Anayasa Mahkemesi Numara 13/1979 Dava No 7/1980 Karar Tarihi 25.03.1980
Numara: 13/1979
Dava No: 7/1980
Taraflar: Sadi M. Çağataylı ile Ekonomi ve Maliye Bakanlığı
Konu: Katlı Kur Uygulaması (Değ.) Emirnamesinin 5. Maddesinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 25.03.1980

-D.7/80Anayasa Mahkemesi: 13/79
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Şakir Sıdkı İlkay,
Salih S.Dayıoğlu, N.Ergin Salâhi, Niyazi F.Korkut
Anayasanın 114. maddesi uyarınca.

Yüksek İda-re Mahkemesinde 95/79 sayılı başvuruda (Sadi M. Çağataylı Lefkoşa ile Gümrük Müdürlüğü ve/veya Ekonomi ve Maliye Bakanlığı vasıtasıyle K.T.F.D. Lefkoşa) 11.12.1979 tarihinde sunulan konu.

Davacı namına: Güner Çakın
Davalı namına: Doğan Erozan.

-----------
H Ü K Ü M
KONU:
13 Haziran 1979 tarih ve 53 sayılı Resmi Gazete'nin Ek.IV'ünde yayınlanan Katlı Kur Uygulaması (Değişiklik) Emirnamesinin 5. maddesinin Anayasaya ve özellikle Anayasanın 61(2)(4) maddesine aykırı olduğu öne sürülmüştür.

I. OLAY:
Yüksek -İdare Mahkemesinde açılan 95/79 sayılı başvuruda müstedi 12 Haziran 1979'da İngiltere'den ithal ettiği 2500 sterling değerinde ampullerin 12 Haziran 1979'da yürürlükte olan mevzuata uygun olarak gümrüğünü ödeyerek ampulleri gümrükten kurtardı. Ancak 15 Ha-ziran 1979 tarihli bir yazı ile 12 Haziran 1979'da ödediği verginin az olduğu müstedaaleyh tarafından ileri sürüldü ve kendisinden aradaki fark talep edildi. Aradaki fark da 13 Haziran 1979 tarihinde yayınlanan Para Kambiyo ve Dış Ticaret Komitesi K.22 sa-yılı kararına dayanmaktadır. Bu K.22 sayılı kararın Geçici Madde 1'ine göre Emirnamenin yürürlüğe girdiği tarihte gümrükten çıkarılmamış her türlü emtianın değeri Emirnamede öngörülen kurlar üzerinden hesaplanmasını ve işlem görmesini öngörmektedir. Emirn-ame 13 Haziran 1979 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmakla beraber söz konusu K.22 sayılı kararın 5. maddesine göre 12 Haziran 1979 tarihinden başlayarak yürürlüğe girmiştir. Emirnameye göre müstedaaleyhin 2500 sterling'in kur farkı değeri üzerinden artan- maliyet farkı alınmasını haklı kılmaktadır. Ancak başvurunun duruşması esnasında söz konusu Emirnamenin 5. maddesinin Anayasanın 61(2)(4) maddesine aykırı olduğu ileri sürüldü. Mahkemece ileri sürülen iddia ciddi görüldüğünden konunun karara bağlanması -için konu Yüksek Mahkeme'ye Anayasa Mahkemesi olarak, sunulmuştur.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Müstedinin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Emirnamenin 5. maddesi K.22 sayılı kararda öngörülen kur ayarlamasının 12 Haziran 1979 tarihinde yürürlüğe girmekle- 12 Haziran 1979'da yapılan tüm gümrük işlemlerinden dolayı mali yükümlülük doğurduğunu, bir nevi fark doğurduğunu ve bunun Anayasanın 61(2)(4) maddesine aykırı olduğunu iddia etti.
Müstedaaleyhin iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Müstedaaleyh ise 2.10-.1974 tarihli Resmi Gazete'nin Ek.IV'ünde yayınlanan AE 11 Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Para Kambiyo ve Dış Ticaret Rejimi hakkında Geçici kararnamenin 18. maddesi Komitece alınan kararların yürütme kurulunun onayından sonra Resmi Gazetede yayınlanmasını ön-gördüğü ve aynı maddede kurların ve ayrıca yürürlük hükmü olmadığı takdirde bu kararların Resmi Gazetede yayınlandığı tarihten itibaren yürürlüğe gireceğinin öngörüldüğünü iddia ederek kararnamenin 18. maddesi uyarınca Komiteye veya Bakanlar Kuruluna geriy-e dönük kararname veya emirname yayınlanmasına yetki verdiği iddia edildi.
III. İLGİLİ MEVZUAT METİNLERİ:
13 Haziran 1979 tarihli Resmi Gazetede AE.29 sayı ile yayınlanan K.22 sayılı kararın Geçici Madde 1:
"Bu Emirnamenin yürürlüğe girdiği tarihte g-ümrükten çıkarılmamış her türlü emtianın değeri bu emirnamede öngörülen kurlar üzerinden hesaplanır ve işlem görür. Emtia dışındaki diğer hizmetler de aynı işleme tabi tutulur. (5) Bu Emirname 12 Haziran 1979 tarihinden başlayarak yürürlüğe girer."


IV.- İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madde 61(2) ve (4).
(2)Vergi, resim ve harçlar ve benzeri mali yükümler ancak yasa ile konulur.
(4)Geriye yürüyen mali yükümlülükler konulamaz."


V. İNCELEME:
Yanların duruşma esnasında ileri sürdüğü iddia ve görüşler-, Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülen hükümler, Anayasaya aykırılığı dayanıklık eden Anayasa kuralları ve bunlar ile ilgili gerçekler incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

K.22 sayılı kararın 5. maddesi aynı kararın Geçici 1. maddesini etkile-mektedir. K.22 sayılı kararın 5. maddesi Emirnameyi Resmi Gazetede yayınlandığı günden önce yürürlüğe koymakla Geçici 1. maddede belirlenen hususları etkilemekte ve o maddeye göre o gün gümrükte bulunan malların kur ayarlamasının yükseltilmesi nedeni ile -değerini artırdığından o artırılmış değer üzerinden idarece gümrük vergisi de artırılmaktadır. Dolayısıyle K.22 sayılı kararın 5. maddesi Geçici 1. madde bakımından geriye dönük bir mali yükümlülük getirdiğine kuşku yoktur.

Anayasanın 61. maddesinin (4)-. fıkrası gayet açıktır ve böyle bir mali yükümlülük getiren herhangi bir yasanın veya emirnamenin geriye dönük yürüyemiyeceğini kesinlikle belirtmektedir.
Bu durumda Emirnamenin 5. maddesi Geçici madde (1) bakımından Anayasaya ve Anayasanın 61(2) ve (4-) maddesine aykırı olduğuna oybirliği ile karar verilir.



(Ülfet Emin) (Şakir S. İlkay)
Başkan Yargıç



(Salih S. Dayıoğlu)(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
Yargıç Yargıç Yargıç


25.3.1980


-


4



-


Full & Egal Universal Law Academy