takdirde 41/77 sayılı Yasanın tümüne bakıp öncelikler hususunda karar verilmesi gerekir. Yasanın 38(1) maddesi uygulamanın nasıl olacağını düzenlemiştir. Eşdeğer dağıtımı yapılıncaya kadar tüm işlerin durması Anayasanın hiçbir maddes-inde öngörülmemektedir. Anayasanın Geçici 1(2) maddesi Yasanın 38(1) maddesine değişiklik getirmemiştir.

Anayasaların subjektif değil de objektif haklar verdiği bir kural olarak kabul edilmektedir. Bizim Anayasamız da subjektif değil objektif haklar verd-i, bu ise iptale cevaz vermez.

Davacılar, mücahitler arasında ayırım yapıldığını ve bunun Anayasanın 8. maddesine aykırı olduğunu ileri sürdüler. Bu kendilerinin şikâyet edeceği bir husus değildir.

Yürürlükteki miras yasası anayasal kurallar içermediği- için bunlara ters düşebilen yasa kuralları Anayasaya aykırı sayılmaz.

Mahkemenin tespit ötesinde bir iptale gitmemesi doğru ve uygundur. İptal kararı, geriye yürüyemeyeceğine göre bir çıkmaza neden olur.

Anayasanın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrasında- 159. maddenin (2). fıkrasına yanlışlıkla atıf yapıldığı doğrudur. Atıf (3). fıkraya yapılmalı idi. Ancak Mahkeme kendisini yasa koyucunun yerine koyarak bunu düzeltemez. İlkin Anayasanın 149. maddesi altında yorum yapılarak düzeltilmesi ve ondan sonra 148-. madde altında iptal davası açılması gerekirdi.

3. Amicus Curiae olarak bulunan Başsavcı Yardımcısının görüşü özetle şöyledir:
Gerek konu Yasa maddeleri gerekse Tüzük Anayasaya aykırıdır. Başsavcılığın bu doğrultudaki görüşü daha önce ilgililere bildir-ilmişti.

Kesin tasarruf belgesi mülkiyet verir. Ancak mülkiyetten daha az birşey vermiş olsa da, öncelik bakımından, fark etmez. Öncelik, Anayasaya göre, eşdeğer hakkı olanlarındır.

23/85 sayılı Yasa ile Esas Yasanın 3(d) maddesi değiştirilmiştir. Bu -değişiklikle eşdeğer hak sahipliğine muadil yeni hak sahipliği yaratılmıştır. Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırılık vardır. Ellerinde mal tutan mücahitlere ve diğerlerine aynı öncelik tanınmıştır, bu da eşdeğer almağa hakkı olanların önceliğini ortada-n kaldırır.

Değiştirilmiş şekli ile Yasanın 24. maddesi de, aynı nedenlerle, Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırıdır.

Mülkiyet ve miras hakları açısından davacının ileri sürdüğü görüşler benimsenmemektedir. Miras hakları yasa ile düzenlenmiştir. Ve -kısmen iptali istenen de bir yasadır.

Tüzük, Yasanın 3. maddesi altında yapılmıştır. 3. madde Anayasaya aykırı ise Tüzük kendiliğinden ayakta duramaz. Tüzüğün konu edilen maddeleri, eşdeğer almağa hakkı olanların önceliğini zedelediği cihetle, Anayasaya- aykırıdır.

Anayasaynın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrasında 159. maddenin (2). fıkrasına atıf yapılırken (3). fıkrası kastedilmektedir. 159. maddenin (8). Fıkrası hak sahiplerine taşınmaz mal devrini öngörmemektedir, öngören (3). fıkrasıdır. Bir yanlışl-ık söz konusudur ve Mahkeme yorum yaparken bunu düzeltebilir.

III. İLGİLİ YASA ve TÜZÜK METİNLERİ :
41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasına 23/85 sayılı yasa ile yapılan konu değişiklikler:


3(d) maddesi :
"(d) 1 Ağustos 1958 tar-ihi ile Güvenlik Kuvvetleri
Komutanlığı Kuruluş, Görev ve Yetkileri Yasası'nın yürürlüğe girdiği tarih olan 30 Kasım 1976 tarihleri arasında fiilen görev yapan ve bu görevini terhis belgesi, mukavemetçilik kimlik kartı veya askerlik kimlik kartı ile kanı-tlayan Mukavemetçiler ve Mücahitler ile Birinci ve İkinci Barış Harekâtına katılan ve herhangi bir zaman Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlığını almış ve bu Yasanın yürürlüğe girdiği tarihte Kıbrıs'a yerleşmiş bulunan Türk Barış Kuvvetleri mensupları, -dağıtım konusu kaynaklardan yararlandırılıp Bakanlar Kurulunca yapılacak bir tüzükle kendilerine hak edecekleri puan karşılığında taşınmaz mal verilip bu mal için Kesin Tasarruf Belgesi verilir.

Ancak, sadece bu fıkra kuralları uyarınca hak sahibi olup d-a tasarruflarında halen kaynak bulundurmayanlara mal verilmesinde öncelik, Eşdeğerden hak sahibi olanlarındır.

Bunlardan; 31 Temmuz 1982 tarihinden önce yukarıdaki (a),(b) ve (c) fıkralarına göre hak sahiplilik durumları tescil edilenler öncelikle rahabi-lite edilirler. Bu paragrafta sözü edilen Mücahit ve Mukavemetçilerden hangilerinin ne şekilde yararlandırılacakları ve "Mukavemetçiliği Tevsik Kurulu"nun oluşumu ve çalışma şeklini gösteren esaslar Bakanlar Kurulunca çıkarılacak bir tüzükle saptanır.

An-cak, yukarıdaki (a), (b) ve (c) fıkralarının kapsamına girmediği halde, önceden kaynak tasarruf etmekte olanların ellerindeki kaynaklardan tercih edecekleri herhangi birisi, sözkonusu tüzükte saptanan miktar ve niteliklere uymasi halinde, kendilerine veril-ebilir. Bu gibi kaynakların tüzükte saptanan miktar ve niteliklere uymaması halinde, bunlar geri alınır ve kendilerine tüzükte belirlenen esaslar çerçevesinde başka bir kaynak tahsis edilir."



24. maddenin (1). fıkrasının ikinci paragrafının dördüncü
s-atırında yer alan "verilir" sözcüğünden hemen sonra eklenen söz dizisi:
"Ana ve babası sağ ise her biri ½ hisse alır. İkisinden
biri ölmüş ise hayatta olan tümünü alır. Eş ve çocuklar ise yasal hisselerini alır. Ancak çocukları yoksa, eşinin ve diğer m-irasçılarının iskân durumları da gözönünde bulundurularak İskân işlerinden sorumlu Bakanlıkça evin kime ve hangi hisselerle verileceğine karar verilir. Verilen taşınmaz mallar için ilgililere Kesin Tasarruf Belgesi verilir.
Ayrıca, 1'inci, 2'inci, 3'üncü,- 4'üncü, 5'inci ve 6'ıncı derecede malûl gazi olanlara ve malûl gazi oldukları resmi belgelerle saptanıp derecelendirilen-lere, birer konut ve bu konutun Kesin Tasarruf Belgesi verilir."

Mücahitler, Mukavemetçiler ve TBK Mensupları Haksahiplilik Tespit -Tüzüğü'nün ilgili maddeleri:
"10. (a) Bu Tüzükte belirtilen Mücahit, Mukavemetçi ve
TBK mensupları aşağıdaki hakları kazanırlar;
şehit ve Malûl Gazilerin esas Yasa ve/veya
Tüzüklerdeki haklarına bakılmaksızın bu Tüzükte
öngörülen -Mücahitlik, Mukavemetçilik ve TBK
mensupları haklarından da yararlanırlar.
Mukavemetçi ve Mücahitlerin toplam hizmetlerinin ilk iki yıllık süresi için 250.000 puan
Erenköy'e çıkanların ilk 2 yıllık hizmeti için 250.000 puan
Türk Barış Kuvvetleri m-ensuplarına 250.000 puan;
Mücahitler ve Mukavemetçilerin toplam hizmetlerinin ilk iki yıllık süreleri dışında kalan her tam yıl için 40.000 puan
Tam yıl üzerindeki hizmetler için puanlama, süresinin tam yıla oranı ölçüsünde yapılır.
İlk iki yıllık hizmet- için kabul edilen 250.000 puan, kişinin birden fazla statü ile hizmet yapmış olmasına bakılmaksızın sadece toplam hizmetin ilk iki yıl için hesaplanır.
(vi) İki yıldan az olan hizmet için sadece yapılan
hizmet süresinin 2 yıla göre orantısı el-e
alınarak 250.000 puanın bu orandaki kısmı
hesaplanır. Bu kısıtlama, Erenköy'e çıkanlar
için uygulanmaz.


(b) Bir kişinin birden fazla statü ile hizmet yapmış
olup olmadığına bakılmaksızın toplam en çok
650.000 pu-an için haksahibi olabilir.
(c) Ancak 1 Ağustos, 1958 tarihi ile Güvenlik
Kuvvetleri Komutanlığı Kuruluş, Görev ve yetkileri Yasası'nın yürürlüğe girdiği tarih olan 30 Kasım, 1976 tarihleri arasında yapılan mücahitlik için fiilen yapılan görev oranındak-i puan kadar haksahibi olurlar."-

"12. (a) Bu Tüzük kurallarına göre haksahibi olanlara 20.
madde kuralları saklı kalmak koşulu ile eşdeğerden hak sahibi olanların öncelik hakkı gözetilerek mal verilir. Ancak; tasarruflarında kaynak bulunduranlardan;
-Yasa'nın 3. maddesinin hak sahipliliğine müteadir (a),(b) veya (c) fıkraları uyarınca haksahibi olup olmadığına bakılmaksızın, tasarrufunda kaynak bulunduran ve bu kişilere Tüzükle saptanan puan değeri kadar ve bunlardan seçeceklerine, kesin tasarruf belge-si verilir, bu suretle bu miktarda puan kullandırılmış olur.
(ii) Tasarruflarında mal bulunduran kişilerin
tasarrufundaki kaynakların toplam puan
değeri bu Tüzükle hak kazandıkları puan
değeri altında ise, kullandırılan
pua-nlardan artan puanlar için "Mal Değer
Belgesi" verilir.
TBK statüsünde olup Yasa'nın 3. maddesinin (a),(b) veya (c) fıkralarından sadece biri açısından haksahibi olanlar ve yukarıda (i) ve (ii) fıkrada öngörülen "Kesin Tasarruf Hakkını" kullanmak i-stemeyenlere 10. maddede belirtilen puan değerinin ½'si oranında ilâve tahsis hakkı konulabilir. Bu durumdaki haksahiplerine tahsis edilen ve/veya edilecek olan taşınmaz mallar için "Tahsis Belgesi" verilir.

(b) Yukarıda (a) fıkrası uyarınca "Kesin Tasar-ruf
Hakkı" ve/veya "Tahsis Belgesi" verilecek mallar dışındaki, kullanılmakta olan taşınmaz mallar için Yasa'nın 38. madde kuralları uygulanır.
(c) Tasarruflarında hiç mal bulundurmayanlara hak
kazandıkları puan miktarı kadar "Mal Değer Belgesi" veril-ir."

"13. Yukarıda 12. (a)(ii) ve (c) maddesi uyarınca verilecek Mal Değer Belgeleri 20. madde kuralları saklı kalmak koşulu ile bu Tüzüğün 17. maddesi uyarınca belirlenen öncelik sırasına göre işlem görmeye başlar."
"14. (a) Verilecek bir malın, bölünm-ez nitelikte olması
ve 10. madde uyarınca saptanan puan değerinden %10'a kadar fazla değerde olması halinde de verilebilir. Bu şekilde yapılacak işlemde, Yasa'nın 74. maddesinde öngörülen işlem yapılır.
(b) Haksahibi, halen tasarruf ettiği taşınma-z
malları kesin tasarruf hakkını alabilecek güney mal varlığına sahip değil ise; 10. madde uyarınca hak edeceği puan değerini, eşdeğer mal puan değerine eklemek suretiyle yeterli puan değerine ulaşabildiği takdirde, bahse konu taşınmaz malı kendisine tal-ep edebilir.
Yukarıda (a) fıkrasında öngörülen usul bu fıkra uygulamaları için de geçerlidir."

"16.(a) Her müracaat için ayrı dosya açılır. Mukavemetçi
olarak hak talep edenlerin dosyaları, durumları tevsik edilinceye kadar bekletilir.
(b) Muka-vemetçilik talebi olmayan dilekçeler ve
Mukavemetçilik tevsik işlemi tamamlanan dilekçeler İskân ve Rehabilitasyon Dairesinde askı servisine aktarılır ve Kuzey Mal tasarrufları saptanır.
(c) Kuzey malı saptanan veya hiç mal tutmayanların
- dilekçeleri Saptama, Değerlendirme ve Tazmin
Komisyonuna aktarılır. Bu Komisyon dilekçe
sahibinin puan miktarını saptar, kuzey malını
değerlendirir ve Kesin Tasarruf Belgesi ve/veya
Mal Değer Belgesi çıkarılması için Tapu ve
-Kadastro Dairesi Müdürlüğü'ne gerekli form ve
yazıları gönderir.
(d) Hakkını Kesin Tasarruf Belgesi ile değil Tahsis
Belgesi ile talep eden TBK Mensuplarının dilekçeleri İnceleme ve Dağıtım Komisyonu'na aktarılır. Bu Komisyon da dilekçe sahibinin -hak ettiği malın kesin tahsis belgesini verir."

"17. Evvelce Yasa kurallarına göre haksahibi olmamış ve mal almamış ancak bu defa bu tüzük uyarınca haksahiplilik hakkını kazanmış ve Mal Değer Belgesi almış olan veya haksahibi olmuş ancak hak kazandığı pua-n miktarı daha çok olduğundan puanları artmış ve bunlar için Mal Değer Belgesi almış olanlar örneğin Ek IV'de verilen formu doldurarak öncelik durumlarının saptanması için Mal Değer Belgeleri ile birlikte İskân Bakanlığı'na yeniden müraaat ederler.
Bakanl-ık, dilekçeleri aldıktan sonra aşağıdaki kriterleri dikkate alarak bunları bir sıraya koyar. Gelen dilekçelere en yüksek öncelik puana "bir" numarayı vermek sureti ile sıra tanzim edilir.
Eşit öncelik puana sahip haksahipleri arasındaki sıralama için aşağ-ıdaki kriterler dikkate alınır;
(i) Mukavemetçiliği olan.
(ii) Gün hesabı ile Mücahitlik süresi fazla olan.
(iii) Bakmakla yükümlü olduğu aile nüfusu fazla olanlar öne
alınır.

Herbir Mal Değer Belgesine öncelik sırası yazılır ve belge dilekçe s-ahibine iade edilir."

"20. Bu Tüzük altında Mal Değer Belgesi tutanlara, eşdeğer mal uygulamalarının önemli ölçülerde sonuçlandırılma aşamasına getirilen bölgelerde, eşdeğer uygulamalarının tümü
ile sonuçlanması beklenmeden, kesin tasarruf belgesi ile m-al verilebilir."

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
"Madde 1:
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâyik bir Cumhuriyettir."

"Madde 8:
Herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa -ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.
Devlet organları ve yönetim makamları, bütün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.
Ekonomik bakımdan güçs-üz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırılamaz."

"Madde 36:
Her yurttaş, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, kamu yararı amacıyla ve yasa ile sınırlanabilir.
Mülkiy-et hakkının kullanılmasına, kamu güvenliği, genel sağlık, genel ahlâk, kent ve ülke plânlaması veya herhangi bir malvarlığının kamu yararı için geliştirilmesi ve faydalı kılınması veya başkalarının haklarının korunması için kesin olarak gerekli kısıntı vey-a sınırlamalar yasa ile konabilir.
Mal varlığının ekonomik değerini fiilen azaltan kısıntı ve sınırlandırmalar için derhal tam bir tazminat ödenir; anlaşmazlık halinde tazminatı hukuk mahkemesi saptar.
Yukarıdaki (2). ve (3). fıkra kuralları, herhangi bi-r verginin veya para cezasının tahsili, herhangi bir hükmün yerine getirilmesi, sözleşmeden doğan bir yükümün yerine getirilmesi veya can veya malın tehlikeden korunması amacı ile yasa ile konmuş kuralları etkilemez.
Devletin 159. maddede belirtilen taşın-maz mallar üzerindeki hakkı saklıdır."

"Geçici Madde 1(2):
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yurttaşlarının Devlet sınırları dışında, Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten, eşdeğerde taşınmaz mal isteme hakları saklıdır; bu hak yasa ile düzenlenir- ve bu Anayasanın 159. maddesinin (2). fıkrası kapsamına giren taşınmaz malların hak sahiplerine mülkiyetinin devri öncelikle gerçekleştirilir.
Şehitlik, malûl gazilik nedeniyle yasanın mülkiyet hakkı tanıdığı kişilere ve yasada belirtilen diğer nedenlerl-e hak sahibi olanlara da mülkiyet verilir.

V.İNCELEME :
Konu, yapılan iddia ve görüşler ve ilgili Anayasa kuralları ışığında görüşüldü ve gereği düşünüldü.

Anayasanın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrası eşdeğerde mal almağa hakkı olanlara eşdeğer mall-arın mülkiyetinin devrinin öncelikle gerçekleştirilmesini öngörmektedir. Kurucu Meclisin 7.3.1985 tarihindeki 37. birleşiminin tutanakları ve özellikle 17, 20 ve 21. sayfaları incelendiğinde eşdeğerde mal almağa hakkı olanlara mülkiyet devrinde önceliğin -öngörülmekte olduğu açıkca anlaşılmaktadır. Ancak hemen belirtmek yerinde olur ki bu fıkrada eşdeğerde mal almağa hakkı olanlara mülkiyetinin öncelikle devredilmesi öngörülenin 159. maddenin (2). fıkrası kapsamına giren taşınmaz mallar olduğu belirtilmekte-dir. 159. maddenin (2). fıkrası ise kişilere taşınmaz mal devrini öngörmemekte ve konu ile ilgisi bulunmamaktadır. Kişilere taşınmaz mal devrini öngörmekte olan 159. maddenin (3). fıkrasıdır. Burada açık bir yanlışlık söz konusudur ve Geçici 1. maddenin (2-). fıkrasında atıf yapılmak istenen 159. maddenin (3). fıkrasıdır. Bir yasada yasa koyucunun niyetinin izharındaki açık bir yanlışlık yorum ile düzeltilebilir.-Gör: Beal's dardinal Rules of Legal Interpretation, 3rd Ed., p.366. Yine yorum kaidelerine göre,- bir yasanın veya kuralının kitabi yorumu yasa koyucu tarafından niyet edilmeyen bir saçmalığa, müşkilât veya adaletsizliğe yol açacaksa veya yasa veya kuralının amacına açık şekilde ters düşecekse o zaman bunu düzeltecek şekilde bir yorum yapılabilir.-Gör-: Maxwell on Interpretation of Statutes, 11th Ed., p.221 ve Grey ve Pearsons (1857) 6 H.L.C. 61. Bu gibi bir düzeltme, konuyu karara bağlamak için yanlışlığı içeren yasa veya kuralının yorumlanması gereken her meselede yapılabilir. Bu meselede de açık bir -yanlışlık söz konusu olup düzeltilmediği takdirde yasa koyucunun niyetine ve konu kuralın amacına ters düşülecek ve abes bir sonuç ortaya çıkacaktır. Bu nedenle biz, bu meselede, Geçici 1. maddenin (2). fıkrasında yapılan yanlışlığı yorum ile düzeltebiliri-z. Kanımızca Anayasanın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrasında atıf yapılması murat edilen 159. maddenin (3). fıkrasıdır ve bunun bu şekilde okunması gerekir.

Anayasanın Geçici 1. maddesinin (1). fıkrasının 2. bendinde şehitlik, malûl gazilik nedeni ile y-asanın mülkiyet hakkı tanıdığı kişilere ve yasada belirtilen diğer nedenlerle hak sahibi olanlara da mülkiyet verilmesi öngörülmekte ise de bunlara eşdeğer hak sahiplerine tanındığı şekilde bir öncelik öngörülmemiştir.

1975 Anayasasında terkedilmiş taşı-nmaz malların mülkiyetinin 1985 Anayasasının 159. maddesinde görüldüğü gibi Devlette olduğuna dair açık hüküm bulunmamasına rağmen 1975 Anayasası bir bütün olarak incelendiğinde bu taşınmaz mallardaki mülkiyet konusun-un yasalara bırakıldığı görülmektedir. Özellikle 1975 Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'nın 127. maddesi Türk yurttaşlarının Devlet sınırları dışında Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten, eşdeğerde taşınmaz mal veya tazminat isteme hakkını sa-klı tuttu ve bu hakkın yasa ile düzenlenmesini öngördü. Kıbrıs Türk Federe Devleti döneminde Kuzeyde Barış harekâtı neticesinde terkedilen taşınmaz malların mülkiyetinin Kıbrıs Türk Federe Devletinde olduğu yönünde özel bir yasa çıkarılmamış olmasına rağme-n 1977 yılında geçirilen 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının amaç kısmına bakıldığında bu malların tasarruf ve kullanım şekli yanında mülkiyet hakkının da düzenlenmesini amaçladığı görülmektedir.

Yasanın 2(1) maddesi şöyledir:
"-2(1) Kıbrıs Türk Federe Devleti denetim ve yönetimindeki
bölge dışında ikamet eden yabancı kişiler veya kimliği veya nerede olduğu bilinmeyen yabancılar tarafından terkedilmiş bulunan; Toprak, bahçe, konut, küçük işyeri, arsa ve benzeri taşınmaz malların-; mülkiyet, tasarruf ve işletme şeklinin ve işletmelerle ilgili yapının verimlilik ve sosyal adalet ilkelerine uygun olarak düzenlenmesini;"

Aynı Yasanın 82. maddesi eşdeğer hak sahibinden kendine kuzeyde verilen taşınmaz mallara karşılık olarak güneyde -bıraktığı taşınmaz mallardaki mülkiyetinden Kıbrıs Türk Federe Devleti hazinesi lehine ferağ vermesini öngörmektedir. 27/82 sayılı Yasa ile değiştirilen bu madde ferağ ile ilgili bazı yeni şartlar getirmişse de hak sahibine verilen taşınmaz mallar ile ilgi-li mülkiyetin niteliğini belirleyen yasanın 81. maddesi değişmemiş ve halen yürürlüktedir. Yasanın 81. maddesi değişmemiş ve halen yürürlüktedir. Yasanın 81. maddesi eşdeğerde verilen bu malların Fasıl 224 Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Kıymet Takdiri) Y-asasının taşınmaz malların kaydı ve koçan verilmesi ile ilgili 51 ve 52. maddelerindeki koçan yerine geçeceğine dair açık hüküm içermektedir. Yasanın 81. maddesi aynen şöyledir.

"81. Tapu ve Kadastro Müdürü bu Yasa ile taşınmaz mal
karşılığı olarak tah-sis edilen her parsel için bir kesin tasarruf belgesi verir; bu belge ve bu Yasa'nın 80. maddesi gereğince tutulacak defterler Fasıl 224, Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Takdiri Kıymet) Yasası'nın 51. ve 52. maddelerinde belirtilen taşınmaz mal kayıt ve k-oçanı yerine geçer ve onlar gibi işlem görür. Devirler, ipotekler ve benzeri işlemler bunlarla yapılır. Eskiden beri mevcut olan Tapu Kütük ve Sicillerine herhangi bir işlem yapılmaz. Bu belge sahiplerine, yürürlükteki mevzuatın taşınmaz mal sahiplerine t-anıdığı tüm hakları verir ve vergiler dahil her türlü yükümlülükleri getirir."

Yapılan alıntıdan da görüleceği gibi 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası altında verilen kesin tasarruf belgesinin Fasıl 224 Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayı-t ve Kıymet Takdiri) Yasası altında verilen koçan niteliğinde olup Fasıl 224'ün 51 ve 52. maddelerinde belirtilen taşınmaz mal kayıt ve koçanı yerine geçmektedir. Bu durumda kesin tasarruf belgesi ile koçanın ve bunlar ile verilen mülkiyet hakkının eş anla-mlı ve 1985 Anayasası'nın Geçici 1(2) maddesi kapsamında bir mülkiyet hakkı olduğu açıktır. Yargıç Niyazi F. Korkut bu görüşe katılmamaktadır. Başkan, kesin tasarruf belgesi ile verilen hakkın Anayasanın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrası kapsamında bir hak- olduğu görüşüne katılmakla beraber bu hakkın kesin hatları ile ne olduğunun, bu davada, karara bağlanması gerekmediği görüşündedir.

Yargıç Niyazi F. Korkut kesin tasarruf belgesi ile verilen hakkın mülkiyet olmayıp tasarruf olduğu ve bu nedenle Yasanın- konu maddelerinin ve Tüzüğün Anayasaya aykırılığının söz konusu olamayacağı görüşündedir.

23/85 sayılı Yasa'nın 2. maddesi ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer mal Yasası'nın 3. maddesinin (d) fıkrası kaldırılıp yerine yeni bir (d) fıkrası- eklenmiştir. Bu fıkra 1.8.1958 ile 30.11.1976 tarihleri arasında fiilen görev yapan mukavemetçiler ve mücahitlerle Barış Harekâtına katılan ve KKTC yurttaşlığı alan Türk Barış Kuvvetleri mensuplarına taşınmaz mal ve bunun için kesin tasarruf belgesi veril-mesini öngörmektedir. Fıkra bir tüm olarak incelendiğinde ellerinde kaynak bulundurmayanlara karşı eşdeğerden hak sahibi olanların önceliğinin korunduğu ancak elinde kaynak bulunduranlara karşı korunmadığı anlaşılmaktadır. Bunun ise Anayasanın Geçici 1(2) -maddesinin eşdeğer hak sahiplerine tanıdığı önceliğe ters düşmekte olduğu açıktır. Yargıç Salih S. Dayıoğlu konu (d) fıkrasının 2. ve 4. bentlerinin Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğu, 1. ve 3. bentlerinin ise aykırı olmadığı görüşündedir.

A-yni fıkranın 2,3 ve 4. bentleri de hak sahibi olanlar arasında, ellerinde kaynak bulunduranlarla bulundurmayanlar ve 31.7.1982'den önce durumları tescil edilenlerle edilmeyenler olarak, ayrım yapıldığı ve bunun Anayasanın 8. maddesinin öngördüğü eşitlik il-kesine ters düştüğü ileri sürülmüştür. Ancak ne var ki hak sahibi olarak mukavemetçiler, mücahitler ve Türk Barış Kuvvetleri mensupları arasında yapılan bir ayrımın davacıların temsil ettiği cemiyetin varlık veya görevlerini ilgilendirdiği söylenemez. Bu n-edenle bizim, bu davada, böyle bir ayrımın Anayasanın 8. maddesine aykırı olup olmadığı hususunu inceleyip karara bağlamamız gerekmemektedir.

Yasanın 24. maddesi, (1) fıkrasının 2. paragrafının 4. satırında yer alan "verilir" sözcüğünden sonra yeni bir -söz dizisi eklenerek değiştirilmiştir. Bu maddeye yapılan ilâve iki kısımdan ibarettir. Birinci kısım, 24. maddenin dava konusu olmayan daha önceki bir kural altında şehit ve hadise kurbanlarının eşi ve çocukları ile ana ve babalarına verilmesi öngörülen b-irer konutta bunların hisselerinin ne olacağını düzenlemekte ve verilen mallar için ilgililere kesin Tasarruf belgesi verileceğini hükme bağlamaktadır. Bu böyle olduğuna göre de bu kısmın eşdeğere hakkı olanların öncelik hakkını veya sair bir hakkını etkil-ediği söylenemez. Bu nedenle bu kısmın Anayasanın Geçici 1(2) maddesine veya 36. maddesine aykırılığı yoktur. Eşdeğere hakkı olanların öncelik hakkı etkileniyorsa bunu etkileyen 24. maddenin dava konusu yapılmayan daha önceki kuralıdır. İlâvenin bu kısmını-n miras hakkını değiştirmiş olduğu cihetle de 36. maddeye aykırılığı bulunduğu iddia edilmiştir. Bir yasada verilen miras hakkının diğer bir yasa ile değiştirilmiş olmasının Anayasanın 36. maddesine herhangi bir aykırılığı olamaz. 36. madde sadece herkesin- miras hakkına sahip olacağını hükme bağlamış fakat bu hakların ne olacağını düzenlememiştir. Bu nedenle bu kısmın bu açıdan da 36. maddeye aykırılığı yoktur.

Yasanın 24. maddesine yapılan ilâvenin ikinci kısmı malûl gazilere kaynak verilmesini öngörmek-tedir. Yapılan bu ilâvede eşdeğer almağa hakkı olanların önceliğinin korunduğu belirtilmemiştir. İlâvenin metni, Yasanın diğer ilgili kuralları ve özellikle değiştirilmiş şekliyle 3. maddenin (d) fıkrasının ikinci bendi göz önünde tutulduğunda sözü edilen -hak sahiplerine karşı eşdeğer almağa hakkı olanların öncelik hakkının tanınmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle bu kısmın Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırılığı mevcuttur. Yargıç Salih S. Dayıoğlu bu görüşe katılmamaktadır.

İlâvenin ikinci kısmının, -kaynak azalmasına sebebiyet vereceği cihetle, eşdeğer almağa hakkı olanların mülkiyet hakkını olumsuz yönde etkileyeceği ve bu nedenle 36. maddeye aykırı olduğu iddia edilmiştir. Anayasanın 36. maddesi herkesin mülkiyet hakkına sahip olacağını hükme bağlam-akta ve bu hakkın hangi hallerde kısıtlanacağını belirtmekte ve Devletin Anayasasının 159. maddesinde belirtilen taşınmaz mallar üzerindeki hakkını saklı tutmaktadır. Konu yasada malûl gazilere kaynak dağıtımının öngörülmesinin kime ne mal verileceğine dai-r herhangi bir kural içermeyen Anayasanın 36. maddesine nasıl ters düştüğünü biz göremedik. Kanımızca ilâvenin bu kısmının Anayasanın 36. maddesine aykırılığı mevcut değildir.

10.6.1985 tarihinde yayınlanan 297 sayılı Mücahitler, Mukavemetçiler ve Türk -Barış Kuvvetleri Mensupları Hak Sahiplilik Tespit Tüzüğü'nün de tümü ile veya belirli maddelerinin Anayasanın sözü edilen maddelerine aykırı olduğu iddia edilmiştir. Tüzük, 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası'nın 3. maddesi altında yap-ılmıştır. Yasanın 3. maddesinin sadece bir kısmı (yani ilâve edilen (d) fıkrası) Anayasaya aykırı bulunmuştur. Yasanın 3. maddesinin yeni (d) fıkrasının Anayasaya aykırı olduğu nedeni ile tüzüğün tümünün veya bu fıkra ile direkt ilgisi olmayan maddelerinin- otomatik olarak Anayasaya aykırı bulunması söz konusu değildir. Bu durumda tüzüğün maddelerinin ayrı ayrı incelenmesi gerekir. Bu maddeler, yukarıda yasa kuralları incelenirken söylenenlerden anlaşılacağı gibi, eşdeğer almağa hakkı olanların öncelik hakkı-nı olumsuz yönde etkiledikleri takdirde ve etkiledikleri oranda Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı düşer. Tüzüğün 12(a)(b), 13, 14, ve 20. maddeleri iyice incelendiğinde bunların eşdeğer almağa hakkı olanların öncelik haklarını, açık veya zımni olara-k, olumsuz yönde etkiledikleri görülmektedir. Bu maddelerde eşdeğer almağa hakları olanların öncelik hakları korunmamış ve bu öncelik hakları, maddeler ayrı ayrı veya tüm olarak veya yasanın ilgili kuralları ışığında incelendiğinde görülebileceği gibi, açı-kca veya zımnen ihlâl edilmektedir. Bu nedenle bu maddeler Anayasanın Geçici 1(2) madde sine aykırıdır. Yargıç Salih S.Dayıoğlu bu görüşe sadece karşıoy yazısında belirtildiği oranda katılmaktadır. Tüzüğün diğer maddeleri, kanımızca, eşdeğer almağa hakkı o-lanların öncelik haklarını etkilememekte ve bu nedenle Anayasaya aykırı düşmemektedir.

SONUÇ:
Sonuç olarak:
23/85 sayılı Yasa ile değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası'nın 3. maddesinin (d) fıkrasının Anayasanı-n Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğuna oyçokluğu ile;
23/85 sayılı Yasa ile 41/77 sayılı yasanın 24. maddesinin (1). Fıkrasına yapılan ilâvenin "ayrıca" sözcüğü ile başlayan ikinci kısmının Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğuna oyçokluğu ile;
-3. Mücahitler, Mukavemetçiler ve Türk Barış
Kuvvetleri Mensupları Haksahiplilik Tespit Tüzüğü'nün 12. maddesinin (a) ve (b) fıkralarının ve 13,14 ve 20. maddelerinin Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğuna oyçokluğu ile;
4. Anayasaya aykı-rı bulunan yasa ile tüzük
maddelerinin iptal edilmelerine oybirliği ile;
ve
Bu kararın Resmi Gazetede yayınlanmasına oybirliği ile -
Karar verilir.


(Şakir Sıdkı İlkay) (Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç


(N.Er-gin Salahi) (Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç

5 Mayıs 1987
DEĞİŞİK GÖRÜŞ YAZISI

41/77 sayılı Yasa altında devredilmesi öngörülenin mülkiyet olmayıp tasarruf olduğu ve bu nedenle k-onu yasa maddesinin Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırılığının mevcut olmadığı iddia edilmiştir. Değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı Yasanın ilgili kuralları altında hak sahiplerine dağıtılan taşınmaz mallar için verilmesi öngörülenin, Yasanın kulland-ığı tabire göre, kesin tasarruf belgesidir. Ancak Yasanın 81. maddesi, tutulacak kayıtların ve verilecek kesin tasarruf belgelerinin Fasıl 224 Taşınmaz Mal (Tasarruf, Kayıt ve Takdiri Kıymet) Yasası'nın 51 ve 52. maddelerinde belirtilen taşınmaz mal kayıt -ve koçanı yerine geçmesini, onlar gibi işlem görmesini ve konu mallarla ilgili devir, ipotek ve benzeri işlemlerin bu belgelerle yapılmasını öngörmektedir. 82. maddesi ise kendisine verilen malların kaydedilmesinden önce eşdeğer hak sahibinden kendisine ku-zeyde verilen taşınmaz mallara karşılık olarak gösterdiği terkedilen mallardaki mülkiyetinden devlet lehine ferağ vermesini öngörmektedir. 85. maddenin 2. bendi ise kesin tasarruf belgesi ile verilen taşınmaz malın 'satış işlemi sonucu taşınmaz malın yeni -malikine' kesin tasarruf belgesi verilmesinden söz eder. Görüleceği gibi 85. maddenin bu bendinde alıcıdan 'yeni malik' olarak bahsedilir. Yasanın tüm ilgili maddeleri ve özellikle 81 ve 82. maddeleri gözönünde tutulduğunda hak sahiplerine kesin tasarruf b-elgesi ile verilmekte olanın alelâde bir tasarrufun pek ötesinde ve Anayasanın Geçici 1. maddesinin (2). fıkrası kapsamında bir hak olduğu açıktır. Bu böyle olduğuna göre de devredilen veya verilen hakkın kesin hatları ile ne olduğunu, bu davada, karara ba-ğlamamızın gerekmediği görüşündeyim.

(Şakir Sıdkı İlkay)
Başkan

KARŞI OY
23/1985 sayılı Yasa ile 41/77 sayılı İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal- Yasasının 3. maddesine eklenen (d) fıkrası mücahitleri de hak sahibi yaptığı açıktır. Mücahitler gibi başka herhangi bir zümrenin eşdeğer mal açısından hak sahibi yapılabilmesi yasa koyucunun takdirinde olduğuna kuşku yoktur. Tek engel Anayasanın Geçici 1-(2) maddesidir. Diğer bir deyimle Anayasanın 1(2) maddesine aykırı hareket edilmediği sürece, Yasa koyucu hak sahibi kavramının kapsamını dilediği şekilde genişletebilir. Anayasanın Geçici 1(2) maddesi Anayasanın 159(3) maddesinin kapsadığı taşınmaz mallar-ın mülkiyetinin devrinde eşdeğer hak sahiplerinin öncelik hakkı olduğunu vurguladı. O halde dikkat edilecek husus, eşdeğer hak sahiplerinin Anayasa ile korunan öncelik haklarının yasa ile ellerinden alınmasına cevaz verip vermediği hususudur. Bu görüşten h-areketle iptali istenen değiştirilmiş şekliyle 41/77 sayılı Yasanın 3(d) fıkrasının birinci paragrafı eşdeğer hak sahiplerinin öncelik hakkını haleldar eden herhangi bir ibareyi içermediği görüşündeyim. İlâve etmeliyim ki sözü edilen paragraftan hemen sonr-a gelen ve "ancak sözcüğü ile başlayan 2. paragraf aşikâr değilse bile zımni bir şekilde eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarını haleldar eder niteliktedir ve bu nedenle bu 2. paragrafın Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğu görüşüne katılırım.- Ancak bu paragraf iptal edilip de ortadan kalkınca, mevcut iken önceki paragrafa yapması muhtemel zımni etki de haliyle ortadan kalkar ve birinci paragraf ikinci paragraftan azade bir şekilde rahatlıkla okunabilir. Böyle okunması halinde birinci paragrafı-n eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarını haleldar ettiği söylenemez. Her yasa veya kural Anayasaya tabi olarak okunduğu gerçeğinden hareketle (d) fıkrasının 1. paragrafında sırf eşdeğer hak sahiplerine öncelik tanındığı veya öncelik haklarının saklı tu-tulduğunun belirtilmemesi eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarının yitirildiği anlamına gelmediği gibi bu paragrafın Anayasanın Geçici 2(1) maddesine aykırılığından da söz edilemez. (d) fıkrasının 3. paragrafında yer alan "öncelikle rehabilite edilirler-" söz dizisi, mücahitlerin kendi aralarında öngörülen öncelikten başka bir mana ifade etmediği kanısındayım. Böyle bir durumda eşdeğer hak sahiplerinin anayasal öncelik hakları da haliyle zedelenmiş olmaz. Mamafih aynı görüşü "ancak ile başlayan 4. paragra-f için söylemek olanaksızdır. Bu paragraf tasarruflarında kaynak bulunduran mücahit hak sahiplerine bir tercih hakkı tanımaktadır ki bu husus eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarına tecavüz eder niteliktedir. Bu nedenle 4. paragrafın Anayasasının Geçici- 1(2) maddesine aykırı olduğu görüşüne de katılırım.

Değiştirilmiş şekli ile 41/77 sayılı Yasanın 1.2.3.4.5. ve 6. derecede malûl gazi olanlara konut verilmesini öngören 24. maddenin (1). fıkrasının (2). bendi, eşdeğer mal almaya hakkı olan kişilerin An-ayasal öncelik hakları dikkate alınmak suretiyle okunur. Bu bentte eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarının korunduğu bariz bir şekilde yazılmaması bu gibi şahısların Anayasal haklarının ortadan kaldırıldığı manasına alınamaz. Bu nedenle mevcut şekli il-e sözü edilen bendin Anayasaya uygun olarak okunacağı gerekçesi ile Anayasaya herhangi bir aykırılığı yoktur.

Mücahitler, Mukavemetçiler ve TBK Mensupları Haksahiplilik Tespit Tüzüğünün 12(a) (i) (ii) ve (iii), 12(b) ve 14(b) maddelerinin Anayasanın Geç-ici 1(2) maddesine aykırı olduğu görüşüne katılırım. Sadece hemen belirtmekte yarar görürüm ki 12. maddede Anayasaya aykırı gördüğüm kısım bu maddenin (a) fıkrasında yer alan birinci cümleden sonra yani 3. satırda "Ancak" ile başlayan ve (i),(ii)ve (iii) b-endlerini içine alan kısım ile 12. maddenin (b) fıkrasıdır.

Tüzüğün 13, 14(a) ve 20. maddelerinin Anayasaya aykırı olmadığı görüşündeyim ve buna mesnet teşkil eden nedenler de şöyledir: 13. maddede eşdeğer hak sahiplerinin önceliğinin haleldar edildiğin-e dair gerek aşikâr ve gerekse zımni bir ifade göremedim. Bu madde sadece Anayasaya aykırılığı görülen 12 a (ii) maddesine atıfta bulunmakla onsuz bir anlam ifade etmiyecek olsaydı bu maddenin tüzükte fuzuli bir yer işgal edeceği cihetle orada yer almaması-nda yarar olabilirdi. Ne var ki bu madde çoğunluk tarafından da Anayasaya aykırı bulunmayan 12(c) ve 17. maddelerine de atıfta bulunmakta ve bu maddeler ile beraber okunduğunda bir anlam ifade edebilmektedir. Bu nedenle 13. maddenin 1. satırında yer alan (-a) fıkrasının (ii) bendinin sözcüklerinin iptal edilmesiyle yetinilmesi gerektiği görüşündeyim.

Tüzüğün 14. maddesinin (a) fıkrasında eşdeğer hak sahiplerinin öncelik haklarının haleldar edildiğini gösterir herhangi bir ifade yoktur. Keza 20. maddede bö-yle bir ifade yoktur. Ayrıca iptal davasında 20. maddenin Anayasaya aykırı bulunarak iptal edilmesi de talep edilmemektedir. Bu nedenlerle bu maddelerin Anayasanın Geçici 1(2) maddesine aykırı olduğu görüşüne katılmıyorum.


- (Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç

KARŞIOY YAZISI

Davalının savlarından görülebileceği gibi davalı 41/77 sayılı yasanın K.T.F.D Anayasası altında geçirildiğini, 41/77 sayı-lı yasanın sadece tasarruf ile ilgili bir düzenleme yaptığını, K.K.T.C. Anayasası'nın Geçici 1(2) maddesinin ise eşdeğer hakkı olanlara mülkiyetin devrinde öncelik tanıdığını ve 41/77 sayılı yasa altında devredilmesi öngörülen de mülkiyet olmadığına göre A-nayasanın Geçici 1(2) maddesine bir aykırılığın söz konusu olmıyacağını ileri sürmüştür.

K.T.F.D. Anayasasının 129'uncu maddesi "terkedilmiş" taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet hakkını saklı tutup bu hakkın Anayasanın herhangi bir kuralına bakılmaksızı-n gerçek ve tüzel kişilere devredilmeyeceğine ilişkin amir hüküm koymuştur.

Bu nedenledir ki bu Anayasa altında çıkarılan 41/77 sayılı yasada eşdeğere hakkı olanlara kesin tasarruf belgesi ismi altında terkedilen malların mülkiyeti yerine tasarrufu devr-edilmiştir. Nitekim 41/77 sayılı yasanın 82(3) maddesinde kesin tasarruf belgesi verilen malların kesin mülkiyetinin hak sahiplerine ileride devredileceği vurgulanmıştır.

K.K.T.C. Anayasası'nın 159. maddesi ise, sair malları yanında, 15.11.83 tarihinde -K.K.T.C sınırları içinde bulunan:
................
................ 13 Şubat 1975 tarihinde terkedilmiş bulunan veya sözkonusu tarihten sonra yasanın terkedilmiş veya sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirdiği ......... tüm taşınmaz malları
.............-...
K.K.T.C'nin mülkü saydı ve tapu kayıtlarının buna göre düzeltilmesini öngördü.

Ancak Anayasanın öngördüğü mülkiyetin KKTC adına devredilmesidir. Anayasa daha önce tasarrufu gerçek ve tüzel kişilere devredilen taşınmaz malların mülkiyetinin otomatikm-an bu gibi kişilere devredilmesine ilişkin bir hüküm getirmiş değildir. Anayasanın mülkiyetini KKTC'ye devrettiği bu gibi taşınmaz malların mülkiyeti hak sahiplerine ancak ilgili yasada yapılacak bir değişiklik ile devredilebilir.

41/77 sayılı yasa altı-nda halen böyle bir durum söz konusu olmadığına göre de bu yasanın havalesi yapılan maddelerinin Anayasaya aykırılığından söz edilemez. Yasa Anayasaya aykırı olmadığına göre havale edilen Tüzüğün de Anayasaya aykırı olduğu söylenemez.




- (Niyazi F. Korkut)
Yargıç


Full & Egal Universal Law Academy