Anayasa Mahkemesi Numara 10,11,12,13/1994 Dava No 2/1995 Karar Tarihi 25.05.1995
Numara: 10,11,12,13/1994
Dava No: 2/1995
Taraflar: UBP ile Cumhuriyet Meclisi
Konu: 53/77 Üst Kademe Yöneticileri Yasasının 3(1)(2 maddesinin anayasaya aykırılığı iddiası - )Danışman kadrosu – Sözleşmeli danışman – Üst kademe yöneticisi – Üst kademe yöneticiliğine atanan bir kişinin siyasal makamın tercihi olduğunun yadsınamaz bir gerçek olduğu.
Mahkeme: A/M
Karar Tarihi: 25.05.1995

-D. 2/95 Birleştirilmiş
Anayasa Mahkemesi 10,11,12 ve 13/94

Anayasa Mahkemesi Olarak Oturum Yapan
Yüksek Mahkeme Huzurunda

Mahkeme Heyeti: Salih S. Dayıoğlu, Başkan, Celal Karabacak, Taner Erginel, Metin A. Hakkı, Nevvar Nolan.

Anayasa-nın 147. maddesi hakkında.


Davacı/Müstedi: Ulusal Birlik Partisi, Lefkoşa
ile
Davalı/Müstedaaleyh: KKTC, Cumhuriyet Meclisi, Lefkoşa
A r a s ı n d a

Davacı/Müstedi namına Avukat Zeki Bayram, Avukat Hasan Hasipoğlu ve Avukat Mustafa Asena-
Davalı/Müstedaaleyh namına Başsavcılık tarafından Başsavcı Yardımcısı Yaşar Boran


Danışman kadrosu - Daimi bir kadro olan danışman kadrosunun sözleşme ile geçici olarak doldurulabileceği.

Sözleşmeli danışman - Sözleşmeli danışman atanmasında, bir üst -kademe yöneticisinin atanmasında olabileceği gibi, siyasal ağırlıklı bir tercih söz konusu olamaz.

Üst kademe yöneticisi - Üst kademe yöneticiliğine atanan bir kişinin siyasal makamın tercihi olduğunun yadsınamaz bir gerçek olduğu.

KONU: (a) 53/77 sayıl-ı Üst Kademe Yöneticileri Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 53/77 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 3. maddesinin (1). fıkrasını ve yeni 2. fıkra eklenmek suretiyle ayni yasanın (4). maddesini değiştiren 16/94 sayılı Üst Kademe- Yöneticileri (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 16/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 3. ve 4. maddelerinin;
(b) 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının, (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 7/79- sayılı Yasa olarak anılacaktır) 51. maddesinin (2) fıkrasını (b) bendini kaldıran ve onun yerine yeni (b) bend getirmek suretiyle değiştiren 15/94 sayılı Kamu Görevlileri (Değişiklik No.2) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 1-5/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 3. (1) maddesinin;
(c) 15/81 sayılı Başbakanlık (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe 15/81 sayılı Yasa olarak anılacaktır) Yasasının Birinci ve İkinci cetvellerini tadil -eden 17/94 sayılı Başbakanlık Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 17/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 2(1)(A) ve 2(2)(A) maddelerinin;
(d) 57/77 sayılı Bakanlıklar Kuruluş İlke-leri (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 57/77 sayılı Yasa olarak anılacaktır) Yasasının 7. maddesinin (1). fıkrasını tadil eden ve ayni yasanın İkinci Cetvelin (A) (a) ve (A) (b) kısımlarını değiştiren 18/94 sayılı Bakanlıkların Kuruluş- İlkeleri (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 18/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) sırasıyle 2(1)(A) ve 2(2)(A)(a) ve (b) maddelerinin;
Anayasanın 1, 3(4), 8, 10, 120, ve 147. maddelerine aykırı olup olmadıkları.
-
OLAY: Birleştirilerek dinlenen bu davalarda davacı Anayasanın 147. maddesi uyarınca iptal davası açmaya ehil tüzel bir kişidir.
Davalı olan Cumhuriyet Meclisi 17.5.1994 tarihli birleşiminde, yukarıda KONU altında yer alan değişiklik yasa tasarılarını ka-bul etti. Bu yasalar daha sonra 31.5.1994 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Davacı sözü edilen değişiklik yasalarının yukarıda KONU altında belirlenen madde veya kısımlarının Anayasanın yine KONU altında dermeyan edilen maddelerine -aykırı olduğunu ileri sürerek 23.2.1995 tarihinde birleştirilerek dinlenmesine karar verilen bu davaları açtı.

SONUÇ: Sonuç olarak birleştirilerek dinlenen, A.M. 10/94, A.M.11/94, A.M. 12/94 ve A.M.13/94 sayılı davalarda sırası ile
(a) 53/77 sayılı Üst Ka-deme Yöneticileri Yasasının 3. maddesinin (1). fıkrasını ve yeni 2. fıkra eklenmek suretiyle ayni yasanın (4). maddesini değiştiren 16/94 sayılı Üst Kademe Yöneticileri (Değişiklik) Yasasının 3. ve 4. maddelerinin;
(b) 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasası-nın, 51. maddesinin (2) fıkrasını (b) bendini kaldıran ve onun yerine yeni (b) bendini getirmek suretiyle değiştiren 15/94 sayılı Kamu Görevlileri (Değişiklik No.2) Yasasının 3. (1) maddesinin;
(c) 15/81 sayılı Başbakanlık (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasla-rı) Yasasının Birinci ve İkinci cetvellerini tadil eden 17/94 sayılı Başbakanlık Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları (Değişiklik) Yasasının 2(1)(A) ve 2(2)(A) maddelerinin;
(d) 57/77 sayılı Bakanlıkların Kuruluş İlkeleri Yasasının 7. maddesinin (1) fıkrası-nı tadil eden ve ayni yasanın İkinci Cetvelin (A) (a) ve (A) (b) kısımlarını değiştiren 18/94 sayılı Bakanlıkların Kuruluş İlkeleri (Değişiklik) Yasasının sırasıyle 2(1)(A) ve 2(2)(A)(a) ve (b) maddelerinin
Anayasanın 1, 3(4), 8, 10, 120, ve 147. maddeleri-ne aykırı olmadıklarına, oybirliği ile, karar verildi.



K A R A R

KONU:

(a) 53/77 sayılı Üst Kademe Yöneticileri Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 53/77 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 3. maddesinin (1). fıkrasını ve yen-i 2. fıkra eklenmek suretiyle ayni yasanın (4). maddesini değiştiren 16/94 sayılı Üst Kademe Yöneticileri (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 16/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 3. ve 4. maddelerinin;

(b) 7/79 s-ayılı Kamu Görevlileri Yasasının, (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 7/79 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 51. maddesinin (2) fıkrasını (b) bendini kaldıran ve onun yerine yeni (b) bend getirmek suretiyle değiştiren 15/94 sayılı Kamu Gör-evlileri (Değişiklik No.2) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 15/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) 3. (1) maddesinin;

(c) 15/81 sayılı Başbakanlık (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) (bundan sonra metin başka türlü gerektir-medikçe 15/81 sayılı Yasa olarak anılacaktır) Yasasının Birinci ve İkinci cetvellerini tadil eden 17/94 sayılı Başbakanlık Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 17/94 sayılı Yasa o-larak anılacaktır) 2(1)(A) ve 2(2)(A) maddelerinin;

(d) 57/77 sayılı Bakanlıklar Kuruluş İlkeleri (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 57/77 sayılı Yasa olarak anılacaktır) Yasasının 7. maddesinin (1). fıkrasını tadil eden ve ayni yasan-ın İkinci Cetvelin (A) (a) ve (A) (b) kısımlarını değiştiren 18/94 sayılı Bakanlıkların Kuruluş İlkeleri (Değişiklik) Yasasının (bundan sonra metin başka türlü gerektirmedikçe sadece 18/94 sayılı Yasa olarak anılacaktır) sırasıyle 2(1)(A) ve 2(2)(A)(a) ve -(b) maddelerinin;

Anayasanın 1, 3(4), 8, 10, 120, ve 147. maddelerine aykırı olup olmadıkları.


I. OLAY:

Birleştirilerek dinlenen bu davalarda davacı Anayasanın 147. maddesi uyarınca iptal davası açmaya ehil tüzel bir kişidir.

Davalı olan Cumhuriyet- Meclisi 17.5.1994 tarihli birleşiminde, yukarıda KONU altında yer alan değişiklik yasa tasarılarını kabul etti. Bu yasalar daha sonra 31.5.1994 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Davacı sözü edilen değişiklik yasalarının yukarıda KO-NU altında belirlenen madde veya kısımlarının Anayasanın yine KONU altında dermeyan edilen maddelerine aykırı olduğunu ileri sürerek 23.2.1995 tarihinde birleştirilerek dinlenmesine karar verilen bu davaları açtı.


II. İDDİANIN GEREKÇESİ:

(1) (a) Davacın-ın A.M. 10/94 sayılı dava ile ilgili olarak iddialarının gerekçeleri özetle şöyledir:

16/94 sayılı Yasanın 3. ve 4. maddeleri ile esas Yasa olan 53/77 sayılı Yasaya getirilen değişiklikler siyasal niteliklidir. Değişiklikten önce yasal durum 1977'den b-eri değişmemişti. Hükümet değişikliği ile geçirilen 16/94 sayılı Yasanın geçirilişinde kamu sektöründe verimlilik veya hizmet yerine siyasal amaç öngörülmüştür. Böyle bir amaç ise kamu hizmetinin yara almasına yol açar. Değişiklikten önce üst kademe yön-eticisi olabilmek için, sair hususlar yanında, aranan kriterlerden birinin ilgili kişinin tuttuğu mevkiin barem 15'in altında olmaması idi. Halbuki değişiklikten sonra barem nosyonu kalkmış, onun yerine fiilen barem 15'in karşılığı çekilen maaş kriteri get-irilmiştir. Diğer bir ifade ile daha önce barem 15 ve üstü bir barem öngörülürken şimdi barem 15'in altında olan ancak kademe ilerlemesi ile barem 15'in karşılığını fiilen çeken herhangi birisi de üst kademe yöneticiliği mevkiine atanabiliyor. Bu düzenle-me makul değildir. Eskiden atanamayan şimdi yeni düzenlemeden sonra atanabiliyor. Bu da bir yerde, Barem 15 ve yukarı bir baremden maaş çekenlerin haklarına tecavüz teşkil eder niteliktedir.

16/94 sayılı Yasanın 4. maddesi ile getirilen değişiklikten ön-ce görevden alınan bir üst kademe yöneticisi bağlı bulunduğu bakanlıkta müşavirlik veya ona denk bir görev ile görevlendirilirdi. Devlet Başkanlığı ve Başbakanlıkta üst kademe yönetici olduğu bir sırada görevinden alınan bir kişi Devlet Başkanlığı ve Başb-akanlık veya ona denk görevlerde görevlendirilebilirdi. Değişiklikten sonra ilgili kurumların en üst hiyerarşik amirlerinin karşılıklı mutabakatı ile Cumhuriyet Meclisi Genel Sekreterliği Örgütünde de görevlendirilme olanağı yaratılmıştır. Böyle bir düze-nleme ilgili üst kademe yöneticisinin kazanılmış haklarına tecavüzdür, ayrıca prestij kırıcıdır ve kişi huzurunu bozar. Bu nedenlerle 16/94 sayılı Yasanın 3. ve 4. maddeleri kazanılmış haklara saygıyı emreden ve Anayasanın 1. maddesi ile düzenlenen hukuk -üstünlüğü ilkesine, eşitlik ilkesini düzenleyen 8. maddesine kişi huzurunu düzenleyen 10. maddesinin (2). fıkrasına, kamu görevlilerinin haklarını saklı tutan 160. maddeye aykırıdır.

(b) Davacının A.M. 11/94 sayılı dava ile ilgili olarak iddialarının ger-ekçeleri özetle şöyledir:

Yukarıda A.M. 10/94 sayılı dava ile ilgili yapılan argümanlar bu dava için de aynen geçerlidir. Ek olarak üniversite veya yüksek öğrenim gerektiren hizmet sınıflarının en az 2. derecesine atanmış olanlardan barem 15'in karşılığ-ını fiilen çekme koşulu aranırken lise veya dengi bir orta öğretim kurumunu bitiren ancak kamu hizmetinde 15 yıl hizmeti olanlardan hizmet derecesi koşulu aranmamaktadır. Bu şekilde üniversite veya yüksek okul mezunları ile diğerleri arasında makul olmaya-n bir ayırım yaratılmakla eşitlik ilkesi zedelenmektedir.

(c) Davacının A.M. 12/94 sayılı dava ile ilgili olarak iddialarının gerekçeleri özetle şöyledir:

Davacı anayasaya aykırılık iddialarını 17/94 sayılı Yasanın sadece 2 (1)(A)'nın "Bu kadronun iki -adedi ayni zamanda sözleşmeli Danışman kadrosu olup Başbakanlıkça sözleşmeli personelin istihdamı ile ilgili kurallara bağlı olarak doldurulabilir" kısmı ve 2(2)(A) maddesi ile sınırlı tuttu.

Bu yasa ile bir danışmanlık birimi oluşturuldu. Danışmanlık d-aimi ve sürekli bir mevkidir. Oysa kamu görevinde asıl ve sürekli kadrolar üst kademe yöneticileri dışında sadece Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından veya Kamu Görevlileri Yasası çerçevesinde yapılabiliyor.

Başbakanlığa sözleşmeli danışman alma yetkisi Ana-yasa ile verilmiş değildir. Bu yasa da siyasal nitelikli bir yasadır. Keza Üniversite mezunu olmayanlar için A.M. 11/94 sayılı davada ileri sürülen iddialar bu dava için de geçerlidir.

(d) Davacının A.M. 13/94 sayılı dava ile ilgili olarak iddialarını -bu davada da davacı anayasaya aykırılık iddialarını 18/94 sayılı Yasanın 2 (1) A ve (a) (b)'de yer alan "müsteşar" ve "danışman" la sınırlandırmıştır. A.M. 12/94 sayılı davada söylenenler bu dava için de geçerlidir.

(2) (a) Davalıyı temsil eden Başsavcıl-ığın görüş ve iddiaları özetle şöyledir:

A.M. 10/94 ve A.M. 11/94 için ayni iddialar yapılmıştır. Buna göre;

Gerek 15/94 ve gerekse 16/94 sayılı Yasalar Üst Kademe Yöneticiliğine atanabilmek için 1977'den süregelen kapsamı genişlettiği doğrudur. Yasa-nın kapsamını genişletmek, onu kendi başına, anayasaya aykırı kılmaz. Anayasa 121 (5) maddesi üst kademe yöneticisinin atanabileceğinden söz eder. Detayı yasaya bırakmıştır. 1977'de geçirilen 53/77 sayılı üst kademe yöneticileri Yasası, barem 15'i esa-s almıştı. Hangi barem veya derecenin esas alınacağına Yasama Organı karar verir. 15/94 ve 16/94 sayılı yasalardan önceden üst kademe yöneticisi olarak atanma hakkına haiz olanlar bu haklarından yoksun bırakılmamışlardır. Sadece üst kademe yönetici mevk-iine atanacak kişilerin daha geniş bir çevreden alınmasına olanak tanınmıştır.

Üst kademe yöneticiliği mevkiinden alınan bir kişinin nerede istihdam edileceğini anayasa değil, yasa veya yasalar belirlemektedir. Kaldı ki Meclis Başkanlığı diğer birimlerd-en daha dun bir birim değildir.

(b) AM 12/94 ve AM 13/94 sayılı davalar için Başsavcılığın görüş ve iddialar özetle şöyledir.

Burada tek konu danışmanların sözleşmeli olup olmayacağıdır. Danışman mevkii kadrosu ihdas etmek yetkisi yasa koyucuya ai-ttir. Sözleşmeli personelin nasıl atanacağı ise 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasası ile düzenlenmiştir. Danışmanların sözleşmeli olarak atanamıyacağına mütedair anayasal bir engel yoktur. Sözleşmenin ise 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının öngördüğü -şekilde yapılacağı aşikardır. Sözleşmeli personel daimi değildir. Bu tür personelin sözleşmeleri en fazla 4 yıllık bir süre ile sınırlıdır.


III. İLGİLİ YASA METİNLERİ:

53/77 sayılı Üst Kademe Yöneticileri Yasasının 3(1) ve 4(2) maddelerini değiştiren- 16/94 sayılı Yasanın 3. ve 4. maddeleri şöyledir:

3. (1) Bir kamu görevlisinin, üst kademe yöneticiliği mevkilerinden birine atanabilmesi için, atanacağı mevki için (7)'nci fıkrası hariç olmak üzere bu Yasanın 6'ncı maddesinde öngörülen asgari niteliği -haiz olması ve üniversite mezuniyeti veya yüksek öğrenim gerektiren hizmet sınıflarının en az ikinci derecesine atanmış olup barem 15'in karşılığını fiilen çekmiş olması koşuldur.

Lise veya dengi bir orta öğrenim kurumundan mezun olanlar için bu Yasanın -6'ncı maddesinde öngörülen kuralların uygulanması koşuldur.

Öğretmenlerin ise en az ilgili hizmet şemalarında kendileri için aranan süre kadar hizmet etmiş olması ve yukarıda belirtilen maaş bareminin karşılığını fiilen çekmiş olması koşuldur.

4. .....-...........

(2) Görevden alınan Üst Kademe Yöneticileri (müşavirler) Bu Yasanın 2'nci madesinin (3)'üncü fıkrasında belirtilen kurumlar yanında, ilgili kurumların en üst hiyerarşik amirlerinin karşılıklı mutabakatı ile, Cumhuriyet Meclisi Genel Sek-reterliği Örgütünde de görevlendirilebilirler.

Müşavirler, Öğrenim durumları ile kamu görevinde kazandıkları deneyim ve uzmanlık alanına uygun hizmetlerde, görevlendirildikleri kurumun en üst hiyerarşik amirinin gözetim ve denetiminde görev yaparlar ve o-nların yönerileri çerçevesinde danışmanlık hizmetlerini yürütürler.

Müşavirler, görevlerinin yerine getirilmesinde görev yaptıkları kurumun en üst hiyerarşik amirine karşı sorumludurlar.


7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 51. maddesinin (2). fıkr-asının (b) bendini değiştiren 15/94 sayılı Yasanın 3(1) maddesi şöyledir:

3. (1) ...........
(b) Bir kamu görevlisinin Üst Kademe Yöneticileri Yasasında belirlenen mevkilerden birine atanabilmesi için üniversite mezuniyeti veya yüksek ö-ğrenim gerektiren hizmet sınıflarının en az ikinci derecesine atanmış olup barem 15'in karşılığını fiilen çekmiş olması koşuldur.

Lise veya dengi bir orta öğretim kurumunu bitirmiş olanların en az on beş yıl kamu görevinde hizmet etmiş olmaları ve barem -15'in karşılığını fiilen çekmiş olmaları koşuldur.


15/81 sayılı Başbakanlık (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasasının Birinci ve İkinci Cetvellerini değiştiren 17/94 sayılı Yasanın 2(1)(A) ve 2(2)(A) maddesi aynen şöyledir:

2 (1) (A) Esas Ya-sa Birinci Cetvelinde yer alan "II'nci Derece "Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü" kadrosundan hemen sonra aşağıdaki yeni kadro, hizmet sınıfı, derecesi, kadro sayısı ve baremi konmak suretiyle değiştirilir:


"Kadro Adı Hizmet Sınıfı Derecesi - Kadro Baremi
Sayısı
Danışman Yöneticilik
Hizmetleri Sınıfı
(Üst Kademe
Yöneticisi) II 3 18A

(Bu kadronun iki adedi aynı zamanda Sözleşmeli Danışm-an kadrosu olup Başbakanlıkca sözleşmeli personelin istihdamı ile ilgili kurallara bağlı olarak doldurulabilir.)

2 (2) (A) Esas Yasa, İkinci Cetvelinde yer alan "Müsteşar" kadrosu hizmet şeması kaldırılmak ve yerine bu Yasaya ekli yeni "Müsteşar" -kadrosu hizmet şeması konmak ve "Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü" kadrosu hizmet şemasından hemen sonra bu Yasaya ekli yeni "Danışman" kadrosu hizmet şeması konmak suretiyle değiştirilir.


57/77 sayılı Bakanlıklar Kuruluş İlkeleri Yasasının 7. maddesin-in (1)'nci fıkrasını tadil eden ve ayni yasanın İkinci Cetvelinin (A)(a) ve (A)(b) kısımlarını değiştiren 18/94 sayılı Yasanın 2(1)(A) ve 2(2)(A)(a) maddeleri aynen şöyledir:

2 (1) (A) Esas Yasa, 7'nci maddesinin (1)'inci fıkrasına bağlı Birinci Cetvel-de, Yöneticilik Hizmetleri Sınıfı (Üst Kademe Yöneticisi) altında yer alan "Plan-Proje Müdürü" kadrosundan hemen sonra aşağıdaki çizelgede öngörülen yeni "Özel Kalem Müdürü", "Yerel Yönetimler Müdürü", "Sosyal Konut Müdürü" ve "Danışman" kadroları eklenmek- suretiyle değiştirilir:

2 (A) (a) "Müsteşar", "Bakanlık Müdürü" ve "Plan-Proje Müdürü" hizmet şemaları kaldırılmak ve yerine bu Yasaya ekli yeni "Müsteşar", "Bakanlık Müdürü" ve Plan-Proje Müdürü" kadroları hizmet şemaları konmak;


IV. İLGİLİ ANA-YASA METİNLERİ:

Madde 1.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Devleti, demokrasi, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü ilkelerine dayanan laik bir Cumhuriyettir.

Madde 3.
(1) ........
(2) ........
(3) ........
(4) Hiçbir organ, makam veya -merci, kaynağını bu Anayasadan almayan bir yetki kullanamaz.


Madde 8.
(1) Herkes, hiçbir ayırım gözetilmeksizin, Anayasa ve yasa önünde eşittir. Hiçbir kişi, aile, zümre veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.
(2) Devlet organları veya yönetim makamları, büt-ün işlemlerinde yasa önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek ve ayrıcalık yapmamak zorundadırlar.
(3) Ekonomik bakımdan güçsüz olanların Anayasa ve yasalar ile elde ettikleri veya edecekleri kazanımlar, bu madde ileri sürülerek ortadan kaldırıla-maz.

Madde 10.
(1) Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve özgürlüklere sahiptir.
(2) Devlet, kişinin temel hak ve özgürlüklerini, kişi huzuru, sosyal adalet ve hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşmayacak biçimde sınırlaya-n siyasal, ekonomik ve sosyal bütün engelleri kaldırır; insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli koşulları hazırlar.
(3) Devletin yasama, yürütme ve yargı organları, kendi yetki sınırları içinde, bu Kısım kurallarının tam olarak uygulanmas-ını sağlamakla yükümlüdürler.

Madde 120.
(1) Devletin genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevler, kamu görevlileri eliyle yürütülür.
(2) Kamu iktisadi teşebbüslerinin ve diğer kamu tü-zel kişilerinin, genel yönetim ilkelerine göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve süreklü görevler ise diğer kamu personeli eliyle yürütülür.

Madde 147.
(1) Cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Meclisinde temsil edilen siyasal par-tiler, siyasal gruplar ve en az dokuz milletvekili veya kendi varlık ve görevlerini ilgilendiren alanlarda diğer kurum, kuruluş veya sendikalar bir yasanın, kararnamenin, tüzüğün, Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğünün, Cumhuriyet Meclisi kararının, yönetmeliğin v-eya bunların herhangi bir kuralının Anayasanın herhangi bir kuralına aykırı veya ona uygun olmadığı gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açabilirler.

(2) Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı iptali is-tenen yasanın, kararnamenin, tüzüğün, Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğünün, Cumhuriyet Meclisi kararının, yönetmeliğin veya bunların herhangi bir kuralının Resmi Gazete'de yayımlanma-sından başlayarak doksan gün sonra düşer.


V. İNCELEME:

Konu, ileri sürülen -iddia ve görüşler ve ilgili Yasa ve Anayasa metinleri ışığında incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü:

16/94 sayılı yasadan önce bir kişi üst kademe yöneticisi olarak atanabilmek için sair koşullar yanında işgal ettiği mevkiin maaşının barem 15'in altınd-a bir mevki olmaması koşulu vardır. Bu koşul anayasa ile konulmuş olmayıp 53/77 sayılı Yasa ile getirilmiş bir koşuldur. Barem 15'in saptanmasında herhangi bir özel durum dikkate alınmış değildir. Barem 15'in saptanması Yasa koyucunun tercihi sonucudur. - Yasa koyucu barem saptarken herhangi bir baremi saptayabilir. 1977'den beri barem 15 değişmediği gerekçesiyle bunun hiçbir zaman değişmeyeceği görüş ve iddiasına itibar etmek olası değildir. Aksini savunmak bir dönemin Yasama Meclisinin daha sonraki mecl-islerinin çalışmalarını ipotek altına almak olur. 16/94 sayılı Yasa bu konuda bir değişiklik getirmiştir. Buna göre baremine bakılmaksızın üniversite mezuniyeti veya yüksek öğrenim gerektiren hizmet sınıflarının en az ikinci derecesine atanan ve barem 15-'in karşılığını fiilen çeken bir kamu görevlisi de üst kademe yöneticiliği mevkiine atanabiliyor. Burada yasa koyucunun getirdiği yenilik üst kademe yöneticiliğine atanabilecek kişilerin bulunduğu kaynağı genişletmek olmuştur. Bununla, atayacak makam daha- geniş bir kaynaktan eleman bulma olanağına sahip olabilecektir. Bunun yapılmasıyle kişinin huzuru bozulmayacağı gibi kamu sektörünün olumsuz yönde etkilenmesi de söz konusu olamaz. Davacının, yasanın siyasi nitelikli olduğu, iddiasında bir gerçek payı ol-makla birlikte esasen 53/77 sayılı esas yasanın kendisi bir dereceye kadar siyasi nitelikli olduğu gerçeğinin gözden uzak tutulmaması gerekir. Üst kademe yöneticiliğine atanan bir kişinin siyasal makamın tercihi olduğu gerçeği yadsınamaz. Bu nedenle, bu -yasayı değiştiren 16/94 sayılı yasanın da, atama açısından siyasi nitelikli olması anayasaya aykırılık oluşturmaz.

Davacı havale konusu edilen 53/77 sayılı Yasanın 2. fıkrasının görevden alınan üst kademe yöneticilerinin sair yerler yanında Cumhuriyet Me-clisi Genel Sekreterliği Örgütünde görevlendirilebileceklerini öngörme-sinden yakınmaktadır. Görevden alınan bir üst kademe yöneticisinin nerede görevlendirileceği anayasa ile değil 53/77 sayılı yasa ile düzenlenmiştir. Yasa ile yapılan bir düzenleme ana-yasal çerçevede kalmak koşulu ile yine yasa ile değiştirilebilir. Kaldı ki Cumhuriyet Meclisi Genel Sekreterliği Örgütünün bir bakanlık müşavirliğinden daha dun bir mevki olduğu da söylenemez.

Yukarıdaki nedenlerden ötürü A.M. 10/94 sayılı davanın reddo-lunması gerekir.

Benzeri görüşler A.M. 11/94 için de geçerlidir. 15/94 sayılı değişiklik Yasasından önce 7/79 sayılı Kamu Görevlileri üst kademe yöneticisi olarak atanabilmesi için atanma öncesi işgal etmekte olduğu kadronun bareminin Barem 15'in altınd-a olmamasını öngörüyordu. 15/94 sayılı Yasa bunu değiştirmiş ve kapsamını üniversite ve yüksek öğrenim gerektiren hizmet sınıflarının en az ikinci derecesine atanmış olup barem 15'in karşılığını fiilen çekmiş olan ile lise ve dengi bir orta öğretim kurumu-nu bitirmiş olanların en az on beş yıl kamu görevinde hizmet etmiş ve barem 15'in karşılığını fiilen çekmiş olanları da kapsar şeklinde genişletmiştir. Kapsamın genişletilmesi ilgililere daha büyük kaynaktan seçim yapma fırsatı verebileceği dikkate alındı-ğında bunun kamu yararına olduğu ortadadır. Ayrıca A.M 10/94 ile ilgili olarak söylenen bu dava için de aynen geçerlidir. Bu nedenlerle bu davanın da reddolunması gerekir.

AM 12/94'de esas yakınma konusu daimi bir kadro olan danışman kadrosunun sözleş-me ile geçici olarak doldurulamıyacağıdır.

Anayasanın 120 (1) maddesi Devletin, genel yönetim ilkelerine göre yürütülmekle yükümlü olduğu kamu hizmetlerinin gerektirdiği asıl ve sürekli görevlerin kamu görevlileri eliyle yürütülmesini öngörmektedir. Ana-yasanın 121 (2) maddesi de Kamu görevlilerinin bağımsız organ veya organlar tarafından tayin edilebileceğine amirdir. 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının 6. maddesi kamu hizmetlerinin sürekli personel, sözleşmeli personel, geçici personel ile işçiler e-liyle yürütüleceğini düzenlemektedir. Sözleşmeli personelin ise nasıl ve hangi durumlarda atanacağı 7/79 sayılı yasanın 6(2) maddesinde açıklıkla görülmektedir.

Sözleşmeli personelin atanabilmesi için sözü edilen 7/79 sayılı yasanın 6 (2) maddesine sık-ı sıkıya uyulması gerektiğini önemle vurgulamak isteriz. Danışman atanabilmesi için sair hususlar yanında o mevkiin gerektirdiği bilgi, deneyim, uzmanlık gibi evsafa haiz kişilerin kamu görevinde bulunmaması halinde ve ancak "özel bir meslek ve uzmanlık ö-ğrenim ve bilgisini gerektiren, kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği" durumlarda söz konusu olması gerekmektedir. Görülüyor ki sözleşmeli danışman atanma-sında, bir üst kademe yöneticisinin atanmasında olabileceği gibi, siyasal ağırlıklı bir tercih söz konusu olamaz. Kamu sektöründe anlaşmalı personelin istihdam edilemiyeceğine mütedair Anayasada açık veya zımni bir kural yoktur. Yukarıdaki yasal kriterle-rin dikkate alınacağı ve bunlara haliyle uyulacağı varsayımından hareketle iki danışmanın sözleşme ile atanabileceğini öngören ve havale konusu 17/94 sayılı Yasanın 2(1)(A) maddesinde yer alan "bu kadronun iki adedi ayni zamanda sözleşmeli Danışman Kadrosu- olup Başbakanlıkça sözleşmeli personelin istihdamı ile ilgili kurallara bağlı olarak doldurabilir" kuralı ile ayni yasanın 2(2)(A) maddesinin Anayasaya aykırı bir yönü yoktur. Bu nedenle bu davanın da reddolunması gerekir.

A.M. 13/94 sayılı davada dava-cı istidanın "danışman" ile sınırlandırdığı için A.M. 12/94 sayılı davada söylenenler bu dava için de aynen geçerlidir. Dolayısıyle bu davanın da reddolunması gerekir.


VI.SONUÇ:

Sonuç olarak birleştirilerek dinlenen, A.M. 10/94, A.M.11/94, A.M. 12/94- ve A.M.13/94 sayılı davalarda sırası ile

(a) 53/77 sayılı Üst Kademe Yöneticileri Yasasının 3. maddesinin (1). fıkrasını ve yeni 2. fıkra eklenmek suretiyle ayni yasanın (4). maddesini değiştiren 16/94 sayılı Üst Kademe Yöneticileri (Değişiklik)Yasası-nın 3. ve 4. maddelerinin;

(b) 7/79 sayılı Kamu Görevlileri Yasasının, 51. maddesinin (2) fıkrasını (b) bendini kaldıran ve onun yerine yeni (b) bendini getirmek suretiyle değiştiren 15/94 sayılı Kamu Görevlileri (Değişiklik No.2) Yasasının 3. (1) ma-ddesinin;

(c) 15/81 sayılı Başbakanlık (Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları) Yasası-nın Birinci ve İkinci cetvellerini tadil eden 17/94 sayılı Başbakanlık Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları (Değişiklik) Yasasının 2(1)(A) ve 2(2)(A) maddelerinin;

(d) - 57/77 sayılı Bakanlıkların Kuruluş İlkeleri Yasasının 7. maddesinin (1) fıkrasını tadil eden ve ayni yasanın İkinci Cetvelin (A) (a) ve (A) (b) kısımlarını değiştiren 18/94 sayılı Bakanlıkların Kuruluş İlkeleri (Değişiklik) Yasasının sırasıyle 2(1)(A)- ve 2(2)(A)(a) ve (b) maddelerinin

Anayasanın 1, 3(4), 8, 10, 120, ve 147. maddelerine aykırı olmadıklarına, oybirliği ile, karar verildi.



(Salih S. Dayıoğlu) (Celal Karabacak)
Başkan - Yargıç



(Taner Erginel) (Metin A. Hakkı) ( Nevvar Nolan)
Yargıç Yargıç Yargıç

25 Mayıs 1995

-

-



144






Full & Egal Universal Law Academy