Anayasa Mahkemesi Numara 10/1993 Dava No 4/1993 Karar Tarihi 31.12.1993
Numara: 10/1993
Dava No: 4/1993
Taraflar: Mehmet Kayıkçı ile BRT Kurumu
Konu: 50/83 sayılı BRTK Yasasının 10/4 maddesinin Anayasaya aykırılığı...
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 31.12.1993

-D. 4/93
Anayasa Mahkemesi :10/93

Anayasa Mahkemesi 0larak Oturum Yapan Yüksek Mahkeme Huzurunda.



Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Başkan, N. Ergin Salâhi, Celâl Karabacak, Taner Erginel, Metin A. Hakkı.


Anayasanın 148 (1) maddesi tahtında.


Müste-di: 1: Mehmet Kayıkçı, Lefkoşa ve diğerleri.

-ile-

Müstedaaleyh: Bayrak Radyo Televizyon Kurumu, Lefkoşa
Arasında.


Müstedi Namına: Avukat Boysan Boyra.

Müstedaaleyh Namına: Avukat Kıvanç M-. Rıza.
Amicus Curiae olarak ve Başsavcılık tarafından Başsavcı Yardımcısı Yaşar Boran





K A R A R

KONU:
50/83 sayılı Bayrak Radyo Televizyon Kurumu Yasasının 10. maddesinin 4. fıkrasının Yönetim Kuruluna personel ile ilgili disiplin işlemlerinin yapı-lmasına yetki verdiği oranda Anayasanın l. maddesine,121. maddesinin (2). ve (3). fıkralarına aykırı olup olmadığı.


I. OLAY:
Müstediler bütün ilgili zamanlarda Bayrak Radyo Televizyon Kurumunda (bundan böyle Kurum olarak anılacaktır) kamu personeli olara-k çalışmakta idiler. Burada detayına girmeye gerek görülmeyen bir iş ihtilafından ötürü, müstediler, bağlı bulundukları sendikanın aldığı bir karara uyarak şubat 1992 tarihinde greve indiler. Müstediler, Kuruma ait cihazların şalterini kapattılar ve bunun -neticesi olarak da Kurum dış dünyaya yayın yapmaktan alıkondu. Kurum Yöneticileri müstedilerin bu hareketlerini bir disiplinsizlik olarak nitelendirdi ve haklarında soruşturma açtı. Neticede Yönetim Kurulu toplandı ve müstedilere müdafaa hakkı da verdikten- sonra onları suçlu buldu ve haklarında disiplin

cezası verdi. Müstediler, BRTK Yönetim Kurulunun
müstedi1eri disiplin cecasına çarptırdığı kararının hükümsüz ve etkisiz olduğuna ve herhangi bir sonuç doğurmayacağına karar vermesi için Yüksek İdare -Mahkemesine başvurdular. Yüksek İdare Mahkemesinde yapı1an duruşma esnasında müstediler, BRTK Yönetim Kurulunun müstedi1er aleyhine disiplin işlemlerini başlatmasına cevaz veren 50/83 sayı1ı BRTK Yasasının 10. maddesinin (4). fıkrasının Anayasanın 1, 121 (-2) ve 121 (3). maddelerine aykırı olduğunu iddia ettiler ve konunun Anayasa Mahkemesine havale edil mesini istediler. YükseK İdare Mahkemesi de bu isteme
itibar etti ve konuyu Yüksek Mahkemeye, Anayasa Mahkemesi olarak, havale etti.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ-:

1. mÜstedilerin iddaların gerelçesi özetle şöyledir:
Havale Konusu fıkra, disiplin işlemlerinde müstahdemler aleyhine Kuruma soruşturma yapma, dava getirme ve sonra da yargılama yetkisi vermektedir. Soruşturmayı, ithamname hazır lamayı ve daha sonra ya-rgı1amayı ayni Kurumun, Yönetim Kurulu vasıtasıy1e, yapması tamamen keyfi1iğe yol açar. Oysa, Ana yasanın l. maddesinde ifadesini bu1an hukukun üstünlüğü i1 kesi keyfi1iği reddetmektedir.

Keza, ilgili fıkra Anayasanın 121. maddesinin 3. fıkrasına aykırı-dır. Anayasanın 121. maddesinin 2. fıkrası "Kamu Görevlilerinin disiplin işlemlerinin tarafsız ve bağımsız" bir organ tarafından yapılmasını öngörmektedir.

Müstedi1er Kamu personeli olduk1arı için Anayasanın 121. maddesinin 2. fıkrasının koruması altında- deği1dirler. Ancak 121. maddenin 3. fıkrası açıkça deği1se bi1e, zımnen kamu personeline i1işkin disip1in işlemlerinin "bağımsız ve tarafsız" bir organ tarafından yapılmasını öngörmektedir. Yönetim Kurulu ise "bağımsız ve tarafsız" olmadığına göre haval-e konusu fıkra Anayasanın 121. maddesinin 3. fıkrasına aykırıdır.

Havale konusu yasa maddesinin Anayasanın 121. maddesinin 2. fıkrasına aykırıı olduğ savı ileri sürülmemiştir.

2. Müstedaaleyhin iddiasının ,gerekçesi özetle şöyledir:


BRTK'da ça1ışan sü-rekli personel aleyhine disiplin işlemleri Yasasının 58. maddesi ( şimdi ki 71. madde ) hükümleri uyarınca "Kamu Görevlileri Yasasında öngörülen i1ke ve kura1lar çerçevesin de yapılmasını" öngörmektedir.





Müstediler aleyhine yapılan disiplin işlemleri- de bu ilke ve kurallar çerçevesinde yapılmaktadır. BRTK Yönetim Kurulu, kurul olarak soruşturma veya disiplin işlemlerini yapmaz. Bu işlemler BRTK bünyesi nde sair makamlarca yapılmaktadır. Yönetim Kurulu, yasa gereği müstediler aleyhine getirilen davalar-ı dinlemiştir. Bu nedenle soruşturmayı yapan da davayı getiren de ve davada karar verenin de Yönetim Kurulu olduğu iddiası bir olgu olarak doğru değildir.Bu nedenle keyfilik söz konusu olamaz.


Yönetim Kurulunun kimlerden oluşacağı 7.7.1993 tarihinde yürü-rlüğe giren 35/93 sayılı yasa ile getirilen değişiklikten önce yürürlükte olan 8. maddesi ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre 7 kişiden oluşan Yönetim Kurulu, Kurumun müdürü, Bakanlar Kurulunca atanan, iki üye, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığının bir temsil-cisi, Kurumda çalışanları temsi1 eden en çok üyeye sahip kuruluşun bir temsilcisi, basın-yayın mensuplarından oluşan en çok üyeye sahip kuruluşun bir temsilcisi ve en çok üyeye sahip işveren kuruluşun bir temsilcisinden oluşmaktadır. Oluşumundan da görüleb-ileceği gibi Yönetim Kurulu BRTK'nin güdümünde olan bir kurul değildir. Kaldı ki Kurulun, tarafsız veya ,önyargılı hareket ettiğinin saptanması halinde bu husus Yüksek İdare Mahkemesinde konu edi1erek yakınma konusu yapılan
işlem iptal edilebilir.


Anayas-anın 12l.maddesinin (3).fıkrası "bağımsız ve tarafsız" bir organdan söz etmektedir. Bu fıkrayı, içerisinde "bağımsız ve tarafsız" sözcükleri varmış gibi okumaya olanak yoktur. Anayasa koyucu bir evvelki 2. fıkrada yer alan açık bir hüküm koyduğu gibi benze-ri bir hükmü, onu hemen takip eden (3). fıkraya da koyabi1irdi.


Amicus Curiae olarak bulunan Başsavcılığın görüşleri şöyledir:

Başsavclık müstedaaleyhin görüşlerine katılmaktadır. Ek olarak sorun A.M. 9/89 sayılı havalede dolaylı dahi olsa büyük ölçüde -Müstedaaleyhin görüş ve iddiaları doğrultusunda karara bağlanmıştır.


III. İLGİLİ YASA METNİ:

50/83 sayılı Yasanın 10. maddesinin 4. fıkrası aynen şöyledir:

"Kurum hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevleri yerine getirecek personelin atanmala-rını, onaylanmalarını meslekte ilerlmelerini ve yükselmelerini, görev yerlerinin sürekli veya geçici olarak değiştirilmesini, amekliye sevklerini ve disiplin işlemlerini bu Yasa kuralları çerçevesinde yapmak" tır.




IV. İlGİLİ ANAYASA METİNLERİ:






- Madde 1.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.-

Madde 121.


(l)........

(2)Kamu görevli1erinin atanmalarını, onaylanmalarını, sürekli ve -emeklilik hakkı kazandıran kadrolara yerleştirilmelerini, terfilerini,nakilllerini, emekliye sevklerini, uyarma ve Kınama cezasını gerektiren disiplin_ işlemleri dışında, azi1 ve görevden uzaklaştırma dahi diğer tüm disiplin işlemle rini yapmak üzere tar-afsız ve bağımsız organ,veya organlar kurulur. Bu organ veya organların kuruluş ve işleyişi, belirli kamu görevliIeri kesimi için hizmet öze11ikleri gözetilerek ayrı düzenlemeler yapılmasına olanak tanıyacak biçimde, yasa ile düzenlenir.
Yargıçlar-, savcılar, si1ahlı kuvvetler mensupları ve polis mensupları hakkındaki kural1ar i1e Anayasanın bu konudaki diğer kuralları saklıdır.

(3)Diğer kamu personelinin nitelikleri, atanmaları, görev ve
yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekl-eri
ve diğer özlük iş1eri, bu persone1in bağlı oldukları kurumlar ca yürütülen hizmetlerin özelliklerine göre yasalarla düzenlenir.

(4).........

(5)........

(6)........


V. İNCELEME:


Taraf1arın iddiası ve Başsavcı1ığın görüşleri, i1g1i yasa v-e Anayasa metinleri incelenip gereği düşünüldü.












50/83 sayı1ı Bayrak Radyo-Televizyon Kurumu Yasasının 7. maddesi Kurumun karar ve yönetim organlarının Yönetim Kurulu ile Müdür olduğunu öngörmektedir. Yasanın 8.maddesi ise Yönetim Kurulunun ki-mlerden oluşacağını düzenlemektedir. Bu madde 9.7.1993'de yürürlüğe giren 35/93 sayı1ı yasa ile değiştirilmiştir. Ancak havaleyi yapan Yüksek İdare Mahkemesi önündeki başvuru açısından dikkate alacağı tadilden önceki 8. madde olduğu için bu maddenin es-ki şekli üzerinde durulacaktır. Eski şekliyle 8. madde aynen şöyle idi:


"8. (l) BRT Kurumu Yönetim Kurulu aşağıda be1irti1en yedi kişiden oluşur:
(a)Müdür (Başkan);
(b)Bakanlar Kurulu kararı i1e, ekonomik, teknik, sosyal,
- kültürel,eğitim ve hukuk konularından herhangi birinde tecrübe sahibi olanlar arasından atanacak iki kişi (üye)
(c )Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığının bir temsilcisi (üye);
(d)Ça-lışanları temsil eden en çok üyeye sahip kuruluşun
bir temsi1cisi (üye) ;
(e) Basın-yayın mensuplarından oluşan en çok üyeye sahip
kuruluşun bir temsi1cisi (üye) ;
(f) En çok üyeye sahip işveren kuruluşunun bir temsi-1cisi
(üye);

(2)...........

(3)...........

(4)...........

(5)...........

(6)...........

(7)...........



Yasanın 10. maddesi Yönetim Kurulunu en yüksek karar ve yönetim
organı olarak düzenlemekte ve bu maddenin (4).fıkrası i1-e Kurumda
isthdam edi1en personelin atanmaları, onaylanmaları, meslekte i1er lemeleri ve yükselmeleri görev yerlerinin sürekli veya geçici olarak değiştirilmeleri, emekliye sevkleri ve disiplin işlemleri konularında Yönetim Kurulunu yetkili kılmaktadır-.

Müstedi1erin esas yakıma konusu yaptık1arı husus Yürütme Kurulunun, Kurumun bir organı olup, Kururmdan bağımsız bir organ olmadığıdır. Anayasa Mahkemesi A.M.8/89 sayı1ı havalede verdiği kararda sayfa 17'de de işaret ettiği gibi Anayasa hangi makam veya- dairelerin bağımsız olacağın

belirtmiştir. BRT Yürütme Kurulunun Anayasanın öngördüğü bağımsız bir makam ve organlar arasında olmadığı açıktır. Ancak bu husus Kurulun anayasal anlamda bağımsız bir organ olmamasına karşın, bağımlı veya keyfi hareket edece-ği anlamına da gelmez. Disiplin işlemleri açısından disiplin soruşturmalarının BRT personeli tarafından yapılabilmesi olgusu, kendi başına, Kurulun alacağı kararları "keyfi karar" niteliğine büründürmez. Her meselenin kendi olguları içinde değerlendirilmey-e, tabi tutulacağına kuşku yoktur. Kurulun işlemlerinde yönetim hukuku i1kelerine bir aykırı1ığın saptanması halinde Yüksek İdare Mahkemesi, e1bette ki, i1gi1i yönetsel karar veya işlemi iptal edebi1ecektir. Keyfi1iðğe açık ol madığına göre Yasanın havale- konusu edilen fıkranın Anayasanın 1. maddesinde ifadesini bulan hukukun üstünlüğü ilkesine aykırılığından söz edilemez.


Müstedi1erin ikinci iddiası ise Anayasanın 121. maddesinin (3). fıkrasının kapsamı içine alınanlar hakkında yürütülerek disi-plin işlemlerinin de "tarafsız ve bağımsız" bir organı içerirmiş gibi okunması gerektiği doğrultusundadır. Böyle bir isteme itibar etmek olanak dışıdır. Anayasa koyucu hemen bir evvelki fıkrada, kamu görevlilerinin durumunu düzenlerken "tarafsız ve bağımsı-z" sözcüklerini kul1anırken onu hemen takip eden (3). Fıkrada da ayni niyet taşımış olsaydı bu sözcüklerin tekrarlanmaması için hiç bir neden yoktu. Bu nedenlerle müstedilerin bu iddialarının da reddolunması gerekir.


SONUÇ:


Sonuç olarak 5O/83 sayıl-ı Bayrak Radyo Televizyon Kurumu Yasasının
10. maddesinin (4).fıkrasını Anayasanın Yönetim Kuruluna personel ile i1gi1i disipil işlemlerinin yapılmasına yetki verdiği için Anayasanın l, ve l2l (3).maddelerine aykırı olmadığına oybirliği ile karar verild-i.





(Salih S. Dayıoğlu) (N.Ergin Salahi)

Başkan Yargıç




(Celâl Karabacak) (Taner Erginel) (Metin A. Hakkı)

Yargıç Yargıç - Yargıç

30.12.1993



Full & Egal Universal Law Academy