Anayasa Mahkemesi Numara 1/1977 Dava No / Karar Tarihi 20.06.1977
Numara: 1/1977
Dava No: /
Taraflar: Ali Kâmil ile Başsavcılık arasında
Konu: 1967-73 K.T.Y.Temel Kurallarının 18/B maddesinin K.T.F.D.Anayasasına aykırı olduğu iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 20.06.1977

-Anayasa Mahkemesi 1/77
(Dava No.366/76; Girne)

Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: M.Necati Münir Ertekün (Başkan), Ülfet Emin, Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay ve Salih S. Dayıoğl-u.

Anayasa'nın 114. maddesi hakkında.
Girne Kaza Mahkemesi tarafından 366/76 sayılı (Ali Kâmil ile K.T.F.D. Başsavcısı arasındaki) Hukuk Davasında sunulan konu.
Davacı namına: Mustafa Güryel.
Davalı namına: Akın A. Sait.
--------
H Ü K Ü M
KONU:
1967-73 -Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kurallarının 18/B maddesinin Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'nın 27. maddesine aykırı olduğu iddia edilmiştir.

I. OLAY:
Davacı 19 Ekim 1976 tarihinde Girne Kaza Mahkemesinde 366/76 sayılı bir dava açarak 1964 yılında BJ 20-4 plâka numaralı Bedford Marka kamyonunun zamanın Limasol Sancaktarının emri ile haksız ve yetkisiz olarak müsadere edildiğini, bu kamyonun ₤3000.- kıymetinde olduğunu ve kamyon için kendisine hiçbir miktar veya tazminat ödenmediğini iddia ederek kamyonun -kıymeti olan ₤3000.- ve tazminat olarak ₤18000.- talep etti. Kıbrıs Türk Federe Devleti Başsavcısı dosyaladığı Müdafaada davacının taleblerini reddederek davanın hukuken ileri gidemeyeceğini iddia etti.

15 Aralık 1976 tarihinde davanın duruşmasına başla-madan önce Başsavcılık namına bulunan savcı Temel Kuralların 18/B maddesine atıfta bulunarak bu maddeye göre Mahkemenin davaya bakma yetkisi olmadığı görüşünü belirtti. Davacı avukatı ise Temel Kuralların 18/B maddesinin Anayasa'ya aykırı olduğunu iddia e-tti ve bu hususun karara bağlanması için davanın Anayasa Mahkemesine havale edilmesini talep etti. Mahkeme, ileri sürülen hususun davadaki esas ihtilâfın sonuca bağlanmasını etkileyeceği kanaatına vararak konuyu Anayasa Mahkemesi olarak Yüksek Mahkemeye h-avale etti. Havale aynen şöyledir:-
"Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'nın 27. ve Yedinci Kısım Geçici Kurallar hükmünün Geçici I. maddesi muvacehesinde Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kuralları 1967-73'ün 18/B maddesinin Anayasa'ya aykırı olup olmadığı."

-
II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
Havaleyi talep eden davacı avukatı, Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'nın 27. maddesinin, hiçbir kimseyi Mahkemeye başvurma hakkından yoksun bırakamayacağı hususunda hüküm koyduğunu, Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'nın Geç-ici I. maddesine göre Temel Kuralların Anayasa'ya aykırı olanlarının yürürlükten kaldırıldığını ve Temel Kuralların 18/B maddesinin Anayasa'nın lâfzına ve ruhuna aykırı olduğunu iddia etmiştir.

Davalı namına bulunan savcı ise, Anayasa'nın 27. maddesi alt-ında bir vatandaşın Mahkemeye müracaat etmesi için yetkili bir mahkemenin gerektiğini, yetki olmadığı takdirde müracaatın mevzubahis olamayacağını, Temel Kuralların 18/B maddesinin Kıbrıs sorunu bitinceye kadar mahkemeleri yetkisiz kıldığını ve hakkı kaybo-lmamakla beraber Kıbrıs sorununun çözümlenmesine kadar davacının talebinin ileri gidemeyeceğini iddia etmiştir.

III. TEMEL KURALLAR VE ANAYASA METİNLERİ:
Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası'nın 30.1 maddesi:

"MADDE 30
1. Hiçbir şahıs, bu Anayasa ile veya gereğ-ince kendisine gösterilen mahkemeye müracaat etmek hakkından mahrum edilemez. Her ne ad altında olursa olsun adlî komisyonlar veya istisnaî mahkemeler teşkili yasaktır."

Temel Kurallar Madde 18/B:

"Madde 18/B. Türk Mahkemeleri Kıbrıs Türk Yönetiminin k-uruluşundan önceki devreye ait Yönetim veya Yönetim kontrolunda bulunan müesseseler aleyhindeki davalara bakamazlar. Bu gibi davalar zaman aşımına tabi olmaksızın Kıbrıs sorununun çözümlenmesinden sonra yetkili organlar önünde açılacaktır."


Kıbrıs Türk -Federe Devleti Anayasası Madde 27(1):
"Madde 27.
(1)Hiçbir kimse, bu Anayasa ile veya bu Anayasa gereğince kendisine gösterilen mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakılamaz. Her ne ad altında olursa olsun adlî komisyonlar veya istisnaî mahkemeler ol-uşturulması yasaktır."


Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası Madde 102.
"Madde 102.
Kıbrıs Türk Federe Devletinde yargı yetkisi bağımsız mahkemelerce kullanılır."


Geçici Kurallar Madde 1(1).
"Geçici Madde 1.
(1)16 Ağustos 1960 tarihli Anayasanın ve b-u Anayasaya uygun olarak, 21 Aralık 1963 tarihine kadar kabul edilmiş mevzuatın, 28 Aralık 1967 tarihli Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kurallarının ve tâdillerinin ve bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuatın; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve -Meclisinin 13 ve 18 Şubat 1975 tarihlerinde birleşik olarak yaptıkları toplantılarda alınan kararların ve bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuatın; bu Anayasanın kurallarına veya bu Anayasa uyarınca konulacak yasalara aykırı olmayanları, yürürlükte ka-lır."


IV. İNCELEME:
Yukarıdaki Anayasa metinlerinden görülebileceği gibi, 1960 Anayasasında Mahkemeye müracaat etme hakkı "ana hak ve hürriyetler" kısmında yer almış ve bu hak hiçbir suretle kısıtlanmamıştır. 1963 hadiselerinden sonra Kıbrıs Türk Cemaa-tının içinde bulunduğu durum dolayısıyle 1960 Anayasasının bütün hükümleri tatbik olunamayacağından, 27 Aralık 1967 tarihinde Türk Cemaatı ileri gelenleri Cumhurbaşkan Muavinliği Dairesinde bir toplantı yaparak Anayasanın bütün hükümlerinin tatbiki kabil o-luncaya kadar Cemaat İdaresinin daha müessir şekilde işlemesi için alınması gereken tedbirleri görüştüler ve bu görüşme neticesinde Cemaatın muhtelif unsurlarının bünyesinde temsil edildiği bir tertip üzerinde mutabık kalarak bazı Temel Kurallar tesbit ett-iler.

Bilâhare 1970'de Temel Kurallar bazı tadilâtlara uğramıştır. Son olarak 1973'te Temel Kurallarda yine bazı tadilâtlar yapılmıştır.

Tadil edilmiş şekli ile Temel Kuralların 18/B maddesi, 1960 Anayasasından farklı olarak mahkemeye müracaatı kıs-ıtlayarak 'Kıbrıs Türk Yönetiminin kuruluşundan önceki devreye ait Yönetim veya Yönetimin kontrolunda bulunan müesseseler aleyhindeki davalara bakılamaz' diye bir hüküm koymuştur. Bu kısıtlama kanaatımızca Kıbrıs Türk Cemaatının o zaman içinde bulunduğu d-urum dolayısıyle yapılmıştır.

13 Şubat 1975 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuş ve yeni bir Anayasa yapılarak, 8 Haziran 1975 tarihinde halk oylamasından geçtikten sonra 17 Haziran 1975 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.- Bu Anayasanın 27. maddesi, yukarıda iktibas olunan metinden de görülebileceği gibi, 1960 Anayasasının 30. maddesinin aynısıdır. Kanaatımızca 1960 Anayasasının açık ve kısıtlamasız hükmünden sonra Temel Kurallarla bazı kısıtlamaların getirilmesi ve bilâh-are 1975 Anayasası ile sözü edilen kısıtlamaların ortadan kaldırılması ve bu hususta 1960 devresindeki yasal duruma dönülmesi, mahkemeye müracaat hususunda mevcut olan herhangi bir engeli ortadan kaldırmıştır.




V. SONUÇ:
1967-73 Kıbrıs Türk Yönetimi Te-mel Kurallarının 18/B maddesinin Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'nın 27. maddesine aykırı olduğuna ve Geçici 1(1) maddesi uyarınca yürürlükten kalktığına oybirliği ile karar verildi.
-





- (M. Necati Münir Ertekün) (Ülfet Emin)
Başkan Yargıç


(Ahmed İzzet) (Şakir Sıdkı İlkay) (Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç Yargıç Yargıç


20 Haziran, 1977.
-



3






Full & Egal Universal Law Academy