Anayasa Mahkemesi Numara 11/1978 Dava No / Karar Tarihi 23.11.1978
Numara: 11/1978
Dava No: /
Taraflar: Başsavcılık ile Tahsin Halil Özler
Konu: 32/75 SayılıYabancı Taşınmaz Malları Yasasının Anayasaya aykırılığı
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 23.11.1978

- Anayasa Mahkemesi 11/78
(Dava No. 781/77; Lefkoşa)

Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin -Salâhi.
Anayasa'nın 114(1) maddesi hakkında.
Lefkoşa Kaza Mahkemesi tarafından 781/77 sayılı davada (K.T.F.D. Başsavcısı ile Tahsin Halil Özler arasında) sunulan konu.
Davacı tarafından Yaşar Boran.
Davalı tarafından Kıvaç M. Riza.

-----------
K A R -A R
KONU:
32/75 sayılı "1975 Yabancı Taşınmaz Malları (Kontrol ve Yönetim) Yasası"nın Anayasanın 127. maddesine aykırı olduğu öne sürülmüştür.

I. OLAY:
Davacı Kıbrıs Türk Federe Devleti Maliye Bakanlığı adına ve/veya onu temsilen Lefkoşa Kaza Mahkemesi-nde davalı aleyhine dosyaladığı 781/77 sayılı davada davalının Lefkoşa'da Mısırlızade Hususi Yolunda kâin 36/96 hissesi yabancılara ait bir dükkânı işgal etmekte olduğunu, bu dükkânın makul ve/veya rayiç aylık kirasının KL104. olduğunu, 36/96 hisseye KL39.- aylık kira düştüğünü ve bu kiranın davacıya ödenmesi hususunda hüküm verilmesi için talepte bulundu. Davacı söz konusu dükkânın yabancılara ait hissesinin 32/75 sayılı yasa uyarınca zilyetliği ve kontrolünün davacıya ait olduğunu iddia etti. Davalı dava-nın duruşması esnasında 32/75 sayılı Yasanın Anayasanın 127. maddesine aykırı olduğunu ileri sürmesi ve Mahkemece de ileri sürülen iddianın davanın karara bağlanmasında etkisi olabileceği kanaatına varması üzerine Kaza Mahkemesi, konuyu, karara bağlamak üz-ere, Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, Anayasanın 114. maddesi uyarınca sunmuştur.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Davalı iddiasının gerekçesi özetle şöyledir: 32/75 sayılı Yasanın 4. maddesi yabancılara ait taşınmaz malları Kıbrıs Türk Federe Devle-ti Maliye Bakanlığının zilyetliğine vermiştir. Aynı madde bu gibi malların mülkiyet hakkına halel getiren tapu işlemleri hariç her hususta mal sahibinin mal ile ilgili olarak yapılabilecek işlemleri kamu yararına yapmak yetki ve görevini Kıbrıs Türk Feder-e Devleti Maliye Bakanlığına vermiştir. Aynı yasanın 5. maddesi uyarınca Maliye Bakanlığına veya onun görevlendirdiği yönetici veya memurlara yabancılara ait taşınmaz mal ile ilgili kira konusunda bazı yetkiler vermiştir. Kıbrıs Türk Federe Devleti Anaya-sasının 127. maddesi Türk yurttaşlarının Devlet sınırları dışında Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten eşdeğerde taşınmaz mal veya tazminat isteme hakkını saklı tutmuş ve bu hakkın yasa ile düzenlenmesini öngörmüştür. Davacı bir Türk yurttaşı o-lduğu ve Devlet sınırları dışında Kıbrıs'ta taşınmaz mal bıraktığı cihetle Anayasanın bu maddesine göre eşdeğer taşınmaz mal veya tazminat isteme hakkına sahiptir. Davalıya veya davalı niteliğinde olanlara Anayasanın 127. maddesi uyarınca verdiği hak Devl-et tarafından verilmediği hallerde davalı veya davalı niteliğinde olanların yabancılara ait malları işgal etmesinden dolayı davalı veya bu gibilerden kira almağa Devletin hakkı yoktur. Devlet başkalarına eşdeğerde taşınmaz mal veya tazminat verme zorunluğ-undadır. Bunu yapmadığı takdirde Devletin davalı veya davalı niteliğinde olanlardan herhangi bir kira veya tazminat talep etmesi Anayasanın bu maddesine aykırıdır.

2. Davacı iddiasının gerekçesi özetle şöyledir: Anayasanın 127. maddesinde Devlet sınırla-rı dışında Kıbrısta kalan taşınmaz mallar için eşdeğer mal veya tazminat isteme hakkının 32/75 sayılı Yasa ile bir ilgisi yoktur. 32/75 sayılı Yasa Devletin Maliye Bakanlığına yabancılara ait mallar için bazı yetkiler vermiştir ve bu yetkilerin Anayasanın- 127. maddesinde verilen haklar ile herhangi bir ilgisi yoktur.

III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:
32/75 sayılı Yasanın 4 ve 5. maddeleri şöyledir:
"4. Bu yasa kurallarına bağlı olmak koşuluyla, Kıbrıs Türk Federe Devleti kontrolünde bulunan bütün bölgelerdeki -taşınmaz mallar, Kıbrıs Türk Federe Devleti Maliye Bakanlığının zilyetliğinde sayılır ve Maliye Bakanlığı onların muhafaza, kontrol ve yönetiminden sorumlu olur ve mülkiyetin elden çıkarılması veya başka şekilde mülkiyet hakkına halel getiren Tapu işlemler-i hariç, her hususta mal sahibinin malla ilgili olarak yapabileceği işleri kamu yararına yapmak yetki ve görevine sahiptir. Bu amaçla uygun göreceği sayıda yönetici veya memur görevlendirip, yetki ve görevlerini Resmi Gazetede yayınlanacak Tüzüklerle sapt-ayabilir. Ancak, bu yasa kuralları uyarınca başka Bakanlık veya Makam veya Daireye devredilen mallarla ilgili olarak yönetici görevini, devralan Bakan, Daire veya Makamın görevlendireceği Yönetici görür.

5.(1)Yönetici, yürürlükteki mevz-uata, Bakanlar Kurulunun ve ilgili Bakanın bu Yasa çerçevesindeki yönerilerine bağlı olmak koşuluyla, taşınmaz malı işgal eden veya etmek isteyenlerle ilgili mucir-müstecir münasebetilerini düzenler ve bu yasa kurallarına bağlı olmak koşuluyla:
bu münasebe-tlerin saptanması için gereken teması yapar;
herhangi bir taşınmaz malın kirasını makul bir esasa dayanarak Maliye Bakanlığının onayı ile saptayabilir veya saptamak için görevlendirilmiş makama devredebilir;
herhangi bir taşınmaz malı kiralanması veya tasa-rrufunun geri alınması için gerekeni yapmak yetkisine sahiptir;
(ç)genellikle kira münasebeti mevcut olan veya olmayan hallerde mal sahibi sıfatı ile mahkeme önünde davacı veya davalı olarak bulunur veya Resmî Makam veya herhangi bir daire ile yazışmaları- yürütür;
Göçmenlerin, iskân ve rehabilitasyonu ve 3. maddenin (2). fıkrasında belirtilen diğer amaçlar için yetkilendirilen Bakanlık, Daire veya Makamlarla işbirliği yapar;
Tüm taşınmaz malların, Tapu ve Kadastro Dairesi Müdürlüğünün yardımıyle, tam ayrın-tılı envanterini içeren siciller hazırlar ve durumlarını saptar.

(2)Yönetici yukarıda 3. maddenin (2). fıkrasında belirtildiği şekilde başka Bakanlık, Makam veya Daireye ayrılan taşınmaz mallarla ilgili olarak kira veya tahsis konusunda görev yapmakla- yükümlü olmadığı gibi bunların günlük yönetiminden de sorumlu değildir. Bu mallarla ilgili olarak yöneticilik görevi, devredildiği Bakanlık, Makam veya Daireye ait olur."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

"Madde 127.
Türk yurttaşların, Devlet sınırları d-ışında Kıbrıs'ta kalan taşınmaz malları için Devletten, eşdeğerde taşınmaz mal veya tazminat isteme hakları saklıdır; bu hak yasa ile düzenlenir."


V. İNCELEME:
Tarafların duruşma esnasında ileri sürdüğü iddia ve görüşler, Anayasaya aykırı olduğu ileri s-ürülen hükümler, Anayasaya aykırılık iddialarına dayanıklık eden Anayasa kuralları ve bunlar ile ilgili gerekçeler incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

Kaza Mahkemesi konuyu Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sunarken 32/75 sayılı Yas-anın tümünün Anayasaya aykırı olup olmadığını sunmuştur. Bir mahkemenin Anayasanın 114. maddesi uyarınca karara bağlanmak üzere herhangi bir konuyu Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, sunarken uyuşmazlık konusunun karara bağlanmasında etkili olaca-k yasa veya herhangi bir kuralı sunabilir. 32/75 sayılı Yasanın tümünün uyuşmazlık konusunun karara bağlanmasında etkisi yoktur. Uyuşmazlık konusunun karara bağlanmasında 32/75 sayılı Yasanın sadece 4 ve 5. maddeleri etkili olabilir. Bu nedenle Yüksek M-ahkeme Anayasa Mahkemesi olarak 32/75 sayılı yasanın sadece 4 ve 5. maddelerinin Anayasaya aykırı olup olmadığı hususunu inceleyecektir.
32/75 sayılı Yasanın 4. maddesi yabancılara ait taşınmaz malların zilyetlik, kontrol ve idaresini Kıbrıs Türk Federe D-evleti Maliye Bakanlığına vermiştir. Aynı madde bu gibi malların kontrol ve idaresini yürütebilmek için Maliye Bakanlığının uygun göreceği sayıda yönetici veya memur görevlendirme yetkisi vermiştir. Aynı Yasanın 5. maddesi bu gibi yönetici veya memurları-n görev ve yetkilerinin ne olduğunu saptamaktadır. 5. maddeye göre yöneticinin bu gibi taşınmaz mallardan kira almaya yetkisi vardır. Anayasanın 127. maddesi Türk yurttaşlarına Devlet sınırları dışında Kıbrısta kalan taşınmaz malları için Devletten eşdeğ-erde taşınmaz mal veya tazminat isteme hakkını vermektedir. Aynı madde bu hakkın yasa ile düzenlenmesini öngörmektedir. 127. maddenin öngördüğü yasa, "İskân, Topraklandırma ve Eşdeğer Mal Yasası" ismi altında 16 Ağustos 1977 tarihinde Resmî Gazetede yayı-mlanmış ve yayımlanma tarihinden başlayarak 45 gün sonra yürürlüğe girmiştir, ancak Yasanın öngördüğü tüzükler tamamlanmadığından yasa bugüne kadar uygulanamamıştır. K.T.F.D. Anayasasının 17 Haziran 1975'te yürürlüğe girdiği ve o günden bugüne kadar 3 sen-eden fazla bir zaman geçtiği dikkate alındığında, yasanın en erken bir zamanda uygulanması gerektiği görüşündeyiz. Anayasanın 127. maddesi herhangi bir Türk Yurttaşına Devlet sınırları dışında Kıbrısta kalan taşınmaz mallarına karşılık Devlet sınırları iç-inde bulunan yabancılara ait herhangi bir taşınmaz malı işgal etme veya işgal ettiği takdirde herhangi bir kira ödememe hakkını vermemektedir. Bu nedenle Kıbrıs Türk Federe Devleti sınırları dahilinde yabancılara ait taşınmaz malları işgal eden Türk yurtt-aşlarının kira ödemesini sağlayan herhangi bir Yasa Anayasanın 127. maddesine aykırı değildir. Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasına veya herhangi bir kuralına aykırı olmayan herhangi bir yasa yapma yetkisi Anayasanın 65. maddesine göre Kıbrıs Türk Feder-e Meclisine verilmiştir. Kıbrıs Türk Federe Meclisi de yetkilerini kullanarak 32/75 sayılı yasayı düzenlemiştir. 32/75 sayılı Yasanın 4 ve 5. maddeleri Kıbrıs Türk Federe Devleti sınırları dahilinde olan yabancılara ait taşınmaz malların zilliyet, kontro-l ve idaresini ve bu gibi mallardan kira alma yetkisini Kıbrıs Türk Federe Devleti Maliye Bakanlığına vermiştir. Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası yabancılara ait malların zilliyet, kontrol ve idaresinin ve yabancılara ait mallardan kira toplama yetkis-inin Devlete verilemeyeceği hususunda men edici herhangi bir kural veya hüküm yoktur. Bu nedenle 32/75 sayılı Yasanın 4 ve 5. maddeleri Anayasaya aykırı değildir.

VI. SONUÇ:
Sonuç olarak 32/75 sayılı 1975 Yabancı Taşınmaz Malları (Kontrol ve Yönetim) Ya-sasının 4 ve 5. maddelerinin Anayasanın 127. maddesine veya başka herhangi bir kuralına aykırı olmadığına oybirliği ile karar verilir.

Masraflar için herhangi bir emir verilmez.




(Ülfet Emin)(Ahmed İzzet)
Başkan Yargı-ç





(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu) (N.Ergin Salâhi)
Yargıç Yargıç Yargıç



23 Kasım, 1978
-





6






Full & Egal Universal Law Academy