Anayasa Mahkemesi Numara 11/1983 Dava No 5/1984 Karar Tarihi 10.04.1984
Numara: 11/1983
Dava No: 5/1984
Taraflar: Erdoğan Erdem ile Amme Hizmeti Komisyonu
Konu: Anayasanın 91. maddesinde yer alan “Devlet” kavramının yönetsel ve yerel kuruluşlar yanında bunların kadrolarını da içerir biçimde yorumlanmasına olanak tanıyıp tanımadığı
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 10.04.1984

-D.5/84 Anayasa Mahkemesi 11/83
Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Şakir Sıdkı İlkay, Başkan, Salih S. Dayıoğlu,
N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut, Aziz Altay.
Anayasanın 115. maddesi tahtında.


Yüks-ek İdare Mahkemesi tarafından 2/83 sayılı başvuruda (Müstedi: Erdoğan Erdem, Lefkoşa ile Müstedaaleyh: Amme Hizmeti Komisyonu vasıtasıyle KTFD arasında) sunulan konu.


Müstedi namına: Kıvanç M. Riza.
Müstedaaleyh namına: Mehmet Ali Şefik.
İlgili şahıs nam-ına: Ergin Ulunay.

--------------

K A R A R

Şakir Sıdkı İlkay, Başkan: Yapılan havale ile Anayasanın 91. maddesinde yer alan "Devlet" kavramının yönetsel ve yerel kuruluşlar yanında bunların kadrolarını da içerir biçimde yorumlanmasına ol-anak tanıyıp tanımadığı sorulmuştur.

Müstedi 1.12.1973 tarihinde 31.1.1978 tarihine kadar Mağusa Türk Belediyesi İdare Amiri görevini ifa etti. 1.2.1978 tarihinden itibaren de Başbakanlık Dairesinde iktisat işleri görevlisi olarak hizmet etmektedir. Mü-stedi Mayıs 1982 senesinde Kamu Hizmeti Komisyonuna yaptığı bir dilekçe ile Başbakanlık Dairesinde münhal bulunan Ekonomi, Maliye ve İstatistik İşleri Amirliği mevkiine aday oldu. Sözü edilen mevkiin hizmet şemasına göre atanabilecek kişinin, diğer şeyler- yanında, devlet kadrolarında yüksek öğrenim gerektiren hizmet sınıflarının 1. derecesinde en az 3 yıl çalışmış olmak kaydı ile 5 yıl hizmet etmiş olması koşuldu. Kamu Hizmeti Komisyonu müstedinin Mağusa Belediyesinde ifa ettiği görevi devlet kadrolarında- yüksek öğrenim gerektiren bir hizmet olarak saymayarak müstedinin sözü edilen mevki için gerekli niteliklere sahip olmadığı kanaatına vardı ve müstediyi mülâkata çağırmayarak müracaatını reddetti. Bunun üzerine müstedi Yüksek İdare Mahkemesine başvurarak- Kamu Hizmeti Komisyonunun kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğuramayacağına karar verilmesini istedi. Daha sonra Mahkemenin verdiği talimat üzerine sözü edilen mevkiye Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından atanan kişi de başvuruya- ilgili şahıs olarak katıldı.

Başvuru duruşma için Yüksek İdare Mahkemesi huzuruna geldiğinde Anayasanın 91. maddesinde yer alan "devlet" sözcüğünün neyi kapsadığı konu edildi ve Mahkeme de bunun başvurunun karara bağlanmasında etken olabileceği kanaatın-a vararak konuyu, gerekli yorumun yapılması için, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale etti.

Devlet, belirli sınırları içinde toprağı olan ve bir hükümet idaresinde kanunlara göre teşkilâtlanmış bulunan bir topluluğa denir ve bu açıdan devl-et, Anayasanın 91. maddesinin (2). fıkrasında belirtildiği gibi, yerel kuurluşları da içerir. Ancak Anayasa Mahkemesi olarak bizden istenen devletin ne olduğu ve neleri içerdiği değil de bir belediye kadrosunda ifa edilen hizmetin, Anayasanın 91. maddesi -ışığında, devlet kadrolarında ifa edilen bir hizmet, diğer bir deyimle bir belediye memurunun devlet memuru, sayılıp sayılamayacağıdır.

Anayasanın 91. maddesinin (2). fıkrasında Devletin yönetsel ve yerel kuruluşlara ayrılarak yönetildiğinden söz edilmek-le beraber bu madde altında devlet memurunun tarifi yapılmış değildir. 93. maddenin (1). fıkrasına göre ise diğerleri arasında devletin genel yönetim ilkelerine göre yürütülmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevlerin ka-mu görevlileri eli ile yürütüleceği öngörülmektedir. Bu fıkraya göre devlet hizmetlerini yürütenler

diğer bir deyimle devlet memurları kamu görevlileridir. 93. maddenin diğer fıkralarına göre ise üst kademe yöneticiliği yapan kamu görevlileri ilgili ba-kan, Başbakan ve Devlet Başkanının imzalarını taşıyan ve üçlü kararname olarak bilinen kararname ile atanır, üst kademe yöneticiliği yapmayan kamu görevlileri de yasa ile düzenlenen kurallar uyarınca tarafsız ve bağımsız bir organ diğer bir deyimle Kamu Hi-zmeti Komisyonu tarafından atanır. Belediye memurları bu maddenin öngördüğü şekilde atanmamaktadırlar. Bu madde anlamında devlet memuru deyimi hükümet memurlarını kapsamakta fakat belediye memurlarını kapsamamaktadır. Ancak Devlet, 91. maddeden de anlaş-ılacağı gibi, bir kavram olarak belediyeleri de kapsamı içine aldığına göre bir belediye memurunun kesinlikle hiçbir zaman devlet memuru sayılamayacağını da söylemek mümkün değildir. Aynı şekilde "devlet" kavram olarak belediyeleri de kapsar diye devlet m-emuru deyiminin her kullanıldığı yerde kesinlikle belediye memurlarını da kapsadığı söylenemez.

Devlet hizmeti, çoğu kez, kamu hizmeti anlamında kullanılmaktadır. Örneğin Anayasanın 93. maddesinde ve 1960 Anayasasının 122. maddesinde. Yasalarda ve sair- mevzuatta da bu böyledir. Bu anlamda kullanıldığı hallerde dahi bir belediye memurunun, belediyeler kamu hizmeti gördüğüne göre, devlet memuru veya kamu görevlisi sayılamayacağını söylemek mümkün değildir; bazı hallerde sayılabilir bazı hallerde ise say-ılmayabilir. Sayılıp sayılamayacağı içinde kullanılan metine ve yasa koyucunun amaç ve niyetine bağlıdır. İngiltere'de de "kamu görevlisi deyiminin içinde yer aldığı yasaya göre anlam taşıyacağına dair içtihat kararı vardır. -Gör: Beeston and Stapleford- U.D.C. v. Smith (1949) 1 A.E.R. 394 at 396-397.

Şunu da belirtmek yerinde olur ki Türkiye'de sonradan değiştirilerek yasallaştırılan 12 sayılı ve 30.4.1974 tarihli Kanun Hükmünde Kararname ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa yapılan bir tadil ile "-devlet memuru" deyiminin beldiyeler ve il özel idareleri ile bunların kurdukları birlikler memurlarını da kapsaması öngörülmüştür. Bizde ise belediye memurları 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının kapsamı dışında tutulmuştur.

Yukarıda söylenenlerden a-nlaşılacağı gibi Anayasanın 91. maddesinde yer alan "Devlet" sözcüğü bir kavram olarak belediyeleri de içermekte ise de sadece buna istinaden beldiye kadrosunda ifa edilen bir hizmetin devlet kadrolarında ifa edilen bir hizmet sayılıp sayılamayacağını veya- diğer bir deyimle bir belediye memurunun devlet memuru sayılıp sayılamayacağını söylemek mümkün değildir. Devlet kadrosu ve devlet memuru deyiminin belediye kadrosunu veya beldiye memurunu kapsayıp kapsamadığı deyimin içinde yer aldığı mevzuatın metnine -ve mevzuat koyucunun amaç ve niyetine bağlıdır.




(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu)
Başkan Yargıç




(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut) (Aziz Altay)
Yargıç YargıçYargıç

10 Nisan 1984








-


4



-


Full & Egal Universal Law Academy