Anayasa Mahkemesi Numara 11/1986 Dava No 1/1987 Karar Tarihi 29.01.1987
Numara: 11/1986
Dava No: 1/1987
Taraflar: Başsavcılık ile KİPO Gazetecilik Şti.
Konu: Fasıl 154 Ceza Yasasının 20, 47(b), 48(d) maddeleri ile 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 52(1)(c) maddesinin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 29.01.1987

-
D.1/87 Anayasa Mahkemesi 11/86
Anayasa Mahkemesi Olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme huzurunda.

Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İl-kay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N.Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.

Anayasanın 148. maddesi tahtında.

Mağusa Kaza Mahkemesi tarafından 1003/86 sayılı ceza davasında (Başsavcılık ile KİPO Gazetecilik ve İşletmecilik Şti. Ltd.- Mağusa ve diğerleri arasında) sunulan konu.

İddia Makamı namına: Akın Sait
Sanıklar namına : Ergin Ulunay

-----------------
K A R A R
KONU:
Fasıl 154 Ceza Yasasının 20, 47(b), 48(d) maddeler-i ile 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 52(1)(c) maddesinin Anayasanın 24 ve 26. maddelerine aykırı olup olmadığı.

I.OLAY:
Sanıklar, Mağusa Kaza Mahkemesi huzurunda, Fasıl 154 Ceza Yasasının 20, 47(b) ve 48(d) maddelerine aykırı olarak ülkede adaletin te-vziine karşı nefret uyandırıcı veya küçük düşürücü müfsidane yayın yapmak ve 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 52(1)(c) maddesine aykırı olarak bir yargısal işlemin askıda olduğu bir sırada, işlemi yanlış aksettiren ve işlemin adil bir şekilde görülmesine h-alel getirecek nitelikte yazı yayınlamakla itham edilirler.
Dava, duruşma için, Kaza Mahkemesi huzuruna gittiğinde sanıklar konu Yasa maddelerinin Anayasanın 24 ve 26. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdüler. Mahkeme de ileri sürülen Anayasaya aykırıl-ık konusunun taraflar arasındaki ihtilâfı karara bağlamakta etkili olabileceği kanaatına vardı ve konuyu karara bağlanmak üzere Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale etti ve Yüksek Mahkemenin kararına değin davanın duruşmasını durdurdu.

II. -İDDİANIN GEREKÇESİ:

Sanıkların iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:
Konu maddelerin öngördüğü suçlar mahkemeye hakaret (contempt) hukukunun bir parçasıdır ve İngiliz hukuk sistemine özgüdür. Karar Avrupasında bizim yasalar anlamında "contempt" hukuk-u yoktur.

Konu Yasa maddeleri Anayasanın 24 ve 26. maddelerine ve özellikle bunların (3). fıkralarına aykırıdır. Bu yasal maddelerin söz ve anlatım ve diğer bazı özgürlüklere getirdiği sınırlamalar Anayasanın 24 ve 26. maddelerinin öngördüğü sınırlamalar-ı aşmaktadır. Askıda bulunan yargısal bir işlemin yanlış aksettirilmiş olması veya adaletin seyrinin engellenmiş veya geciktirilmiş olması suç teşkil etmemelidir. Bunların suç olarak öngörülmesi gerekli sınırları aşar.

Basın ve düşünce özgürlükleri ile m-ahkemelerin korunması arasında bir denge olması gerekir. Konu yasa maddeleri böyle bir dengeyi bozmaktadır. Konu yasa maddelerinin mahkemeler için getirdiği korumaya sosyal bir ihtiyaç yoktur.




Yapılan havalede Ceza Yasasının 20. maddesinin
Anayasaya a-ykırı olup olmadığı sorulmuş ise de davacılar, havalenin duruşmasında, bu maddeye aykırılık iddiası ileri sürmediler.

2. İddia Makamının iddialarının gerekçesi özetle şöyledir:
Anayasanın 24. maddesinin (3). fıkrası bazı amaçlarla söz ve anlatım ö-zgürlüklerinin kısıtlanabilmesine cevaz vermektedir. 26. madde Yargının korunması için 24. maddeden daha geniş sınırlamalar öngörmektedir. Anayasanın 136. maddesinin (3). fıkrasına göre Cumhuriyet Meclisinde bile askıda bulunan bir yargısal işlem konu edil-emez.

Konu Yasa maddeleri Yargının korunması için gereklidir ve Anayasanın sözü edilen maddelerine aykırı değildir.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
Fasıl 154 Ceza Yasasının 47. maddesinin (b) fıkrası ile 48. maddesinin (d) fıkrası Yasada yer aldıkları İ-ngilizce şekilleri ile aynen şöyledir:
"47. Any person who -
(b) publishes any words or document or makes
any visible representation whatsoever with
a seditious intention,
is guilty of a -felony and is liable to
imprisonment for five years.

48. For the purposes of the last preceding section
a seditious intention is an intention -
(d) to bring into hatred or contempt or to-
excite disaffection againts the
administration of justice in the colony;"

9/76 sayılı Mahkemeler Ya-sasının 52(1)(c) maddesi aynen şöyledir:
"52. (1) Bir kişi-
(c) yargısal işlemlerin askıda veya kararlaştırıl-
mamış olduğu sırada, işlemi yanlış aksettiren
veya işlemin adil bir şekilde görülmesine halel
getirici nitelikte olan ve-ya adaletin seyrini
engelleyen veya geciktiren veya işlemin huzurunda
yapıldığı veya yürütüldüğü kişinin otoritesini
küçük düşürücü nitelikte yazı yayınlar, konuşma
yapar veya harekette bulunursa; suç işlemiş olur
ve üç sene hapis- veya beş yüz Kıbrıs lirasını
geçmeyen para cezasına veya her iki cezaya
çarptırılabilir."

IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:
"Madde 24.
Herkes, düşünce ve kanaat özgürlüğüne sahiptir; kimse, düşünce ve kanaatlarını açıklamaya zorlanamaz. Düşün-ce suçu yoktur.
Herkes, düşünce ve kanaatlarını, söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.
Bu hak, herhangi bir resmi makamın müdahalesi
ve Devlet sınırları söz konusu olmaksızın, kanaatını anla-tma, haber ve fikir alma ve verme özgürlüklerini kapsar.
Söz ve anlatım özgürlüklerinin kullanılması, yalnız ulusal güvenlik, anayasal düzen, kamu güvenliği, kamu düzeni, genel sağlık, genel ahlâk yararı için veya başkalarının şöhret veya haklarının korunm-ası veya bir sırrın açıklanmasının önlenmesi veya yargının otorite veya tarafsızlığının sürdürülmesi için gerekli ve yasanın koyduğu yöntemlere, koşullara, sınırlamalara veya cezalara bağlı tutulabilir.

Madde 26.
Yurttaşlar için basın ve yayın özgürdür,- sansür edilemez.
Devlet, basın, yayın ve haber alma özgürlüğünü sağlayacak önlemleri alır.
Basın ve haber alma özgürlüğü, kamu düzenini, ulusal güvenliği veya genel ahlâkı korumak; kişilerin şeref, haysiyet ve haklarına tecavüzü, suç işlemeye kışkırtmay-ı önlemek veya yargı görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak için yasa ile sınırlanabilir.
Yargı görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesi için, yasa ile belirtilecek sınırlar içinde, mahkeme veya yargıç tarafından verilecek k-ararlar saklı kalmak üzere, olaylar hakkında yayın yasağı konamaz."



V.İNCELEME:
Konu, yapılan iddia ve ileri sürülen görüşler ve ilgili Anayasa kuralları ışığında görüşüldü ve gereği düşünüldü.
Fasıl 154 Ceza Yasasının 47(b) maddesi müfsit bir niyet-le söz veya belge yayınlayan veya görülebilen bir tasvirde bulunan bir kimsenin suç işlemiş olacağını hükme bağlamaktadır. 48. maddenin (d) fıkrası da ülkede adaletin tevziine karşı nefret veya memnuniyetsizlik yaratmak veya adaletin tevziini küçük düşürme-k niyetinin müfsidane bir niyet olduğunu hükme bağlamaktadır. 9/76 sayılı Mahkemeler Yasasının 52(1)(c) maddesi ise yargısal bir işlemin askıda olduğu bir sırada bu işlemi yanlış aksettiren veya adil bir şekilde görülmesine halel getiren veya adaletin seyr-ini engelleyen veya geciktiren veya Yargıcın otoritesini küçük düşürücü yazı yayınlayan, konuşma yapan veya harekette bulunan bir kişinin suç işlemiş olacağını hükme bağlamaktadır.

Görülebileceği gibi konu Yasa maddeleri adaletin tevziinin dış etkilerde-n arı ve tarafsız olarak yerine getirilmesini, halkın Yargıya olan güveninin sarsılmasının önlenmesini ve genelde Mahkemelerin otorite ve saygınlığının korunmasını amaçlamaktadır. Mahkemeler bu şekilde korunabildiği takdirdedir ki Yargı görevini amaca uygu-n olarak yerine getirebilir.

Konu Yasa maddelerinin ona aykırı olduğu iddia edilen Anayasanın 24. maddesinin (3). fıkrası söz ve anlatım özgürlüğünün, Yargının otorite veya tarafsızlığının sürdürülebilmesi için gerekli yasal sınırlamalara bağlı tutulabi-leceğini, ona da aykırı olduğu iddia edilen 26. maddenin (3). fıkrasının da basın özgürlüğünün Yargının görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak için sınırlanabileceğini öngörmektedir. Konu Yasa maddelerinin getirdiği sınırlamalar ise A-nayasanın 24 ve 26. maddelerinin (3). fıkralarının öngördüğü sınırlamaların kapsamı içindedir ve bunları aşmamaktadır.

Fasıl 154 Ceza Yasasının 20. maddesinin de Anayasanın 24 ve 26. maddelerina aykırı olup olmadığı sorulmuş ise de havalenin duruşmasında- bu maddenin Anayasaya aykırılığı iddia edilmemiştir. Bu durumda bu maddenin Anayasanın sözü edilen maddelerine aykırı olmadığına karar verilmesi gerekir.

Söylenenlerden anlaşılacağı gibi konu Yasa maddeleri Anayasanın 24 ve 26. maddelerine aykırı değild-ir.

SONUÇ:
Fasıl 154 Ceza Yasasının 20, 47(b) ve 48(d) maddeleri ile 9/76 sayılı Mahkemeler yasasının 52(1)(c) maddesinin Anayasanın 24 veya 26. maddelerine aykırı olmadığına, oybirliği ile, karar verilir.



(Şakir Sıdkı İlkay) (Salih S. Dayı-oğlu)
Başkan Yargıç



(N.Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay)
Yargıç Yargıç Yargıç


29 Ocak 1987


Full & Egal Universal Law Academy