Anayasa Mahkemesi Numara 10/1981 Dava No 16/1981 Karar Tarihi 12.08.1981
Numara: 10/1981
Dava No: 16/1981
Taraflar: Şakir Taciroğlu ile Hüseyin H. Helvacıoğlu
Konu: 29.6.1972 tarih ve 14 sayılı R.G. Yayınlanan 39 sayılı karar veya emirnamelerin Anayasaya aykırılığı iddiası
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 12.08.1981

-D.16/81 Anayasa Mahkemesi 10/81
Anayasa Mahkemesi olarak oturum yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin, Başkan, Şakir Sıdkı İlkay,
Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi, Niyazi F. Korkut.
Anayasanın 114. maddesi hakkında.

(Y/H-ukuk 12/81 (Birleştirilmiş Dava No.240/79, 236/79, 237/79, 238/79, 241/79 Mağusa))

İstinaf eden: Şakir Tacirlioğlu veya Ahmet Şakir Ayrancı, Ankara
ile -
Aleyhine istinaf edilen: Hüseyin Halil Helvacıoğlu ve Behlül Halil Helvacıoğlu, Yeni İskele,

1-8.5.1981 tarihinde sunulan konu.

İstinaf eden namına: Tevfik Pilli
Aleyhine istinaf edilen namına: H. Cahit Yılmazoğlu.


-----------------

K A R A R

KONU:
30.4.1971 tarih ve 10 sayılı Resmi Gazete Ek III'te 18 sayılı amme enstrümanı olarak yayınlanan -karar veya emirnamenin, 29.6.1972 tarih ve 14 sayılı Resmi Gazete Ek III'te 39 sayılı amme enstrümanı olarak yayınlanan karar veya emirnamenin, 15.9.1973 tarih ve 26 sayılı Resmi Gazete Ek III'te 61 sayılı amme enstrümanı olarak yayınlanan karar veya emirn-amenin, 10.7.1974 tarih ve Resmi Gazete Ek III 69 sayılı amme enstrümanı olarak yayınlanan karar veya emirnamenin 1960 Anayasanın 30, 54(g) ve 61. maddelerine ve 28.6.1975 tarihli ve 37 sayılı Resmi Gazete Ek III'te 72 sayılı amme enstrümanı olarak yayınla-nan karar veya emirnamenin KTFD Anayasasının 27, 63 ve 89. maddelerine aykırı olduğu ileri sürüldü.


I. OLAY:
1. Davacılar müteveffa Yeni İskele'li Hüseyin Hasan Helvacıoğlu Tereke İdaresinin idare memurları sıffatı ile 2, 3 ve 4. davacılar ise müteveffa-nın kızkardeşleri olarak davalılar aleyhine 22.6.1975 tarihinde vukubulan bir trafik kazasından dolayı tazminat davası açtılar. Davalı No.1 dosyaladığı müdafaa takririnde davanın yasal süre içerisinde ikame edilmediği ve bu nedenle zaman aşımına uğradığın-ı ileri sürdü. Davalı No.1 ileri sürdüğü bu iki konunun duruşmadan önce karara bağlanması için mahkemeye müracaat etti. Mahkeme de davanın müruru zamana uğramadığı hususunda karar verdi. Davalı No.1 mahkemenin bu kararına karşı istinaf eyledi. İstinafı-n duruşması esnasında yukarıda konu kısmında Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan emirnamelerin ihtilâf konusunun karara bağlanmasında etkisi olduğu ve söz konusu emirnamelerin Anayasaya aykırı olduğu iddia edildi. İleri sürülen iddia mahkemece doyurucu b-ulunduğundan söz konusu emirnamelerin Anayasaya aykırı olup olmadığı hususunu Yüksek Mahkemeye Anayasa Mahkemesi olarak sundu.

II. İDDİANIN GEREKÇESİ:
1. Davacı iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Genel Komite 26.7.1966 tarihinde aldığı bir karar ile -21.6.1963 tarihinde yürürlükte bulunan herhangi bir kanun, nizamname veya emir tahtında herhangi bir dava, istida veya başka şekilde hukuk muhakemesi işleminin ancak muayyen bir müddet zarfında başlatılmasını öngören bir hükmü 21 Aralık 1963 tarihinden iti-baren ikinci bir emir isdar edilinceye kadar talik etti ve mezkûr 21 Aralık 1963 tarihi ile ikinci bir emir isdarı arasında geçen müddeti mezkûr mevzuatta tesbit edilmiş müruru zamanı müddeti hesaplarken nazarı itibara almaz. Ancak böyle biremir isdar edi-p gerekli veçhile açıklandıktan sonra üç ay müddetten önce yürürlüğe konmayacağı hususunda bir karar aldı. Daha sonra çıkan Temel Kuralların 5. maddesi ile genel komitenin aldığı bütün kararlar geçerlilik kazandı. Temel Kurallar çıktıktan sonra yasa yapm-a yetkisi meclise ve yürütme kuruluna devredildi. 26.7.1966'da Genel Komitenin aldığı karar bir emirname niteliğinde olmakla beraber Temel Kurallar ışığında yasa niteliğinde bir tasarruftur. Anayasaya aykırı olduğu iddia edilen tüm karar ve emirnameler y-ürütme kurulu tarafından çıkarılmış emirnamelerdir. Yürütme Kurulunun gerek Cumhuriyet Anayasası gerek Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası tahtında zaman aşımı hususunda emirname çıkarma yetkisi yoktur. Bu nedenle bu emirnamelerin tümü 20 Temmuz 1974'te-n önce çıkarılanlar Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına, 20 Temmuzdan sonra çıkarılanlar da Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasasına aykırıdır.

2. Davalı iddiasının gerekçesi özetle şöyledir:
Halen Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası yürürlüktedir. Bu nedenl-e herhangi bir yasa veya emirnamenin Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasına aykırı olduğu iddia edilemez. Genel Komitenin çıkardığı 26 Temmuz 1966 tarihli emirnamede sarih olarak ikinci bir emrin isdarından bahsedilmektedir. İkinci bir emir de Yürütme Kurulundan- çıkarılması gerekir. Söz konusu tasarruf yasama organı olarak yapılan tasarruftan ziyade yürütme organı tarafından yapılan bir tasarruftur. Yürütme organı tarafından yapılan bir tasarruf daha sonra yürütme kurulu tarafından geri alınabilir. Bu nedenle -söz konusu emirnameler Anayasaya aykırı değildir.

III. İLGİLİ METİNLER:
Genel Komitenin Müruru Zaman ile ilgili kararı.

"GENEL KOMİTE KARARI
"Müruru Zaman" konusunda Mahkeme
İşleri Tâli Komitesinin Teklifi

Söz konusu Komitenin 16 Temmuz, 1966 tarihl-i yazısında tasvibi rica edilen aşağıdaki teklifler tasvip olunmuştur.


'1. 21 Aralık, 1963 tarihinde yürürlükte bulunan herhangi bir Kanun, nizam ve Emir tahtında herhangi bir dava, istida veya başka şekilde Hukuk Mahkemesi işleminin ancak muayyen bir mü-ddet zarfında başlatılmasını öngören herhangi bir hüküm, 21 Aralık, 1963 tarihinden itibaren ikinci bir emir isdar olununcaya kadar talik edilir.

2. Mezkûr 21 Aralık, 1963 tarihi ile ikinci bir emir isdarı arasında geçecek olan müddet mezkûr mevzuatta tes-bit olunmuş "Müruru zaman" müddetini hesaplarken nazarı itibara alınmaz ancak böyle bir emir isdar olunup gerekli veçhile açıklandıktan sonra 3 ay müddetten önce yürürlüğe konmıyacaktır.'

10/64/2 sayılı Genel Komite Dosyası K.311'deki aslına mutabıktır-."


2. 30.4.1971 tarih ve 10 sayılı Resmi Gazete Ek III'te yayınlanan 18 sayılı emirname aynen şöyledir:

"GENEL KOMİTENİN MÜRURU ZAMANI TALİK KARARI
------------
Madde 1 Tahtında Emirname
Genel Komite tarafından isdar edilmiş bulunan Tüzük ve k-ararlar Temel Kuralların 5'inci maddesinin 2'inci fıkrası tahtında geçerli ve yürürlükte olduğundan; ve

Genel Komitenin 26 Temmuz, 1966 tarihli toplantısında kabul edilmiş bulunan 'Müruru Zamanı Talik' kararının 1'inci maddesi uyarınca kararda sözü edil-en talik süresinin, isdar edilecek bir emirle sona erdirilmesi öngörüldüğünden;

Şimdi, Yürütme Kurulu, mezkûr karara istinaden, bu Emirname ile kararda söz konusu edilen talik süresinin sona ereceği tarih olan 1 Temmuz 1972 tarihini tesbit eder.

-------------

27 Nisan, 1971 tarihinde isdar edilmiştir."


3. 29.6.1972 tarih ve 14 sayılı Resmi Gazete Ek III'te yayınlanan 39 sayılı emirname aynen şöyledir:



"GENEL KOMİTENİN MÜRURU ZAMANI
TALİK KARARLARI

---------

Madde 1 Tahtında Emirname

Gen-el Komite tarafından isdar edilmiş bulunan Tüzük ve kararlar Temel Kuralların 5'inci maddesinin 2'nci fıkrası tahtında geçerli ve yürürlükte olduğundan; ve

Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul edilmiş bulunan "Müruru Zamanı Talik" -kararının 1'inci maddesi uyarınca, kararda sözü edilen talik süresinin, isdar edilecek bir Emir'le, sona erdirilmesi öngörüldüğünden;

Şimdi, Yürütme Kurulu, 10 sayılı, 30 Nisan 1971 tarihli Resmi Gazetenin Ek III'ünde 18 sayılı Amme Enstrümanı ile tesbit- ettiği talik süresinin sona erme tarihi olan 1 Temmuz 1972 tarihini işbu Emirname ile 1 Temmuz 1973 tarihi olarak yeniden tesbit eder.

----------

13 Haziran 1972 tarihinde isdar edilmiştir."


4. 15.9.1973 tarih ve Resmi Gazete Ek III'te yayınlanan 61 - sayılı Emirname aynen şöyledir:

"GENEL KOMİTENİN MÜRURU ZAMANI TALİK KARARI

-----------

Madde 1 Tahtında Emirname

Genel Komite tarafından isdar edilmiş bulunan Tüzük ve kararlar Temel Kuralların 5'inci maddesinin 2'nci fıkrası tahtında geçerli ve yü-rürlükte olduğundan; ve

Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul edilmiş bulunan "Müruru Zamanı Talik" kararının 1'inci maddesi uyarınca, kararda sözü edilen talik süresinin, isdar edilecek bir Emir'le sona erdirilmesi öngörüldüğünden;-

Şimdi, Yürütme Kurulu, 14 Sayılı, 29 Haziran, 1972 tarihli Resmî Gazetenin Ek III'ünde 39 sayılı Âmme Enstrümanı ile tesbit ettiği talik süresinin sona erme tarihi olan 1 Temmuz, 1973 tarihini işbu Emirname ile 1 Temmuz, 1974 olarak yeniden tesbit eder.-

----------------

26 Haziran 1973 tarihinde isdar edilmiştir."


5. 10.7.1974 tarih ve Resmi Gazete Ek III'te yayınlanan 69 sayılı Emirname aynen şöyledir:

"GENEL KOMİTENİN MÜRURU ZAMANI TALİK KARARI
----------
Madde 1 Tahtında Emirname

Genel Komite -tarafından ısdar edilmiş bulunan Tüzük ve kararlar Temel Kuralların 5'inci maddesinin 2'inci fıkrası tahtında geçerli ve yürürlükte olduğundan; ve

Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul edilmiş bulunan "Müruru Zamanı Talik" kararının- 1'inci maddesi uyarınca, kararda sözü edilen talik süresinin, ısdar edilecek bir Emir'le sona erdirilmesi öngörüldüğünden;

Şimdi, Yürütme Kurulu, 26 sayılı, 15 Eylül 1973 tarihli Resmi Gazetenin Ek III'ünde 61 sayılı Âmme Enstrümanı ile tesbit ettiği ta-lik süresinin sona erme tarihi olan 1 Temmuz, 1974 tarihini işbu Emirname ile 1 Temmuz, 1975 tarihi olarak, yeniden tesbit eder.

-------------

9 Temmuz, 1974 tarihinde ısdar edilmiştir."


6. 28.6.1975 tarih ve Resmi Gazete Ek III'te yayınlanan 72 say-ılı Emirname aynen şöyledir:

"GENEL KOMİTENİN MÜRURU ZAMANI TALİK KARARI

----------

Madde 1 Tahtında Emirname

Temel Kurallarla geçerli ve yürürlükte addolunan Genel Komitenin Tüzük ve Kararları, Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasanın Yedinci Kısmında g-eçici madde 1 gereğince yürürlükte halen de devam ettiğinden; ve

Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul edilmiş bulunan "Müruru Zamanı Talik" kararının 1'inci maddesi uyarınca, kararda sözü edilen talik süresinin ısdar edilecek bir E-mir'le sona erdirilmesi öngörüldüğünden;

Şimdi, Bakanlar Kurulu 20 sayılı, 10 Temmuz 1974 tarihli Resmi Gazetenin Ek III'ünde 69 sayılı Amme Enstrümanı ile tesbit ettiği talik süresinin sona erme tarihi olan 1 Temmuz 1975 tarihini işbu Emirname ile 1 Tem-muz, 1976 tarihi olarak yeniden tesbit eder.

-----------

24 Haziran 1975 tarihinde ısdar edilmiştir."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası Madde 30:

"1. Hiçbir şahıs, bu Anayasa ile veya gereğince kendisine gösterilen ma-hkemeye müracaat etmek hakkından mahrum edilemez. Her ne ad altında olursa olsun adlî komisyonlar veya istisnaî mahkemeler teşkili yasaktır.

2. Her şahıs, medeni hak ve vecibelerinin veya kendisine karşı yapılan bir cezaî isnadın bir karara bağlanmasınd-a, kanunla tesis olunan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkeme tarafından makul bir süre içinde âdil ve aleni bir surette davanın dinlenmesi hakkına sahiptir. Karar, gerekçeye dayanır ve âleni bir celsede okunur. Cumhuriyet güvenliği veya Anayasa düze-ni veya âmme nizamı veya âmme selâmeti veya âmme ahlâkı yararına olduğu veya küçüklerin menfaatları veya tarafların hususi hayatlarının korunması için gerekli olduğu veya mahkemece yayının adaletin selâmeti için zararlı görüldüğü hususi hallerde basın mens-upları ve halk mahkeme kararıyle duruşmaların tamamına veya bir kısmına sokulmayabilir.
3. Her şahıs -
mahkeme önüne çıkarılması sebeplerinin kendisine bildirilmesi;
davasını mahkemeye sunmak ve bunu hazırlamak için gerekli zamana sahip olmak;
delillerin-i göstermek veya göstertmek ve tanıkların kanuna uygun olarak sorguya çekilmesi;
kendi seçeceği bir hukukçu tutmak ve adaletin selâmeti gerektiriyorsa kanunun gösterdiği tarzda kendisine meccanen bir hukukçu tayin edilmesi;
mahkemede kullanılan dili a-nlayamadığı veya konuşamadığı takdirde bir tercümanın yardımından meccanen faydalanmak,
hakkına sahiptir."

"madde 54
Ayrı ayrı veya müşterek hareket etmek üzere Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkan Muavinine, 47, 48 ve 49'uncu maddeler gereğince açıkça ayrıl-mış olan icra kuvveti mahfuz kalmak şartıyle, Bakanlar Kurulu, bu Anayasanın açık hükümlerine göre bir Cemaat Meclisinin yetkisine giren konular dışında kalan, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, bütün konularda icra kuvvetini kullanır:-
..............
....-..........
..............
..............
..............
..............
herhangi bir kanunu tatbik için bu kanunda gösterildiği üzere kararname veya nizamname yapmak;"


"MADDE 62

Cumhuriyetin Teşrii Kuvveti, bu Anayasa ile açıkça Cemaat Meclislerine ayrı-lanlardan başka bütün konularda Temsilciler Meclisi tarafından kullanılır."


K.T.F.D. ANAYASASI

"Madde 27.
Hiçbir kimse, bu Anayasa ile veya bu Anayasa gereğince kendisine gösterilen mahkemeye başvurmak hakkından yoksun bırakılamaz. Her ne ad altında o-lursa olsun adlî komisyonlar veya istisnaî mahkemeler oluşturulması yasaktır.
Herkes, medeni hak ve yükümlülüklerinin veya kendisine karşı yapılan bir suçlamanın karara bağlanmasında, yasa ile kurulan bağımsız, tarafsız ve yetkili bir mahkeme tarafından, m-akul bir süre içinde âdil ve açık bir surette davanın dinlenmesi hakkına sahiptir. Karar gerekçeye dayanır ve açık bir oturumda okunur. Ulusal güvenlik, Anayasal düzen, kamu düzeni, kamu güvenliği veya genel ahlâk yararına olduğu veya küçüklerin çıkarlar-ı veya tarafların özel hayatlarının korunması için gerekli olduğu veya mahkemece, yayının adaletin sağlanması için zararlı görüldüğü özel durumlarda, basın mensupları ve halk, mahkeme kararıyle duruşmanın tamamına veya bir kısmına sokulmayabilir.
Herkes -
-mahkeme önüne çıkarılması nedenlerinin kendisine bildirilmesi;
davasını mahkemeye sunmak ve bunu hazırlamak için gerekli zamana sahib olmak;
delillerini göstermek veya göstertmek veya tanıkların yasaya uygun olarak sorguya çekilmesini istemek;
(ç)kendi se-çtiği bir hukukçu tutmak ve adaletin sağlanması için gerekli görülüyorsa, yasanın gösterdiği şekilde kendisine parasız bir hukukçu atanması;
mahkemede kullanılan dili anlıyamadığı veya konuşamadığı takdirde, bir tercümanın yardımından parasız yararlanma-k,
hakkına sahiptir."

"Madde 63.
Kıbrıs Türk Federe Devletinin yasama yetkilerini, beş yıl için genel oyla seçilen kırk milletvekilinden oluşan Kıbrıs Türk Federe Meclisi kullanır. Meclis ilk toplantısında üye tam sayısının salt çoğunluğu ile bir Başka-n ve bir Başkan Yardımcısı seçer."


"Madde 89.
Anayasa veya yasa açıkça yetki vermedikçe Devletin hiçbir organı, tüzük yapamaz ve yürürlüğe koyamaz. Yönetmelikler de ancak tüzüklere uygun olarak yapılır ve yürürlüğe konur."


V. İNCELEME:
Duruşma sıras-ında ileri sürülen iddia ve gerekçeler, iptali istenen emirnameler, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık eden ve konuyu ilgilendiren Anayasa metinleri incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü.

Yüksek Mahkemenin Anayasa Mahkemesi olarak Anayas-anın 114. maddesi uyarınca kendisine sunulan ve herhangi bir yasanın veya kararın veya bunların herhangi bir kuralının Anayasaya aykırı olup olmadığı hususunu inceleyebilmesi için söz konusu yasa veya kararın veya herhangi bir kuralının mahkeme huzurunda o-lan işlemdeki uyuşmazlık konularının herhangi birinin karara bağlanmasında etkisi olması gerekir. Başka bir deyişle Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan yasa veya kararın veya herhangi bir kuralın mahkeme işlemindeki herhangi bir uyuşmazlık konusunun kara-ra bağlanmasında etkisi yoksa Yüksek Mahkeme, Anayasa Mahkemesi olarak böyle bir yasa, karar veya kuralın Anayasaya aykırı olup olmadığı hususunu incelemez. Herhangi bir yasa veya karar veya herhangi bir kuralının ihtilâf konusunun karara bağlanmasında et-kisi olabilmesi için böyle bir yasa veya kararın veya herhangi bir kuralının ilgili zamanlarda yürürlükte ve geçerli olması gerekir. Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan yasa veya karar veya herhangi bir kuralı ilgili zamanlarda yürürlükte ve geçerli deği-lse yasa veya karar veya herhangi bir kuralının ihtilâf konusunun karara bağlanmasında etkisi olmaz. Bu nedenle ilgili zamanlarda yürürlükte ve geçerli olmayan herhangi bir yasanın veya karar veya bunların herhangi bir kuralının Anayasaya aykırı olmadığı -hususunun tezekkür edilip karara bağlanması gerekmez. (Bak Anayasa Mahkemesi 8/80 sayılı havale) Davacı 30.4.1971 tarih ve 10 sayılı Resmi Gazete Ek III'te 18 sayılı amme enstrümanı olarak yayınlanan karar veya emirnamenin ve konu ile ilgili ondan sonra s-ırası ile 26.6.1972'de 10.7.1974'te ve 28.6.1975'te Resmi Gazetenin Ek III'ünde Yürütme Kurulu veya Bakanlar Kurulu tarafından yayınlanan emirnamelerin etkisi olduğunu iddia etti ve bugün bu emirnamelerin Anayasaya aykırı olduğunu ileri sürdü. 30.4.1971 t-arih ve 10 sayılı Resmi Gazete'de Ek III'te yayınlanan emirname Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul ettiği "Müruru Zamanı Talik" kararının 1. maddesi uyarınca Yürütme Kurulu tarafından çıkarılan bir emirnamedir. 26 Temmuz 1966 tarih-li Genel Komitede kabul edilen "müruru zamanı talik" kararının en önemli kısmı "21 Aralık 1963 tarihinden itibaren ikinci bir emir isdar olununcaya kadar talik eder"dir. 21 Aralık 1963'te vuku bulan olaylardan sonra Kıbrıs Türk tarafında kurulan Genel Kom-ite 27 Aralık 1967'de Temel Kurallar kabul edilinceye kadar Kıbrıs Türk toplumunun hem yasama hem de yürütme görevini yapmakta idi. Komitenin o güne kadar çıkarmış olduğu bütün tüzük ve kararlar Temel Kuralların 5. maddesinin (2). fıkrası ile yürürlükte v-e geçerli olduğu kabul edilmiştir. Genel Komite yasama görevini kullanarak 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında "21 Aralık 1963 tarihinde yürürlükte bulunan herhangi bir kanun, nizam veya emir tahtında herhangi bir dava, istida veya başka şekilde Hukuk Ma-hkemesi işleminin ancak muayyen bir müddet zarfında başlatılmasını öngören herhangi bir hüküm, 21 Aralık 1963 tarihinden itibaren ikinci bir emir isdar edilinceye kadar talik edilir" kararını aldı. 26 Temmuz 1966 tarihine kadar yürürlükte olan yasalar, tü-zük veya emirnameler herhangi bir konuda icra organına müruru zamanı talik etmek yetkisi vermemekte idi. Bu böyle olduğuna göre Genel Komite 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında aldığı kararı, yasama görevini kullanarak aldığı açıktır. Yargıç Salih S. Da-yıoğlu bu görüşe katılmamaktadır. Bu yasama görevini ifa ederken Genel Komite söz konusu kararında "müruru zamanı talik"in ikinci bir emir isdar edilinceye kadar süreceğini açıklıkla belirtmiştir. Söz konusu karardan görülüyor ki ikinci emir isdar etme y-etkisini icra organı olarak görev yapan bir organa vermek istemekte idi. Kuşkusuz bu organ da söz konusu kararın verildiği zamanlarda yine Genel Komite idi. Ancak daha sonra 27 Aralık 1967'de kabul edilen Temel Kurallar ile Genel Komitenin gerek yasama v-e gerek yürütme yetkilerine son verildi ve bunların yerine yasama görevi Temel Kurallarda belirlenen yasama meclisine ve yürütme görevi de Temel Kurallarda belirlenen yürütme kuruluna verildi. Temel Kurallarda belirlenen yasama meclisi ve Yürütme Kurulu 1-974'te yer alan Barış Harekâtına kadar devam etti. Barış Harekâtından sonra Yürütme Kurulunun görevini Bakanlar Kurulu aldı. Yukarıda belirttiklerimizden açıkça görülüyor ki 26 Temmuz 1966 tarihinde Genel Komitenin müruru zamanı talik kararı bir yasama n-iteliğindedir ve bu yasa ile yürütme görevini ifa eden organa taliği durdurma emri çıkarmaya yetki verdi. İlgili Yürütme organına dilediği şekilde yeniden talik emri vermeye yetki vermiş değildir. Bu durumda Yürütme görevi yapan organın 26 Temmuz 1966 ta-rihinde Genel Komite kararı ışığında yetkisi sadece bir emir çıkararak Genel Komite kararı ile yapılan müruru zaman talikini durdurmaktı. 30.4.1971 tarihinde Resmi Gazetenin Ek III'ünde yayınlanan ve 27 Nisan 1971'de isdar olunan 18 sayılı Emirname ile o -zaman yürütme görevi yapan Yürütme Kurulu talik süresinin sona ereceği tarihi 1 Temmuz 1972 olarak saptadı. Yürütme Kurulu bu emirnameyi isdar etmeye 26 Temmuz 1966 tarihli Genel Komitenin kendisine verdiği yetkiye dayanarak çıkarmaya yetkisi vardı. Bu n-edenle bu emirname yürürlükte ve geçerli bir emirnamedir. Genel Komite 13 Haziran 1972 tarihinde isdar ettiği ve 29.6.1972 tarih ve 14 sayılı Resmi Gazetenin Ek III'ünde yayınlanan 39 sayılı emirname ile 30 Nisan 1971 tarihli Resmi Gazetenin Ek III'ünde 1-8 sayılı amme enstrümanı olarak tesbit ettiği talik süresinin sona erme tarihi olan 1 Temmuz 1972 tarihini 1 Temmuz 1973 tarihi olarak yeniden saptadığını belirtti. Aynı emirnamede Yürütme Kurulu böyle bir emirnameyi çıkarmak için yasal dayanağının ne old-uğunu da belirtti ve buna göre Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul edilmiş bulunan "müruru zamanı talik" kararının 1. maddesi uyarınca kararda sözü edilen talik süresinin isdar edilecek bir emir ile sona erdirilmesine ilişkin kısmıdı-r. Bizzat o emirnamede belirtildiği gibi Genel Komitenin 26 Temmuz 1966 tarihli toplantısında kabul edilen kararda yürütme organına verdiği yetki talik süresinin isdar edilecek bir emir ile sona erdirilmesi idi, söz konusu 26 Temmuz 1966 tarihli kararda Y-ürütme organına talik süresinin uzatılmasına veya yeniden tesbit edilmesine dair herhangi bir yetki verilmiş değildir. Bu nedenle 26.6.1972 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 39 sayılı emirnamenin herhangi bir yasal dayanağı bulunmamaktadır. Bu nedenle -bu emirname yürürlükte ve geçerli olmayan bir emirnamedir. Daha sonra Yürütme Kurulu tarafından çıkarılan ve 10.7.1974 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan ve 28.6.1975 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan emirnameler de- talik süresini uzatan emirnamelerdir. Bu emirnamelerin de herhangi bir yasal dayanağı yoktur. Bu nedenle bu emirnameler de çıktıkları ve yayınlandıkları andan itibaren yürürlükte ve geçerli değillerdi. Yürürlükte ve geçerli olmayan herhangi bir emirnam-enin hükümleri herhangi bir mahkeme işlemine uygulandığında böyle emirnamelerin bir mahkeme işleminde ihtilâf konusunun karara bağlanmasında etkisi olmaz. Etkisi olmayan emirnameler hakkında da Anayasa Mahkemesi böyle emirnamelerin Anayasaya aykırı olup o-lmadığı hususunda herhangi bir karar vermez.

Yukarıda belirtilenlerden 30.4.1971 tarih ve 10 sayılı Resmi Gazetenin Ek III'ünde yayınlanan 18 sayılı Emirnamenin Anayasaya aykırı olmadığına karar verilmesi ve Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan diğer emi-rnamelerin Anayasaya aykırı olup olmadığı hususunda Anayasa Mahkemesinin karar vermesi gerekmediği hususunda karar verilmesi gerekir.

SONUÇ:
Sonuç olarak 30.4.1971 tarih ve 10 sayılı Resmi Gazetenin Ek III'ünde yayınlanan 18 sayılı Emirnamenin Anayasaya -aykırı olmadığına oybirliği ile ve Yargıç Salih S. Dayıoğlunun değişik gerekçesi ile ve Anayasaya aykırı olduğu iddia olunan diğer Emirnamelerin, yürürlükte ve geçerli olmadıkları nedeniyle, Anayasaya aykırı olup olmadıkları hususunda Mahkemece karar veril-mesi gerekmediğine oybirliği ile karar verilir.



(Ülfet Emin)(Şakir Sıdkı İlkay)
Başkan Yargıç



(Salih S. Dayıoğlu)(N. Ergin Salâhi) (Niyazi F. Korkut)
YargıçYargıç Yargıç


12 Ağustos 1981.

DEĞİŞİK GEREKÇE

26 Tem-muz 1966 tarihinde Genel Komitenin aldığı karar "21 Aralık 1963 tarihinde yürürlükte bulunan herhangi bir kanun, nizam veya emir tahtında herhangi bir dava, istida veya başka şekilde Hukuk Mahkemesi işleminin ancak muayyen bir müddet zarfında başlatılmasın-ı öngören herhangi bir hüküm, 21 Aralık 1963 tarihinden itibaren ikinci bir emir isdar edilinceye kadar talik edilir"dir. Bu kararda yer alan "ikinci bir emir isdar edilinceye kadar" söz dizisinden anlaşılacağı gibi sözü edilen 26 Temmuz 1966 tarihli kara-r bir emirden başka bir şey olamaz. Normal olarak emir veya emirname isdar eden makamın yürütme organı olduğuna göre sözü edilen kararın veya emrin yürütme kurulu hüviyeti ile Genel Komitece alındığına şüphe yoktur. Böyle bir kararın mevzuatın izin verme-diği gerekçesi ile yürütme kurulu hüviyeti ile Genel Komite tarafından alınamıyacağı iddia edilebilirse de daha sonra 27 Aralık 1967'de kabul edilen ve geçerliliği K.T.F.D. Anayasasının Geçici 1. maddesi ile vurgulanan Temel Kurallarla sözü edilen emirname- yasallaştırılmıştır. Bu şekilde yasallaştırılan emirnamenin içeriğine uygun olarak "müruru zamanı Tarihinin" sona erdirilmesi ise ikinci bir emrin isdarına bağlanmıştır. Daha önce belirttiğim gibi emirler Yürütme görevini gören bir organ tarafından alın-dığına ve 30.4.1971 tarih ve 10 sayılı Resmi Gazete Ek III'de yayınlanan 18 sayılı emirname de Yürütme Kurulu tarafından isdar edildiğine göre sözü edilen 18 sayılı Emirname yasal olup Anayasaya ters bir tarafı yoktur.

27.4.1971 tarihli Emirname dışındak-i emirnameler için çoğunluk kararında söylenenleri benimserim.



(Salih S. Dayıoğlu)
Yargıç
-


13



-


Full & Egal Universal Law Academy