Rekabet Kurumu
Karar Sayısı: 13-55/769-328
Karar Türü: Menfi Tespit ve Muafiyet
Konu: Akbank T.A.Ş. ile Odea Bank A.Ş. arasında imzalanan 09.04.2013 tarihli “BANK’O CARD AXESS Kredi Kartı İşbirliği ve Marka Lisans Sözleşmesine” muafiyet tanınması talebi
Karar Tarihi: 27.09.2013

Rekabet Kurumu Başkanlığından,
REKABET KURULU KARARI
Dosya Sayısı : 2013-4-39 (Muafiyet)
Karar Sayısı : 13-55/769-328
Karar Tarihi : 27.09.2013
A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER
Başkan : Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI
Üyeler : Kenan TÜRK, Doç. Dr. Mustafa ATEŞ, İsmail Hakkı KARAKELLE,
Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN
B. RAPORTÖRLER: Canan İÇEL, Tuğba YILMAZ, İbrahim Ethem SEZER
C. BİLDİRİMDE
BULUNANLAR : Akbank T.A.Ş.
Temsilcisi: Av. Turgan GÜRMEN
Mete Cad. No:12/7-8 Taksim/İstanbul
(1) D. DOSYA KONUSU: Akbank T.A.Ş. ile Odea Bank A.Ş. arasında imzalanan 09.04.2013
tarihli “BANK’O CARD AXESS Kredi Kartı İşbirliği ve Marka Lisans Sözleşmesine”
muafiyet tanınması talebi.
(2) E. DOSYA EVRELERİ: Kurum kayıtlarına 10.05.2013 tarihinde giren başvuru üzerine
düzenlenen 12.09.2013 tarih ve 2013-4-39/MM sayılı Muafiyet/Menfi Tespit Ön İnceleme
raporu görüşülerek karara bağlanmıştır.
(3) F. RAPORTÖR GÖRÜŞÜ: İlgili raporda; bildirim konusu sözleşmeye 4054 sayılı Rekabetin
Korunması Hakkında Kanun’un 5. maddesi çerçevesinde bireysel muafiyet tanınması
gerektiği ifade edilmiştir.
G. İNCELEME VE DEĞERLENDİRME
G.1. İlgili Pazar
(4) Dosya mevcudu bilgiler çerçevesinde, ilgili ürün pazarları “çok markalı kredi kartları ihracı
pazarı” ve “üye işyeri edinme pazarı’’, ilgili coğrafi pazar ise "Türkiye" olarak belirlenmiştir.
G.2. Bildirim Konusu Sözleşme
(5) Akbank T.A.Ş. (Akbank) ile Odea Bank A.Ş. (Odea Bank) arasında 09.04.2013 tarihinde
Bank’o Card Axess Kredi Kartı İşbirliği ve Marka Lisans Sözleşmesi (Sözleşme)
imzalanmıştır. Bildirime konu bu Sözleşme ile Odea Bank tarafından çıkarılan Bank’o Card
Axess kredi kartlarının, kuralları ve işleyişi Akbank tarafından belirlenen Axess kredi kartı
uygulamalarından ve bu uygulamaların altyapısından yararlanarak Axess üye işyerlerinde
kullanılabilmesini, bu kullanım esnasında tarafların hak ve yükümlülüklerini ve ‘Axess’
markasının Odea Bank tarafından kullanımına ilişkin esasları düzenlenmektedir.
G.3. Değerlendirme
G.3.1. Sözleşme Hükümlerinin 4054 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Çerçevesinde
Değerlendirilmesi
(6) Akbank ile Odea Bank arasında kredi kartı programını paylaşmak üzere imzalanan
Sözleşme, yatay işbirliği anlaşmasıdır.
(7) Bildirim konusu Sözleşme’nin; (…..) içeren Ek-1’in 2.2. maddesi, (…..) belirten EK-1’in 2.3 ve
2.5. maddeleri ile (…..) dair 2.4., 2.6., 3.4. ve 3.6. maddeleri Odea Bank’ın rekabeti tesis
eden unsurlarda özgürce karar almasını engelleyerek rekabeti kısıtlamakta ve 4054 sayılı
Kanun’un 4. maddesine aykırılık teşkil etmektedir. Bu çerçevede anılan Sözleşme’ye
Kanun’un 8. maddesi uyarınca menfi tespit verilmesi mümkün değildir.
13-55/769-328
2/4
(8) Öte yandan, 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği kapsamında
incelendiğinde, Akbank ve Odea Bank’ın her iki ilgili pazarda da birbirine rakip konumunda
oldukları ve taraflar arasında yapılan Sözleşme’nin dikey bir ilişkiye yönelik olarak
düzenlenmediği görülmüştür. Bu hususlar dikkate alındığında, bildirime konu Sözleşme’nin
2002/2 sayılı Tebliğ’in kapsamında değerlendirilemeyeceği neticesine varılmıştır.
G.3.2. Bireysel Muafiyet Değerlendirmesi
(9) Bir sözleşmeye bireysel muafiyet tanınabilmesi için 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde
öngörülen iki olumlu iki olumsuz koşulun birlikte sağlanması gerekmektedir:
- Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve
iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması
(10) Bildirime konu Sözleşme ile amaçlanan, Odea Bank’ın Bank’o Card Axess kredi kartını
çıkartması ve bu kartın Akbank ve Odea Bank üye işyeri ağı dâhilindeki işyerlerinde
kullanımının sağlanmasıdır. Böylece Odea Bank yeni işyeri anlaşmaları yapmasa dahi
Akbank’ın üye işyerlerinden faydalanabilecek, ilgili ürün pazarına girme imkânı elde edecek,
alt yapı yatırımları yapmak yerine Akbank’ın geniş altyapısından faydalanabilecek ve yeni
POS maliyeti üstlenmeyecektir. Zira bankaların POS cihazı yerleştirmek için katlandıkları
maliyetleri bankalar arası işlemlerde uygulanacak takas komisyonuna yansıttıkları
bilinmektedir. İhraççı banka tarafından kabulcü bankadan alınan takas komisyonu,
kabulcünün bunu üye işyerine; üye işyerinin de bunu fiyatlar yoluyla tüketiciye yansıtmasıyla
ekonominin bütünü açısından bir maliyet haline gelmektedir. Söz konusu işbirliği bu anlamda
taraf bankalara bir maliyet avantajı sunacak ve bankaların kaynaklarını daha etkin bir şekilde
kullanmalarına olanak tanıyacaktır. Odea Bank’ın yeni çıkartacağı Bank'o Card Axess kredi
kartı, Axess kredi kartının alt yapısından faydalanmasının yanında Axess kredi kartının chip
para kazanımı-kullanımı, taksitli işlemler gibi müşteri bağlılık uygulamalarından da
yararlanacaktır. Belirtilen hususların neticesinde bildirime konu Sözleşme’nin 4054 sayılı
Kanun’un 5. maddesinin (a) bendi kapsamında ekonomik iyileşme ve gelişmeyi sağladığı
anlaşılmıştır.
- Tüketicinin bundan yarar sağlaması
(11) Dosya kapsamında değerlendirilen Sözleşme ile birlikte Odea Bank’ın Bank'o Card Axess
kredi kartları kullanıcılarının durumları incelenecek olursa, Türkiye’nin en yaygın üye işyeri
ağlarından birine dâhil olarak alışveriş yapma imkânına sahip olmaları tüketici yararı
açısından önemli bir husustur. Bunun yanı sıra Bank'o Card Axess kredi kartı kullanıcıları
Axess kredi kartının chip para kazanımı-kullanımı, taksitli işlemler gibi müşteri bağlılık
uygulamalarından da faydalanacaklardır. Diğer taraftan, kredi kartı pazarı çift taraflı pazar
özelliğindedir ve bu pazarlarda bir arz edici tarafından sunulan aynı ürüne karşı birbirini
etkileyen iki farklı talep söz konusudur. Bir diğer ifade ile sunulan bir mal veya hizmeti talep
eden iki farklı müşteri grubu söz konusudur. Bunlardan ilki kart kullanıcıları ikincisi ise üye
işyerleridir. Kart kullanıcıları bakımından, kredi kartı ne kadar çok üye işyerine sahipse karta
olan talep o oranda artmaktadır. Aynı şekilde bir kredi kartı ne kadar çok tüketici tarafından
kullanılmaktaysa üye işyerlerinin o kredi kartının POS’unu kabul etmek konusundaki istekleri
artacaktır. Kart kullanıcıları ve üye işyerleri arasındaki bu pozitif dışsallık nedeniyle, tüketici
boyutundaki bir fayda artışının diğer bir tüketici grubu olan üye işyerine yansıması söz
konusudur. Dolayısıyla, Sözleşme’nin 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinin (b) bendine
düzenlenen koşulu da sağladığı belirlenmiştir.
- İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması
(12) Taraflar arasında imzalanan Sözleşme’de (…..) ilişkin hükümler yer almaktadır. Üye işyeri
komisyonunun ve üye işyerlerinde uygulanacak diğer koşulların ortaklaşa belirlenmesinin
4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin (a) bendinde belirtilen mal veya hizmetlerin alım ya da
13-55/769-328
3/4
satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet, kâr gibi unsurlar ile her türlü alım yahut satım
şartlarının tespit edilmesi halini teşkil ettiği ve rekabeti sınırlayıcı bir nitelik taşıdığı açıktır.
(13) 2012 yılı itibarıyla POS ciroları bakımından hesaplanan pazar paylarına bakıldığında
Akbank’ın kredi kartı pazar payı (…..)’dir. Odea Bank’ın ise kredi kartı pazarına yeni girecek
olması sebebiyle söz konusu pazarda pazar payı bulunmamaktadır. Bu çerçevede, bildirime
konu anlaşma sonucunda pazarda herhangi bir daralma gerçekleşmeyecektir. İşbirliği
sonucunda ilerleyen dönemde Axess kredi kartı sayısında artış yaşanacaktır. İşlem hacmi
bakımından gelecek dönem pazar payı dağılımı diğer banka kartlarının performansına da
bağlı olduğundan, artış/düşüş yönünde yargıya varmak mümkün değildir.
(14) Kredi kartları pazarında talebin yaygınlaşması ve pazarın büyümesi nedeniyle Bonus, World,
Maximum, World, Advantage, CardFinans gibi kredi kartı markaları giderek daha da
büyümektedir. Pazarın iç dinamiklerinden kaynaklanan büyümeye ek olarak Bonuscard,
Maksimum, Advantage ve Axess’in pazar paylarını bankalararası işbirliği sözleşmeleri
vasıtasıyla büyüttükleri bilinmektedir. Bu nedenle kredi kartları pazarında pazar payı
rakamlarının yalnızca kart sistemleri (Bonus/World/Axess/Maximum/Card Finans/Advantage)
ele alınarak gözden geçirilmesi ve bu rakamların ne ölçüde bir yoğunlaşmayı işaret ettiğinin
değerlendirilmesi yerinde olacaktır.
(15) Dosya mevcudu bilgilere göre, zaman içinde pazar gücü World kart sistemi lehine
değişmektedir. HHI oranı 2011 ile 1800’ün üzerinde bir değerde durmakta ve rekabetçi
olmayan bir pazar yapısına işaret etmektedir. Ancak, büyük ölçekli bankaların kurduğu beş
kart sisteminin bulunduğu pazarda, küçük-orta ölçekli bankaların Türkiye çapında bu denli
yaygın bağımsız bir ağ yapısı oluşturması yüksek maliyet gerektirmekte ve bu nedenle sektör
oyuncuları tarafından ekonomik olarak makul bulunmamaktadır. Bununla birlikte, pazarda bu
beş kart sisteminin içinde bulunmayan gerek ilgili beş bankanın gerekse diğer bankaların
çıkardıkları farklı özellikte (ulaşım kartları, Akbank’ın Fish kartı, Halk Bankası’nın paraf kartı
vb.) kredi kartları bulunmakta ve tüketici tercihleri bu yeni kartlara da yönelmektedir.
(16) Bildirim konusu işlem incelendiğinde, yeni kurulmuş ve henüz kredi kartı bulunmayan Odea
Bank’ın Axess kredi kartı ağına dahil olmasının Akbank lehine ciro artışı sağlaması
beklenmekle birlikte, farklı bankaların yeni ağlara üye olduğu, farklı ürünlerin piyasaya çıktığı
sürekli devinim içindeki pazarın yapısını daha az rekabetçi bir hale dönüştürmeyeceği
değerlendirilmektedir. Bu nedenle, ilgili pazarın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan
kalkmayacağı ve muafiyetin bu koşulunun sağlandığı sonucuna ulaşılmıştır.
- Rekabetin (a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla
sınırlanmaması
(17) Sözleşme ile birlikte Akbank çok markalı kredi kartlarına yönelik üye işyeri edinme pazarında
kapalı ağ olarak faaliyet gösteren işyeri ağını Odea Bank kredi kartı kullanıcılarına açmıştır.
Bu şekilde Odea Bank mevcut üye işyeri ağını büyütmeye gerek kalmaksızın ihraç ettiği
kartları Akbank’ın ağında kullandırma imkânına sahip olmuştur. Sözleşme’de, Odea Bank’a
ilgili ürün pazarında Akbank’ın belirlediği koşullardan daha cazip koşullar sunmaması
amacıyla getirilen bazı kısıtlamalar mevcuttur. Bundan başka Sözleşme’ye göre Odea Bank,
Bank’o Card Axess kredi kartları için Akbank’ın Axess kredi kartları için belirlediği
fiyatlandırmaları uygulamakla yükümlüdür.
(18) İşlemin niteliği gereği, Akbank’ın Axess ağına dâhil edeceği ve aynı fırsatlarından
faydalandırdığı rakiplerinin kendisinden daha makul üye işyeri fiyatlaması sunması
durumunda üye işyeri edinmede zorluk yaşayacağı düşünüldüğünde, getirilen bu
kısıtlamaların böyle bir işbirliğinin yapılması için makul ve gerekli olduğu anlaşılmaktadır. Aksi
takdirde Akbank’ın böyle bir işbirliği için motivasyonu olmayacak, diğer taraftan da Odea
Bank’ın Türkiye pazarında tek başına pazarda öncü olan rakipleriyle aynı etkinlikte faaliyet
13-55/769-328
4/4
göstermesi de oldukça zor olacaktır. Sonuç olarak, işbirliği ile elde edilen ekonomik iyileşme
ve tüketici faydaları göz önüne alındığında, sözleşmedeki rekabet kısıtlamalarının rekabetin
(a) ve (b) bentlerindeki amaçların elde edilmesi için zorunlu olandan fazla sınırlanmadığı
kanaatine varılmıştır.
H. SONUÇ
(19) Düzenlenen rapora ve incelenen dosya kapsamına göre,
1. Akbank T.A.Ş. ile Odea Bank A.Ş. arasında 09.04.2013 tarihinde imzalanan Bank'o Card
Axess Kredi Kartı İşbirliği ve Marka Lisans Sözleşmesi’nin, taraflarının rakip teşebbüsler
olması nedeniyle, 2002/2 sayılı Dikey Anlaşmalara İlişkin Grup Muafiyeti Tebliği kapsamında
grup muafiyetinden yararlanamayacağına,
(20) 2. Bununla birlikte, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde sayılan şartların tamamını
karşılaması nedeniyle, bildirim konusu sözleşmeye bireysel muafiyet tanınmasına
(21) OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir.





Full & Egal Universal Law Academy