Anayasa Mahkemesi Numara 12/1980 Dava No 5/1981 Karar Tarihi 23.01.1981
Numara: 12/1980
Dava No: 5/1981
Taraflar: Cevdet Beysoydan ile Emniyet Genel Müdürlüğü
Konu: 1958 Polis (Genel) Tüzüğünün 8(2) maddesinin Anayasanın 1. maddesine aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 23.01.1981

-D.5/81 Anayasa Mahkemesi 12/80
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Şakir Sıdkı İlkay,
Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut.
Anayasanın 114. maddesi hakkında.

Yüks-ek İdare Mahkemesi 144/79 sayılı başvuruda Cevdet Beysoydan Girne, ile Eminyet Genel Müdürlüğü ve/veya Bakanlar Kurulu vasıtasıyle KTFD Lefkoşa) 6.6.1980 tarihinde sunulan konu.


Müstedi namına: Fuat Veziroğlu
Müstedaaleyh namına: Akın Sait.


---------------

K A R A R
KONU:
1958 Polis (Genel) Tüzüğünün 8(2) maddesinin Anayasanın 1. maddesine aykırı olduğu müstedi tarafından iddia edilmiştir.

I. OLAY:
17.12.1979 tarihinde dosyaladığı bir başvuru ile müstedi Bakanlar Kurulunun 10 Ekim 1979 tarihli onayı- ile kesinleşen ve Emniyet Genel Müdürü tarafından 3 Ekim 1979 tarihinde alınan ve Müstedinin 3 Ekim 1979 tarihinden itibaren emniyet örgütünden terhisine ve/veya azline dair olan kararın hükümsüz ve/veya etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayaca-ğına dair mahkemece bir karar verilmesi isteminde bulundu.

Müstedi takriben 27 Şubat 1976 tarihinde bir polis eri olarak emniyet örgütüne dahil oldu.

Müstedi başvurusunda gerek emniyet müdürünün gerekse Bakanlar Kurulunun kararlarının yasal olmadığını -ileri sürdü.

Müstedaaleyh dosyaladığı itirazname ile ise gerek Emniyet Müdürünün gerekse Bakanlar Kurulunun kararlarının yasal olduğunu ileri sürdü.

Başvurunun duruşması esnasında 1958 Polis Genel Tüzüğünün 8(2) maddesinin başvurunun karara bağlanmasın-da etkisi olduğu ve bu maddenin Anayasaya aykırı olduğu müstedi tarafından ileri sürülmesi üzerine ve Mahkemece de söz konusu Tüzük maddesinin başvurunun karara bağlanmasında etkisi olacağı kabul edildiğinden, mahkeme söz konusu Tüzük maddesinin, Anayasaya- aykırı olup olmadığı konusunun karara bağlanması için konuyu Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sundu.

II. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
1958 Polis Genel Tüzüğünün 8(2) maddesi:
"8(2) The Chief Constable may, with the approval of the Governor, disc-harge any member of the Force, other than Gazetted Officers, at any time during the period if his engagment-
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
(ç)Bu yola gidilmesi Türk Cemaatı veya kamu yararına olduğunda:Ancak bu fıkranın (c) ve (ç) bendleri hü-kümleri tahtında terhis edilmeden önce, ilgili emniyet mensubu, Emniyet Genel Müdürü tarafından dinlenme hakkına sahiptir. Karar nihai şeklini almadan önce Eminyet Genel Müdürünün mütalâası, ilgili emniyet mensubunun müdafaası ile birlikte Yürütme Kurulu'-nun tasvibine sunulur."


III. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
"Madde 1.
Kıbrıs Türk Federe Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir cumhuriyettir."
-


IV. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Davacının iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Polis (Genel) Nizamnamesi 1958-1973'ün 8. maddesinin (2)(ç) bendi Emniyet Genel Müdürüne Türk Cemaatı veya kamu yararına olduğu hallerde herhangi bir polis erini terhis etmeye gene-l bir yetki vermektedir. Bu yetki hiçbir sınırlandırmaya tabi tutulmamıştır. Bu gibi yetkiler Anayasaya aykırıdır. Terhis yetkisi bir nevi disiplin cezasıdır, ve genel kurallara uyularak terhis edilen kişiye savunma hakkı verilmesi gerekir. Böyle bir h-ak verilmediğinden söz konusu madde Anayasaya aykırıdır.

Davalının iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Emniyet Genel Müdürüne verilen yetki Anayasaya aykırı değildir. Emniyet Genel Müdürü yetkisini ancak Türk Cemaatı veya kamu yararına olduğu hallerde- kullanabilir. Türk Cemaatı veya kamu yararı gerektiği hallerde herhangi bir polis üyesini terhis etmek Anayasaya aykırı değildir. İlgili tüzük bizzat terhis olunacak kişiye savunma hakkı vermektedir. Bu nedenle bu bakımdan da Anayasaya aykırı değildir.-

V. İNCELEME:
Müstedi ve müstedaaleyh tarafından ileri sürülen gerekçeler, ilgili tüzük ve Anayasa metinleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

İlgili Tüzük Emniyet Genel Müdürüne Bakanlar Kurulunun onayı ile herhangi bir polis üyesini b-azı koşullara tabi olmak üzere terhis etmek yetkisi vermektedir. Müstedinin iddiası tüzüğün 8(2)(ç) maddesinde verilen yetki Anayasaya aykırıdır. Müstedinin başvurusunda uyuşmazlık olan konunun karara bağlanmasında sadece tüzüğün 8. maddesinin (2). bendi-nin (ç) fıkrası etkilidir. Bu nedenle sadece bu maddenin yani 8(2)(ç)'nin Anayasaya aykırı olup olmadığı konusu incelenecektir. Herhangi bir polis üyesinin terhis edilmesi Türk Cemaatı ve kamu yararına olduğunda Emniyet Genel Müdürü böyle bir polis üyesi-ni terhis etme yetkisini haizdir. Yetki tüzükte genel görülmekle beraber bu yetki Türk Cemaatı veya kamu yararına olduğunda kullanılabilir. Duruşma esnasında müstedi Türk Cemaatı ve kamu yararının ne olduğunun belirlenmediği hallerde yetki genel ve sınır-sız olduğundan Anayasaya aykırı olduğu iddia edildi. Yetki, genel görülmekle beraber, ancak Türk Cemaatı ve kamu yararına olduğu hallerde kullanılabilir. Hangi vakanın veya hangi sebebin Türk Cemaatı veya kamu yararına olup olmayacağını karara bağlamak i-tiraz yapılan hallerde İdare Mahkemesinin yetkisi dahilindedir. İtiraz yapılan hallerde belli konularda ve belli konu veya sebeblerin Türk Cemaatı veya kamu yararına olup olmadığı hususunda İdare Mahkemesi karar verebilir. Bu nedenle verilen yetkinin sın-ırsız olduğu söylenemez. Yetkinin kullanılması için Türk Cemaatinin veya kamu yararının mevcut olması gerekir. Görülüyor ki verilen yetki sınırsız değildir. Türk Cemaatı veya kamu yararı ile sınırlandırılmış bulunmaktadır. Bu nedenle yetki sınırsız olm-adığından Anayasaya aykırı olduğu söylenemez. Duruşma esnasında müstedi bu madde tahtında terhis edilmenin bir disiplin cezası olduğunu ve disiplin cezaları uygulanırken kişiye savunma hakkı verilmesi gerektiği, halbuki ilgili maddenin savunma hakkı verme-diğini ileri sürdü. Bu gerçek değildir. İlgili maddenin şart bendi 8. maddenin (ç) bendi uyarınca herhangi bir kişi, terhis edilmezden önce Emniyet Genel Müdürü tarafından dinlenme hakkına sahiptir. Görülüyor ki maddenin kendisi terhis olunacak kişiye d-inlenme hakkı tanımaktadır. Kaldı ki ilgili madde böyle bir hak tanımasa dahi disiplin cezalarını ilgilendiren konularda yürütsel veya yönetsel yetki kullanan herhangi bir makam veya organın disiplin cezası verilmek istenen kişiye savunma hakkı tanıması g-erekir. Böyle bir hak verilmediği hallerde verilen disiplin cezası Yüksek İdare Mahkemesi tarafından iptal edilebilir.


Yapılan açıklamalar ışığında ilgili tüzük maddesinin Anayasaya aykırı olmadığı açıktır.

SONUÇ:
1958-1973 Polis (Genel) Tüzüğünün 8(-2)(ç) maddesinin Anayasanın 1. maddesine veya herhangi bir maddesine aykırı olmadığına oybirliği ile karar verilir.




(Ülfet Emin)(Şakir Sıdkı İlkay)
Başkan Yargıç



(Salih S. Dayıoğlu) (N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
Ya-rgıçYargıç Yargıç


23.1.1981






5






Full & Egal Universal Law Academy