Anayasa Mahkemesi Numara 13/1995 Dava No 3/1996 Karar Tarihi 19.04.1996
Numara: 13/1995
Dava No: 3/1996
Taraflar: K.T.Mühendis ve Mimar Odaları ile Cumhuriyet Mec
Konu: Değiştirilmiş şekliyle 41/1977 sayılı İskan Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 69. A maddesinin (5). fıkrasının Anayasaya aykırılığı iddiası - Orman ve Alçak Orman Ayrımı – Orman arazileri gerçek ve tüzel kişilere devredilemez –
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 19.04.1996

-D. 3/96 Anayasa Mahkemesi:13/95


Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Başkan, Celal Karabacak, Taner Erginel, Nevvar Nolan, Mustafa Özkök.


Anayasanın 147. maddesi hakkında.


Davacı: 1-. Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Şht. İbrahim Ali Sokak No.1 Çağlayan, Lefkoşa.
2. Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Orman Mühendisleri Odası, Şht. İbrahim Ali Sokak No.1 Çağlayan, Lefkoşa
3. Yeşil Barış Hare-keti, Yönetim Kurulu Başkanı Boysan Boyra vas. Posta Sokak 23/1 Lefkoşa.
- i l e -
Davalı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi, Lefkoşa.
A r a s ı n d a

Davacılar tarafından Avukat Boysan Boyra
Davalı Cumhuriyet Meclisi tar-afından ve Başsavcılığı temsilen Başsavcı Yardımcısı Bay Yaşar Boran.

------------
K A R A R

KONU:
Değiştirilmiş şekliyle 41/1977 sayılı İskan Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 69. A maddesinin (5). fıkrasının Anayasanın 1, 3, 5, 7, 8, 10, 40(1), -40(4), 159 (1) 159 (2) ve Geçici 3. maddelerine aykırı olduğu gerekçesi ile iptal edilmesi.


I. OLAY: Bu dava maksatları bakımından Davacı 3'ün Anayasanın 147. maddesi hükümleri kapsamında bir kurum veya kuruluş olduğu kabul edilmiştir. Davalı Meclis 13/-8/1995 tarihli birleşiminde kabul ettiği ve daha sonra 28/8/1995 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 52/1995 sayılı İskan Topraklandırma ve Eşdeğer Mal (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe İlgili Yasa olarak anılacaktır) 9. -maddesi ile Esas Yasa olan 41/77 sayılı İskan Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasına yeni 69 (A) maddesi getirildi. Davacı 3, bu maddenin 5. fıkrasının yukarıda konu başlığı altında belirtilen Anayasa maddelerine aykırı olduğunu iddia ederek bu fıkranın i-ptalini talep etti. Davanın duruşması esnasında Davacıların avukatı bu davayı sadece davacı 3 açısından yürüteceğini beyan etti. Dava, Mahkemenin de izni ile davacı 1 ve 2 için geri çekildi.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Davacının iddialarının gerekçesi ö-zetle şöyledir:

Anayasanın 159. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi, sair hususlar yanında, ormanların KKTC mülkiyetinde olduğunu ve tapu kayıtlarının buna göre düzeltilmesini öngörmekte, ayni maddenin (2). fıkrası ise, sair taşınmaz mallar yanında, orman-ların, "Anayasanın başka herhangi bir kuralına bakılmaksızın gerçek veya tüzel kişilere" devredilemeyeceğini düzenlemektedir. Anayasanın Geçici 3. maddesi ise alçak orman bölgelerinde bulunan orman tarlalarına ilişkin bir düzenleme getirmekte ve alçak orm-an bölgelerinde orman tarlası olarak anılan taşınmaz malların mülkiyetinin fiili zilyedlerine devredilmesini, bazı koşullara tabi olarak, mümkün kılmaktadır. Dava konusu edilen fıkra, taşınmaz mal koçanı verilecek taşınmazın orman arazisi olmasını yeterli- bulmakta ve orman ile alçak orman arasında bir ayırım yapmamaktadır. Buna göre de 1955 tarihinden önce tarıma açıldığı halde tapu kayıtlarında hala orman arazisi olarak kayıtlı olan ve tahsis edilen arazilerin mülkiyetinin devri mümkün olabilecektir. Bu- husus ormanların mülkiyetinin gerçek veya tüzel kişilere devredilemiyeceğini öngören Anayasanın 159. maddesinin (1) ve (2) fıkralarına aykırıdır.

Anayasanın 40. maddesi çevrenin korunmasına ilişkindir. Bu maddenin (1). fıkrası herkesin sağlıklı ve deng-eli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğunu (3). fıkrası da çevrenin geliştirilmesi, çevre sağlığının korunması ve çevre kirlenmesinin önlenmesinde gerçek ve tüzel kişilerin olduğu gibi devletin de ödevi olduğunu öngörmektedir. Orman arazisi olarak tapu-da kayıtlı bir malın her zaman devlet tarafından ağaç dikilmek suretiyle gerçek ormana dönüştürülebileceği bir gerçektir. Halbuki böyle bir malın mülkiyetinin devletin elinden çıkmasından sonra bu yerin ağaçlandırılması ilgili kişinin isteğine bağlıdır. -Ormanların çevrenin korunmasında oynadığı önemli rol dikkate alınırsa orman olarak ayrılan yerlerin mülkiyetinin devletin mülkiyetinde kalmasındaki isabet ortadadır.

Davacı dava konusu fıkranın Anayasaya aykırılığını savunurken, savını sadece Anayasanın 1-59. maddenin (1),(2). fıkraları, Geçici 3. maddesi ve 40. maddeleri ile sınırlı tuttu.

2) Davalının iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:

Başsavcılığı temsilen Başsavcı Yardımcısı, dava konusu fıkranın Anayasaya aykırı olduğunu kabul etmiştir. Başsa-vcı Yardımcısının belirttiğine göre Yasanın tasarı halinde olduğu zamanda ve hatta Meclis tarafından onaylandıktan sonra Resmi Gazete'de yayımlanmadan önce de ilgili fıkranın Anayasaya aykırı olduğu görüşü Başsavcılıkça betekrar ilgililere hatırlatılmış an-cak ilgililer bu uyarıyı dikkate almamışlardır.

III İLGİLİ YASA METİNLERİ:
Madde 69.
A. (1) .......
(2) .......
(3) .......
(4) .......
(5) Başka yasada aksine kural bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, 1 Ocak 1955 tarihinden ö-nce tarıma açıldığı halde, Tapu kaydında orman arazisi olarak kayıtlı olan tahsisli arazilere bu Yasa kuralları uygulanarak Taşınmaz Mal Koçanı verilir.
Ancak Alçak Orman Tarlalarının Hak Sahiplerine Devri (Geçici Kurallar) Yasasın-daki 10'uncu madde kuralları saklıdır.
IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

Madde 40.
(1)Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir.
(2)Gerçek veya tüzel kişiler, hiçbir amaçla, insan sağlığını bozacak veya deniz varlıkların-ı tehlikeye düşürecek nitelikteki sıvı, gaz ve katı maddeleri denizlere, barajlara, göllere veya derelere akıtamaz veya dökemez.
(3)Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin, gerçek ve tüzel kişilerin -ödevidir.
(4)Devlet, milli parklar oluşturulması amacıyla gerekli önlemleri alır.


Madde 159.
(1)15 Kasım 1983 tarihinde, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti sınırları içinde bulunan, ve:
(a)Tapusu, 16 Ağustos, 1960 tarihinden önce Kıbrıs Hüküm-eti adına kayıtlı tüm taşınmaz mallar ile, 16 Ağustos, 1960 tarihinden sonra Kıbrıs Cumhuriyetine intikal eden tüm taşınmaz mallar; kamuya ait yollar, sular, su kaynakları, liman ve sahiller, rıhtım ve iskeleler, göller, dere ve göl yatakla-rı, tarihi kent, bina ve kalıntılar ile kaleler ve bunların alanları, doğal servetler ve yeraltı kaynakları, ormanlar, savunma yapı ve tesisleri ile yeşil saha ve parklar; kamuya açık köy ve tarla yolları, kamu hizmetinde kullanılan binal-ar;
(b)Kıbrıs Türk Federe Devletinin ilan edildiği 13 Şubat, 1975 tarihinde terkedilmiş bulunan veya sözkonusu tarihten sonra yasanın terkedilmiş veya sahipsiz taşınmaz mal olarak nitelendirdiği veya hüküm veya tasarrufu kamuya ait olması -gerekli olup da aidiyeti saptanamamış olan tüm taşınmaz mallar, bina ve tesisler; ile
(c)1960 Kuruluş Andlaşmasında ve ona bağlı eklerde belirlenen askeri tesis, rıhtım, kamp ve sair talim sahaları içinde bulunan tüm taşınmaz mallar,
t-apuda böyle kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin mülkiyetindedir ve tapu kayıtları buna göre düzeltilir.

(2)Yukarıdaki (1). fıkranın (a) ve (c) bendlerinde sözü edilen taşınmaz malların mülkiyeti, bu Anay-asanın başka herhangi bir kuralına bakılmaksızın gerçek veya tüzel kişilere devredilemez.
Ancak, kamuya ait yollar ile kamuya açık köy ve tarla yolları üzerinde Devletin gerekli düzenlemeleri yapması bu kuralın dışındadır.
Bu taşınmaz mallar -üzerinde kamu yararı için belli sürelerle irtifak ve intifa hakkı gibi ayni haklar ile uzun vadeli icarlar, yasa ile belirlenen biçim ve koşullarla tesis ve tescil edilebilir.
Süresi elli yılı aşan bu gibi hakların tesis ve tescili, Cumhuriyet -Meclisinin onayı ile mümkündür.



Geçici Madde 3.
(1)Bu Anayasanın 159. maddesinin (2). fıkrası kurallarına bakılmaksızın, alçak orman bölgelerinde orman tarlası olarak anılan ve 1 Ocak, 1955'ten beri tarım arazisi olarak kullanılan Devlet a-razilerinin mülkiyet hakkının fiili zilyedlerine devri mümkündür.
Bu fıkra amaçları bakımından fiili zilyed, taşınmaz malı tarım arazisi haline getiren ve 1 Ocak, 1955'ten beri kullanmayı sürdüren kişiyi anlatır ve yasal mirasçıları ile bunlarda-n devralan kişiyi de kapsar.
Bu fıkranın uygulanması yasa ile düzenlenir.

(2)(1). fıkrada belirtilen statü içinde olup 20 Temmuz 1974 tarihine kadar Kıbrıs Türk toplumu mensubu olmayan kişilerin fiili zilyedliğinde bulunan Devlet arazile-rinin geleceği yasa ile düzenlenir.

V. İNCELEME:
Konu, ileri sürülen görüş ve iddialar, ilgili Yasa ve Anayasa metinleri ışığında, incelenip gereği düşünüldü:

Anayasanın 159. maddesinin (1). (a),(b) ve (c) fıkralarında yer alan taşınmaz mallar KKTC m-ülkiyetinde olup bunların, bu şekilde kayıtlı olup olmadığına bakılmaksızın, tapu kayıtlarının bu şekilde düzeltilmesine amirdir. Ormanlar da bu tür taşınmaz mallardan olup bu olgu Anayasanın 159. maddesinin (1) (a) fıkrasında yer almaktadır. Aynı madden-in (2). fıkrası ise ormanları da içeren (1). fıkranın (a) bendinde yer alan taşınmaz malların mülkiyetinin, Anayasanın başka herhangi bir kuralına bakılmaksızın, gerçek ve tüzel kişilere devredilemiyeceğini öngörmektedir.

Anayasanın Geçici 3. maddesi ise- "alçak orman bölgelerinde bulunan orman tarlalarının mülkiyetinin, bazı koşulların yerine getirilmesi ile, zilyedlerine devredilmesine imkan vermektedir. Nitekim bu Anayasal hükme uygun olarak alçak orman bölgelerinde bulunan orman tarlalarının mülkiyetin-in devrini mümkün kılmak amacıyla 46/1989 sayılı Alçak Orman Tarlalarının Hak Sahiplerine Devri (Geçici Kurallar) Yasası 3.7.1989 tarihinde 73 sayılı Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe girdi.

Yukarıdakilerden de anlaşılacağı gibi Anayasa Koyucu
Bölüm 60- Orman Yasasında olduğu gibi orman bölgelerini orman ve alçak orman (Main State Forest ve Minor State Forest) olarak ikiye ayırmış ve Anayasa ile orman bölgelerinin mülkiyetinin özel ve tüzel kişilere devrini olanaksız kılarken, alçak orman bölgelerinde bu-lunan orman tarlalarının mülkiyetinin, bazı koşulların yerine getirilmesi ile, kişilere devredilmesine cevaz vermiştir.

Dava konusu fıkra alçak ormandan bahsetmeyip sadece "orman"dan söz etmektedir. Oysa yukarıda da izah edildiği gibi "orman" olarak nit-elendirilen arazilerin mülkiyetinin devri Anayasa açısından mümkün değildir. Bu durumda bu fıkranın Anayasanın 159. maddesinin (1). fıkrasının (a) bendi ile aynı maddenin (2). fıkrasına aykırı olduğuna karar verilmesi gerekir. Varılan bu sonuç ışığında d-ava konusu fıkranın Anayasanın ayrıca 40. maddesine aykırı olup olmadığının bir karara bağlanmasına gerek yoktur.





VI. SONUÇ:

Sonuç olarak Değiştirilmiş şekliyle 41/1977 sayılı, İskan, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasasının 69 A. maddesinin (5) fıkr-asının Anayasanın 159. maddesinin (1). fıkrasının (a)bendine ve (2). fıkrasına aykırı olduğuna, oybirliği ile, karar verildi.




(Salih S. Dayıoğlu)(Celal Karabacak)
BaşkanYargıç



(Taner Erginel)(Nevvar Nolan)(Mustafa Özkök)
Yargıç-YargıçYargıç


19 Nisan 1996




7






Full & Egal Universal Law Academy