Anayasa Mahkemesi Numara 10/1978 Dava No / Karar Tarihi 16.11.1978
Numara: 10/1978
Dava No: /
Taraflar: TKP ile K.T.Federe Meclisi
Konu: 12/1978 Sayılı Mali Yılı Bütçe Yasasının Anayasaya aykırılığı
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 16.11.1978

- Anayasa Mahkemesi 10/78

Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda.
Mahkeme Heyeti: Ülfet Emin (Başkan), Ahmed İzzet, Şakir Sıdkı İlkay, Salih S. Dayıoğlu, N. Ergin Salâhi.
Anayasa'nın 113. maddesi -hakkında.
1978 Yılı Bütçe Yasasının 27. maddesinin 2. fıkrasının Anayasa'nın 113. maddesi uyarınca iptal edilmesi istemi (Toplumcu Kurtuluş Partisi ile Kıbrıs Türk Federe Meclisi, Lefkoşa arasında).
Davacı namına: Fuat Veziroğlu
Davalı namına: Hasan Murat -

K A R A R
İPTAL DAVASININ KONUSU:
9 Mart 1978 tarihinde Kıbrıs Türk Federe Devleti Resmî Gazetesinin Ek I'inde yayınlanan 12/1978 sayılı Mali Yılı Bütçe Yasasının 27(2) maddesinin K.T.F.D. Anayasasının Başlangıç kısmına, 1, 4, 7, 65, 73, 75 ve 131. madd-elerine aykırı olduğu davacı tarafından ileri sürülmüş ve Anayasanın 113. maddesine dayanılarak iptali istenmiştir.

I. DAVACI GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
1. Emeklilik Yasası, Yasama Meclisinde görüşülmek ve kabul edilmek yöntemleri açısından bütçe yasalarından f-arklıdır. Bütçe yasaları geçici nitelikte, Emeklilik Yasası ise sürekli niteliktedir. Bütçe yasaları sadece ilgili mali yıl için geçerli olup bir yıl için kural koyar ve mali konuları kapsar. Bir yılın sonunda yürürlüğü kalmaz. Emeklilik yasası ise baş-ka bir yasa ile ortadan kaldırılıncaya kadar sürekli olarak yürürlükte kalır ve mali konular dışındaki konuları da düzenler. Oysa ilgili Bütçe Yasasının 27(2) maddesi bütçe konusu dışında olan bir konuyu düzenlemektedir.

2. 27(2) maddesi kamu görevliler-inin kazanılmış haklarına dokunmakta ve kazanılmış hak ilkelerine ters düşmektedir. K.T.F.D. Anayasasının yürürlüğe girdiği tarihte Devlet hizmetinde bulunan kamu görevlilerinin büyük çoğunluğu bugün de devlet hizmetindedir. Anayasa bunların hizmet koşul-larının (emeklilik ve ikramiyeleri de bunlar arasındadır) Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra bu görevliler aleyhine değiştirilemiyeceğini öngörmektedir. Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihe kadar emeklilik ikramiyelerinin 2 yıl içinde ödeneceğine -dair herhangi bir yasal kural yoktu.

3. Bir yasa başka bir yasa ile ortadan kaldırılmadıkça veya değiştirilmedikçe bir bütçe yasası ile ortadan kaldırılamaz ve değiştirilemez.

4. Bütçe Yasasının 27(2) maddesi daha önce emekliye ayrılan kamu görevlile-ri ile bundan sonra ayrılacak olan kamu görevlileri arasında ayırım yapmakta, Yasa önünde eşitlik ilkesini bozmakta ve bazı kişiler leyhine ayrıcalık yaratmaktadır.

II. DAVALI GEREKÇESİNİN ÖZETİ:
Bütçe yasaları da bir yasa olduğundan uygulanmak yönünden -diğer yasalardan farkı yoktur. İlgili yasa maddesi eşitlik ilkesini bozmamakta ve ayrıcalık getirmemektedir. İlgili yasa hükmü Anayasanın 52. maddesinde belirlenen devlet mali kaynaklarının yeterliği ölçüsünde konmuş bir yasadır.

III. İLGİLİ YASA METİNL-ERİ:
1. İptal konusu Yasa maddesi 12/1978 sayılı "1978 Mali Yılı Bütçe Yasası"nın 27(2) maddesi aynen şöyledir:
"27. (2) Emeklilik yasası uyarınca, yaş haddi, mecburi hizmet yıllarını tamamlama, ölüm ve sağlık nedenleri dışında emekliye ayrılacak olanlara- emeklilik ikramiyeleri en geç iki yılda ödenir. Ancak 28 Şubat 1978 tarihine kadar emekliye ayrılmış kamu görevlilerine ikramiyelerinin tümü 1978 mali yılı içinde ödenir."


2. 26/1977 sayılı Emeklilik Yasasında ilgili metinl-er:
"34. (1) Bir hak sahibinin emekliye ayrılacağı tarih önceden bilinmesi halinde, emeklilik işlemleri daha önceden tamamlanır ve emeklilik ikramiyesi ile emeklilik maaşı, emeklilik işlemini izleyen ay sonunda ödenir.
(2)Bir kişinin, emekliye ayrıl-acağı tarihin daha önce bilinmemesi halinde, emeklilik işlemleri iki ay içinde tamamlanır ve ilk emeklilik maaşı ile ikramiyesi emeklilik tarihini izleyen ikinci ayın sonunda ödenir."


IV. İLGİLİ ANAYASA METİNLERİ:

Anayasanın Başlangıç Kısmı:
"İnsan -hak ve hürriyetlerini, sosyal adaleti, kişilerin ve toplumun huzur ve refahını, demokratik, lâik ve sosyal hukuk devletini gerçekleştirmek."

Madde 1.
Kıbrıs Türk Federe Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan lâik bir cum-huriyettir.

Madde 4.
Yasalar, Anayasaya aykırı olamaz.
Anayasa kuralları, yasama, yürütme ve yargı organlarını, devlet yönetimi makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Madde 7.
Her Türk yurttaşı, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, yasa ön-ünde eşittir.
Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.

Madde 52.
Devlet, bu Anayasada belirtilen ekonomik ve sosyal amaçlara ulaşma ödevlerini, ekonomik gelişme ile mali kaynaklarının yeterliği ölçüsünde yerine getirir.

Madde 65.
Yasa -koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; genel ve özel af ilânına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek; andlaşmaları onaylamak Kıbrıs Türk Federe Meclisinin -yetkilerindendir.
Madde 73.
Yasa önermeye Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu ve milletveilleri yetkilidir.
Devlet Başkanı, Kıbrıs Türk Federe Meclisince kabul edilen yasaları, on gün içinde ya yayınlar, ya da bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderir- veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine halkoylamasına sunar. Meclis geri gönderilen yasayı değiştirerek veya aynen, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kabul ederse, yasa Devlet Başkanınca yayınlanır. Çekimser oylar, karar yeter sayısı açısından dikkat-e alınmaz.
Halkoylamasınca kabul edilen yasalar on gün içinde Resmî Gazetede Devlet Başkanınca yayınlanır.

Madde 75.
Bütçe tasarısı Kıbrıs Türk Federe Bakanlar Kurulu tarafından, malî yıl başından en az iki ay önce, Meclise sunulur.
Bütçe Komitesi, en geç- bir ay içinde, bütçe konusundaki çalışmalarını bitirir.
Milletvekilleri, bütçe tasarısının Meclis Genel Kurulunda görüşülmesi sırasında, gider artırıcı veya belli gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.
Devlet Başkanı, Meclis tarafından kabul edilen b-ütçe yasasını on gün içinde Resmî Gazetede yayınlar.

Madde 131.
Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce kamu görevlisi bulunan herhangi bir kişi, bu tarihten sonra, kendisine bu tarihe kadar uygulanan aynı hizmet koşullarına bağlı olmak hakkına sahipti-r. Bu hizmet koşulları, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihte veya ondan sonra, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu görevlisi bulunduğu sürece, herhangi bir kişi aleyhine değiştirilemez.Bu maddede belirtilen kamu görevlileri yeni bir atama işlemine- gerek olmaksızın görevlerine devam ederler.
Bu madde bakımından, kamu görevlisi, Anayasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce, Kıbrıs Türk Federe Devletinin kamu hizmetinde herhangi bir hizmeti gören kişiyi kapsar.Yüksek Mahkeme Başkan ve üyeleri -ile tüm yargıçlar; Başsavcı ve savcılar, Başmurakıp ve güvenlik kuvvetlerindeki görevliler de kamu görevlisi tanımının kapsamına girer ve tüm hakları saklıdır.
Bu madde bakımından, hizmet koşulları, 16 Ağustos 1960 tarihli Anayasaya; bu Anayasaya uygun ola-rak 21 Aralık 1963 tarihine kadar kabul edilmiş mevzuata; 28 Aralık 1967 tarihli Kıbrıs Türk Yönetimi Temel Kuralları ve tâdillerine, bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuat ve ilkelere; Otonom Kıbrıs Türk Yönetimi Yürütme Kurulu ve Meclisinin 13 ve 18 -Şubat 1975 tarihlerinde birleşik olarak yaptıkları toplantıda alınan kararlara; bunlara uygun olarak kabul edilmiş mevzuata göre saptanmış ücret, izin, azil, görevden uzaklaştırma, emeklilik maaşı, ikramiyeleri ve benzeri hakları kapsar."


V. İNCELEM-E:
İptal dilekçesinde, itiraznamede ve duruşma esasında ileri sürülen iddia ve gerekçeler, iptali istenen yasa hükmü, Anayasaya aykırılık iddiasına dayanıklık eden ve konuyu ilgilendiren Anayasa maddeleri ve bunlarla ilgili gerekçeler incelendikten sonra -gereği görüşülüp düşünüldü.

K.T.F. Meclisinin görev ve yetkilerini belirleyen Anayasanın 65. maddesinde yasa koymak, değiştirmek ve kaldırmak biçiminde kesin bir yetki yer almış, Bütçe ve kesin hesap tasarılarını görüşmek ve kabul etmek bunun dışında ayr-ı nitelikte bir yetki alanı olarak benimsenmiştir. Anayasa, yasa tasarısı ve önerileri ile bütçe tasarılarının K.T.F. Meclisinde görüşülüp kabul edilmelerini ve yasa niteliği kazanmalarını ayrı ayrı yöntem ve kurallara bağlamıştır. Anayasanın 73. maddesi-ne göre yasa önermeye K.T.F. Bakanlar Kurulu ve milletvekilleri yetkilidir. Bu madde uyarınca kabul edilen yasaları Devlet Başkanı on gün içinde ya yayınlar, ya da bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderir veya Bakanlar Kurulu istemi üzerine halk oy-lamasına sunar. Meclis geri gönderilen yasayı değiştirerek veya aynen üye tam sayısının salt çoğunluğu ile kabul ederse, yasa Devlet Başkanı tarafından yayınlanır.

Anayasanın 75. maddesine göre ise Bütçe tasarısı sadece K.T.F. Bakanlar Kurulu tarafından- mali yıl başından en az iki ay önce, Meclise sunulur, Bütçe Komitesi, en geç bir ay içinde, bütçe konusundaki çalışmalarını bitirir. Milletvekilleri, bütçe tasarısının Meclis genel kurulunda görüşülmesi sırasında gider artırıcı veya belli gelirleri azalt-ıcı önerilerde bulunamazlar. Devlet Başkanı Meclis tarafından kabul edilen bütçe tasarısını on gün içinde Resmi Gazetede yayınlar. Görülüyor ki bütçe tasarısının görüşülmesinde milletvekilleri ve dolayısıyle Meclis öteki yasa tasarı ve önerilerde olduğu -gibi tam bir serbestlik içinde değildir, bir takım sınırlamalarla bağlı bulunmaktadır. Diğer taraftan Devlet Başkanının Meclis tarafından kabul edilen bütçe yasasının on gün içinde Resmi Gazetede yayınlama zorunluğu vardır. Devlet Başkanı diğer yasalarda- olduğu gibi bütçe yasasını bir daha görüşülmek üzere Meclise geri gönderemez veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine halk oylamasına sunamaz. Bütçe yasalarını öteki yasalardan ayıran Anayasa ilkesi göz önünde tutulduğunda bütçe yasasından başka bir yasanı-n Anayasanın 65. ve 75. maddeleri uyarınca konulabileceği ve 75. madde uyarınca yayınlanan bütçe yasasının ise, bütçe ile ilgili olmayan konular hakkında herhangi bir kuralı içeremeyeceği aşikârdır.

K.T.F. Meclisi 1978 Mali Yılı Bütçe Yasasının 27(2) mad-desi ile 26/77 sayılı Emeklilik Yasasının 41. maddesini değiştirmektedir. Görülüyor ki K.T.F. Meclisi Anayasanın 65. maddesinde yer alan yasaları değiştirmek yetkisini, yine kendi yetkilerinden olmakla beraber, değişik niteliği bulunan bütçe yasası biçimi-nde kullanmak sureti ile Anayasanın bütçe tasarılarını ilgilendiren 75. maddesine aykırı hareket etmiştir. Bu nedenle bütçe yasasının 27(2) maddesinin iptali gereklidir.

İptali istenen madde Anayasanın 73 ve 75. maddelerine aykırı olduğuna karar verildiğ-inden aynı maddenin Anayasanın diğer bazı maddelerine de aykırı olup olmadığı hususunun bu davada incelenmesine gerek görülmemiştir.





VI. SONUÇ:
Sonuç olarak 12/78 sayılı 1978 mali yılı bütçe yasasının 27(2) maddesi Anayasanın 73 ve 75. maddelerine ay-kırı olduğundan iptaline oybirliği ile karar verilir.





(Ülfet Emin)(Ahmed İzzet)
Başkan Yargıç





(Şakir Sıdkı İlkay)(Salih S. Dayıoğlu) (N.Ergin Salâhi)
Yargıç Yargıç Yargıç



16 Kasım, 19-78
-




4






Full & Egal Universal Law Academy