- Suçun Unsurlarının İncelenmesi
- Hukuki Savunmalar
- Tevsii Tahkikat Talebi
- Maddi Zararlar
- Koruma Tedbirlerinin Kaldırılması
- Talep Sonucu
- Delil Listesi
HIRSIZLIK SUÇU SAVUNMASINA İLİŞKİN HUKUKİ DEĞERLENDİRME
1. GİRİŞ
Malvarlığına karşı işlenen suçlar arasında uygulamada sıklıkla karşılaşılan hırsızlık suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 141 ila 147. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Hırsızlık suçlamasıyla karşı karşıya kalan bir sanığın savunması, ceza muhakemesinin temel prensipleri olan adil yargılanma hakkı, masumiyet karinesi ve şüpheden sanık yararlanır ilkesi çerçevesinde büyük önem taşımaktadır. Etkili bir savunma, suçun unsurlarının somut olayda gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti, olası hukuka uygunluk nedenlerinin veya cezayı azaltan şahsi sebeplerin varlığının ortaya konulması ve muhakeme sürecindeki usuli güvencelerin korunması açısından kritik rol oynar. Bu makalede, hırsızlık suçunun hukuki niteliği, unsurları, savunma stratejileri ve ceza muhakemesi sürecindeki ilgili hususlar, doktrindeki görüşler ve yasal düzenlemeler ışığında incelenecek, bu kapsamda hazırlanan bir savunma dilekçesi taslağı (işbu Dilekçe) ekseninde genel değerlendirmeler yapılacaktır.
2. HIRSIZLIK SUÇUNUN HUKUKİ NİTELİĞİ VE UNSURLARI (TCK m. 141 vd.)
A. Suçun Tanımı ve Korunan Hukuki Değer
TCK m. 141/1'de hırsızlık suçunun basit şekli, "Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir" şeklinde tanımlanmıştır. Bu suçla korunan temel hukuki değer, malvarlığı haklarından olan zilyetlik ve mülkiyet hakkıdır. Doktrinde, hırsızlık suçunun öncelikli olarak zilyetliği mi yoksa mülkiyeti mi koruduğu tartışmalı olsa da, genel kabul gören görüş zilyetliğin öncelikli olarak korunduğu, ancak mülkiyetin de dolaylı olarak koruma altına alındığı yönündedir.
B. Suçun Maddi Unsurları
Hırsızlık suçunun maddi unsurları şunlardır:
a. Fiil: Suçun fiil unsuru, "almak"tır. Almak, suç konusu mal üzerinde zilyedin hakimiyetine son vererek, failin kendi hakimiyetini kurması anlamına gelir. Malın bulunduğu yerden alınması yeterlidir; failin malı götürmesi veya saklaması suçun tamamlanması için şart değildir. Malın, zilyedin egemenlik alanından çıkarılmasıyla suç tamamlanır.
b. Konu: Suçun konusu, başkasına ait, taşınır bir maldır. Malın ekonomik bir değer taşıması gerekmekle birlikte, bu değerin azlığı TCK m. 145 kapsamında cezada indirim veya ceza vermekten vazgeçme nedeni olabilir. Malın "taşınır" olması, yani bir yerden başka bir yere nakledilebilir nitelikte olması şarttır. Elektrik, doğalgaz gibi ekonomik değeri olan enerji de taşınır mal kapsamında değerlendirilir (TCK m. 141 gerekçesi). Malın "başkasına ait" olması, failin malın maliki olmamasını ifade eder. Paylı veya elbirliği mülkiyetine konu mallarda, diğer paydaş veya ortakların zilyetliğindeki malı alan paydaş veya ortak da hırsızlık suçunun faili olabilir.
c. Fail: Hırsızlık suçu, herkes tarafından işlenebilen genel bir suçtur. Malın zilyedi veya maliki dışındaki herhangi bir gerçek kişi bu suçun faili olabilir.
d. Mağdur: Suçun mağduru, malın zilyedi veya malikidir. Zilyetlik, mal üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kişiyi ifade eder.
C. Suçun Manevi Unsuru (Kast)
Hırsızlık suçu, ancak kasten işlenebilir. Failin, başkasına ait taşınır bir malı, zilyedinin rızası olmadığını bilerek ve isteyerek alması gerekir (genel kast). Ayrıca, TCK m. 141'de "kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla" ifadesine yer verilerek, failde özel bir kastın, yani yarar sağlama maksadının bulunması aranmıştır. Bu yararın mutlaka ekonomik olması gerekmez; manevi bir yarar sağlama amacı da yeterlidir. Failin bu maksatla hareket etmesi yeterli olup, yararın fiilen elde edilmiş olması suçun oluşması için şart değildir. İşbu Dilekçe'de de suçun manevi unsurunun gerçekleşmediği savunulmaktadır (Madde 9, 21).
D. Hukuka Aykırılık Unsuru ve Hukuka Uygunluk Nedenleri
Her suçta olduğu gibi, hırsızlık suçunda da fiilin hukuka aykırı olması gerekir. Fiilin hukuka uygunluk nedenlerinden birinin (örneğin, kanun hükmünü icra, meşru savunma, ilgilinin rızası, zorunluluk hali) varlığı halinde suç oluşmaz. Hırsızlık suçunda en sık karşılaşılabilecek hukuka uygunluk nedeni "ilgilinin rızası"dır. Ancak TCK m. 141, tanımında açıkça "zilyedinin rızası olmadan" ifadesine yer vererek, rızanın yokluğunu suçun bir unsuru haline getirmiştir (Madde 6). İşbu Dilekçe'de de TCK'da düzenlenen "Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler" başlığı altındaki bir hukuka uygunluk nedeninin varlığı ileri sürülmektedir (Madde 11, 22).
E. Suçun Nitelikli Halleri (TCK m. 142)
TCK m. 142'de hırsızlık suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri düzenlenmiştir. Bu haller, suçun işleniş biçimi, işlendiği yer, zaman veya suçun konusuna göre belirlenmiştir. Örneğin; kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan eşya hakkında, halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların hareketleri sırasında, bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında, adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında, bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında, kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak, elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle, doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak, haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle, bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle, tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak, büyük veya küçük baş hayvan hakkında işlenmesi gibi durumlar nitelikli haller olarak sayılmıştır.
F. Daha Az Cezayı Gerektiren Haller (TCK m. 144, 145, 146)
TCK, bazı durumlarda hırsızlık suçu için daha az ceza öngörmüş veya cezada indirim yapılmasını düzenlemiştir:
a. Paydaş veya Ortağın Hırsızlığı (TCK m. 144/1-a): Paylı veya elbirliği mülkiyetine konu malda, paydaş veya ortaklardan birinin diğerinin payını çalması halinde fail hakkında şikayet üzerine indirimli ceza verilir.
b. Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağın Tahsili Amacıyla Hırsızlık (TCK m. 144/1-b): Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağını tahsil amacıyla hırsızlık suçunu işleyen kişi hakkında şikayet üzerine indirimli ceza verilir.
c. Kullanma Hırsızlığı (TCK m. 146): Malın, geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere alınması halinde, şikayet üzerine cezada indirim yapılır.
d. Suçun Konusunun Değerinin Azlığı (TCK m. 145): Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
G. Etkin Pişmanlık (TCK m. 168)
Hırsızlık suçu, TCK m. 168'de düzenlenen etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabileceği suçlardandır. Failin, suç tamamlandıktan sonra, fakat dava açılmadan önce (soruşturma evresinde) mağdurun zararını aynen geri verme veya tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde cezanın önemli bir kısmı indirilir. Eğer etkin pişmanlık kovuşturma evresinde hüküm verilmeden önce gösterilirse, cezada daha az bir oranda indirim yapılır. Kısmen geri verme veya tazminde ise etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için mağdurun rızası aranır. İşbu Dilekçe'de, zararın giderildiği belirtilerek (Madde 33) ve talep sonucunda etkin p
T.C.
...
... CEZA MAHKEMESİNE
ESAS NO :
SANIK : TC:
Adresi:
MÜDAFİ : Av.
KATILAN / MÜŞTEKİ : TC:
Adresi:
VEKİLİ : Av.
SUÇ : 1. ... (TCK Md. ... )
2. ... (TCK Md. ... )
3. ... (TCK Md. ... )
SUÇ TARİHİ :
KONU : Savunma dilekçesidir.
AÇIKLAMALAR :
I. MÜVEKKİL HAKKINDA BİLGİ:
Müvekkilim _._.20_ tarihinde ...'da doğmuştur. ... mezunu olup, ... olarak çalışmaktadır. Aylık geliri ... TL'dir.
II. SAVUNMA ÖZETİ:
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanan savunmamızın maddeler halindeki kısa özetidir:
1. ...
2. ...
III. SUÇA İLİŞKİN VAKIALAR:
Suça ilişkin fiillerin ayrıntılı açıklamalarıdır:
1. ...
2. ...
IV. HUKUKİ SAVUNMALARIMIZ:
I. TCK MD. ... "..." SUÇUNA İLİŞKİN SAVUNMAMIZ:
A. Suçun Kanun ve Doktrindeki Unsurlarına İlişkin Açıklamalar:
1. TCK Md. 141 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmemiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a) Zilyedin rızası olmaksızın başkasına ait taşınır malın, kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alınması
b) Suç işleme kastı
c) Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
B. Suçun Maddi Unsurları Gerçekleşmemiştir:
1. Müvekkilin eylemleri sonucunda; suça özgü maddi unsurlar gerçekleşmemiş olup, unsurların tamamlanmaması sebebiyle bu suçtan ceza verilemez.
2. ...
C. Suçun Manevi Unsurları Gerçekleşmemiştir:
1. Müvekkilin eylemleri sonucunda; suçun kanunda tanımlanan manevi unsurları gerçekleşmemiştir.
2. ...
D. Somut Olayda Cezai Sorumluluğu Kaldıran Hukuka Uygunluk Nedeni Bulunmaktadır:
1. Müvekkilimin işlediği iddia edilen suça ilişkin fiillerde; TCK'da "Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler" başlığı altında düzenlenen ve suç fiilini hukuka uygun hale getiren nedenler arasındaki TCK Md. ...'da düzenlenen "..." bulunmaktadır.
2. ...
E. Somut Olayda Ceza Sorumluluğunu Azaltan İndirim Nedenleri Bulunmaktadır:
1. Yukarıda açıklandığı üzere Müvekkilimin hakkında beraat kararı verilmesi gerekmektedir. Sayın Mahkemeniz aksi kanaatte olacak ise Müvekkilim hakkında uygulanacak olan cezanın tayininde indirim uygulanması gerekmektedir.
2. Müvekkilimin işlediği iddia edilen suça ilişkin fiillerde; TCK'da "Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler" başlığı altında düzenlenen ve cezai sorumluluğu azaltan nedenler arasındaki TCK Md. ...'da düzenlenen "..." bulunmaktadır.
3. ...
II.TCK MD. ... "..." SUÇUNA İLİŞKİN SAVUNMAMIZ:
A. Suçun Kanun ve Doktrindeki Unsurlarına İlişkin Açıklamalar:
1. TCK Md ... 'de tanımlanan suçun tüm unsurları gerçekleşmemiştir. Suçun unsurları kanunda ve doktrinde şu şekilde sıralanmıştır:
a) ...
b) Suç işleme kastı
c) Olayda hukuka uygunluk nedeninin bulunmaması
B. Suçun Maddi Unsurları Gerçekleşmemiştir:
1. Müvekkilin eylemleri sonucunda; suça özgü maddi unsurlar gerçekleşmemiş olup, unsurların tamamlanmaması sebebiyle bu suçtan ceza verilemez.
2. ...
C. Suçun Manevi Unsurları Gerçekleşmemiştir:
1. Müvekkilin eylemleri sonucunda; suçun kanunda tanımlanan manevi unsurları gerçekleşmemiştir.
2. ...
D. Somut Olayda Cezai Sorumluluğu Kaldıran Hukuka Uygunluk Nedeni Bulunmaktadır:
1. Müvekkilimin işlediği iddia edilen suça ilişkin fiillerde; TCK'da "Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler" başlığı altında düzenlenen ve suç fiilini hukuka uygun hale getiren nedenler arasındaki TCK Md. ...'da düzenlenen "..." bulunmaktadır.
2. ...
E. Somut Olayda Ceza Sorumluluğunu Azaltan İndirim Nedenleri Bulunmaktadır:
1. Yukarıda açıklandığı üzere Müvekkilimin hakkında beraat kararı verilmesi gerekmektedir. Sayın Mahkemeniz aksi kanaatte olacak ise Müvekkilim hakkında uygulanacak olan cezanın tayininde indirim uygulanması gerekmektedir.
2. Müvekkilimin işlediği iddia edilen suça ilişkin fiillerde; TCK'da "Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler" başlığı altında düzenlenen ve cezai sorumluluğu azaltan nedenler arasındaki TCK Md. ...'da düzenlenen "..." bulunmaktadır.
3. ...
V. TEVSİİ TAHKİKAT TALEBİMİZE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR:
1. Müvekkil aleyhine yürütülen soruşturmada iddia makamı tarafından eksik inceleme ve araştırma yapılmıştır.
2. Ayrıca iddia makamının mütalaasında dayanmış olduğu ... hususlarına ilişkin deliller ... Cumhuriyet Başsavcılığının / soruşturma numaralı dosyasının içerisinde yer almamaktadır.
3. CMK Md. 217/1 hükmü uyarınca, hakim kararını ancak duruşmaya getirilmiş ve huzurunda tartışılmış delillere dayandırabilir.
4. CMK Md. 160/2 'ye göre Cumhuriyet Savcısı Şüphelinin sadece aleyhine olan delilleri değil, aynı zamanda lehine olan delilleri de toplayarak muhafaza altına almakla ve şüphelinin haklarını korumakla yükümlü iken soruşturma kapsamında aşağıda belirtilmiş olan deliller toplanmamıştır.
5. Tüm bu nedenlerle soruşturma aşamasında toplanmay